Nieuwsoverzicht 2024

Zeegras is op veel plaatsen op de wereld bijna volledig verdwenen, terwijl het unieke zoutwaterplantje een sleutelfunctie speelt in het ecosysteem. Deze week toont de BBC een mini-documentaire over het zeegrasherstelwerk van Laura Govers, ter gelegenheid van de World Seagrass conferentie die van 17-21 juni plaatsvindt in Napels, Italië.

Hoogleraar energieomzetting Aravind Purushothaman Vellayani werkt aan systemen die waterstof gebruiken om elektriciteit te produceren. Bijvoorbeeld in grote fabrieken, maar ook je auto of zelfs je toilet kunnen elektriciteit uit waterstof produceren.

In de nacht van 3 op 4 juni staan zes planeten - Mercurius, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus - in een bijna rechte lijn aan de lucht.

De techniek om op een duurzame manier waterstof uit water te winnen bestaat al een eeuw, maar waterstof uit aardgas halen is goedkoper. Daarom werken wetenschappers van de RUG aan technieken om groene waterstof efficiënt, betaalbaar en schaalbaar te produceren.

De beloftes van groene waterstof zijn groot. Maar grijze waterstof uit aardgas is vooralsnog veel goedkoper, de opslag van waterstof is niet triviaal, en als indirect broeikasgas is waterstof niet zo schoon als het lijkt.

In Noordpolderzijl is een nachttuin geopend, waarin een kunstwerk staat dat de schoonheid van het open land verbindt met de sterrenhemel.

Er is een nieuwe steen geplaatst op het graf van Nobelprijswinnaar Frits Zernike en zijn zus Elisabeth.

In zijn laboratorium bouwt natuurkundige Steven Hoekstra aan een opstelling die bestaat uit twee delen: een apparaat dat moleculen van barium-fluoride maakt, en een ander apparaat dat deze moleculen bijna stilzet om ze te kunnen onderzoeken.

Chemici van de RUG maakten een enzym dat boor bevat als reactieve groep. Daarmee is het mogelijk reacties met boor meer selectief te maken en de katalytische eigenschappen te verbeteren via geleide evolutie. Het niet-natuurlijke enzym met boorzuur is beschreven in het wetenschappelijke tijdschrift Nature op 8 mei.

De eerste met licht aangedreven moleculaire motoren zijn 25 jaar geleden ontdekt aan de RUG, maar het bleek niet eenvoudig om de motoren echt werk te laten verzetten. In een nieuwe publicatie beschrijven RUG onderzoekers verbeteringen die praktische toepassingen dichterbij brengen.

In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo dragen RUG-onderzoekers bij aan oplossingen voor grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen.

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg ontdekt.

In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo dragen RUG-onderzoekers bij aan oplossingen voor grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen.

Hoe beïnvloeden feromonen, de zogenaamde ‘communicatiemoleculen’ tussen individuen, ons gedrag? Wat zijn lentekriebels? Deze en andere vragen kwamen op 21 maart aan bod in het Kenniscafé.

In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo dragen RUG-onderzoekers bij aan oplossingen voor grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen.

In Makers van de RUG belichten we elke twee weken een onderzoeker die iets concreets heeft ontwikkeld: van zelfgemaakte meetapparatuur voor wetenschappelijk onderzoek tot kleine of grote producten die ons dagelijks leven kunnen veranderen. Zo dragen RUG-onderzoekers bij aan oplossingen voor grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen. Deze aflevering: Qi Chen over een plantaardige sensor.

Wetenschappers van de RUG gaan onderzoek doen naar de materiaaleigenschappen van duurzamer geproduceerd staal.

Elisabetta Chicca onderzocht hoe insecten navigeren, en dat kan nog wel eens van pas komen bij de ontwikkeling van energiezuinige robots.

Op de wadplaten langs de Chinese kust waar schelpdieren worden gekweekt gaat het nog relatief goed met kustvogels als kanoeten en rosse grutto’s. Dat blijkt uit het proefschrift dat bioloog He-Bo Peng op 15 januari aan de RUG verdedigt.

Professor Sijbren Otto werkt aan een chemisch systeem dat tekenen van leven vertoont, maar dat uit heel andere moleculen is opgebouwd dan leven zoals we dat kennen.

In 2010 ontdekte RUG-hoogleraar Systeemchemie Sijbren Otto per toeval moleculen die zichzelf kopieerden. Sindsdien bouwt hij aan kunstmatig leven in het lab.

Een internationaal team van onderzoekers heeft tot hun verrassing een gigantische grote maar zeer lichtzwakke stroom sterren ontdekt tussen sterrenstelsels.

Tegen de trend van veel vogels in, doet de drieteenstrandloper het al jaren relatief goed in de Waddenzee. De sleutel tot dat succes zit in de timing van het belangrijkste voedsel van deze vogeltjes: de garnalen op het wad.

Materiaalonderzoeker Patrick van der Wel heeft bijgedragen aan een onderzoek dat de oorzaak van een dodelijke stofwisselingsziekte, Barth syndroom heeft achterhaald. Bovendien is er een belangrijke stap richting een geneesmiddel gezet.

Twee wetenschappers van de Faculty of Science and Engineering van de RUG, Clemens Mayer en Danny Incarnato, hebben een ERC Consolidator Grant ontvangen.

Op 4 november 1953 ontving professor Frits Zernike de Nobelprijs voor de Natuurkunde. Precies 70 jaar later viert de Rijksuniversiteit Groningen zijn platina jubileum met een symposium en een publieksdag microscopie op zeventig plekken verspreid door de provincie.

Op 7 november zijn de eerste fullcolour beelden van de kosmos van ESA’s ruimtetelescoop Euclid gepresenteerd. De RUG is verantwoordelijk voor een deel van de dataverwerking.

Adri Minnaard bouwt stukjes van de tuberculose-bacterie na. Dat is volgens hem dé route naar een effectiever vaccin en simpele, robuuste diagnostiek. 

Wanneer medische implantaten geïnfecteerd raken, vormt zich een laag schadelijke bacteriën op het oppervlak van het implantaat: een biofilm. Een team van 14 gepassioneerde BSc en MSc studenten van de Universiteit van Groningen en de Minerva Art Academy, doet mee aan de International Genetically Engineered Machine Competition (iGEM) om dit probleem aan te pakken. Van 2 tot 5 november zullen ze naar Parijs reizen om hun eindproject te presenteren aan een panel van experts op het gebied van synthetische biologie. Hun naam? Bye-o-film.

Wereldwijd zoeken wetenschappers naar nieuwe materialen voor het bouwen van computerchips die gebaseerd zijn op de hersenen. Maar een theorie voor dit soort computers ontbreekt nog, terwijl die cruciaal is, stelt Herbert Jaeger, hoogleraar Computing in Cognitive Materials aan de RUG.

Wetenschappers van het Zernike Instituut voor Geavanceerde Materialen van de RUG hebben twee beroemde schilderijen nagemaakt op een schaal van duizendste millimeters.

Sterrenkundigen van de RUG zijn betrokken bij het ontwerp en het gebruik van de Europese Extremely Large Telescope, terwijl verschillende extreem grote onderdelen worden gemaakt in een speciale fabriekshal in Dwingeloo.

Een internationaal team van wetenschappers heeft een methode ontwikkeld om duizenden vetachtige moleculen van de TB-bacterie te identificeren die effect hebben op het menselijke afweersysteem.

Léon Koopmans wil een telescoop op de maan zetten om de Cosmic Dark Ages te kunnen bestuderen.

Een internationaal team van onderzoekers heeft het schakelmechanisme opgehelderd van een specifieke klasse schakelbare moleculen, de azonium verbindingen. Dit baant de weg voor de toepassing in met licht schakelbare geneesmiddelen.

Giovanni Maglia heeft een methode ontwikkeld om eiwitten door een nanoporie te transporteren.

RUG-onderzoeker Prajal Pradhan wil de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs) redden van de ondergang

In een artikel dat op 14 september verscheen in het tijdschrift Nature Ecology & Evolution laten RUG biologen zien dat bonte vliegenvangers zich kunnen aanpassen aan klimaatverandering.

Van 15 tot en met 17 september nemen teams van over de hele wereld het tegen elkaar op in de European Rover Challenge, een evenement dat plaatsvindt op de Kielce University of Technology campus in Polen. Op een speciaal Marscircuit - de zogenaamde Mars Yard - laten de deelnemers ter plekke of op afstand een eigen ontworpen Marsrover verschillende taken uit voeren, gebaseerd op echte NASA- en ESA-missies. Deze negende editie doet er voor het eerst een Nederlands team mee: de Makercie.

Macromoleculair chemicus Qi Chen van de Rijksuniversiteit Groningen vond een plant, een vervelend onkruid zelfs, en gebruikte het om een kleine, zelfaangedreven sensor te bouwen.

RUG onderzoekers onwtikkelen een oscilerend systeem dat een katalytische reactie uitvoert

Bart Verheij vindt dat betrouwbare AI in staat zou moeten zijn tot logisch redeneren.

Een internationaal team van zeebiologen, onder leiding van wetenschappers van de RUG en het Amerikaanse Center for Coastal Studies, heeft het DNA onderzocht van walvisgezinnen behorend tot vier soorten walvissen om te schatten hoe snel er mutaties ontstaan. Met behulp van de mutatiesnelheid konden de onderzoekers berekenen dat het aantal bultruggen in de noordelijke Atlantische oceaan voor het begin van de commerciële walvisvangst maar liefst 86 procent lager was dan eerdere berekeningen laten zien.

RUG-onderzoekers hebben een chemisch systeem ontwikkelt waarinsynthetische replicatoren de eerste tekenen van Darwiniaanse evolutie vertonen. Omdat de replicatoren hun omgeving ook veranderen ontstaat er een ecologisch-evolutionaire dynamiek. Deze bevinding laat zien dat Darwiniaanse principes ook buiten de biologie kunnen bestaan.

De natuur in het Waddengebied staat onder druk. Aan de hand van zes vogelsoorten willen onderzoekers van de RUG, het NIOZ en de Universiteit van Amsterdam uitzoeken wat er mis gaat, en welke beschermingsmaatregelen werken.

In de strijd om te overleven hebben planten tactieken om vijanden te weren. Ook de wilde tomaat heeft een geheim wapen: haartjes op zijn stam die functioneren als een lijmval voor vliegen en insecten die zich tegoed willen doen aan de voedzame blaadjes. Dit wapen is een soort natuurlijke pesticide, dat een bron van inspiratie bleek voor RUG-promovenda Abinaya Arunachalam.

De groene zeeschildpad keert al circa 3000 jaar terug naar dezelfde zeegrasvelden om te eten. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om de zeegrasvelden langs de Noord-Afrikaanse kust te beschermen.

Biofysica Adéla Melcrová van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekte samen met een team van collega’s dat relatief nieuw antibioticum AMC-109 het celmembraan van een bacterie aanvalt door de structuur ervan te verstoren. Dit is anders dan wat de meeste antibiotica doen, en geeft mogelijkheden voor nieuwe medicijnen en nieuwe behandelingen.

Hoogleraar neurogenetica Jean-Christophe Billeter is ervan overtuigd dat leven in essentie sociaal is, zelfs dat van fruitvliegjes.