Laboratoria worden groener

Op een zo duurzaam mogelijke manier je onderzoek uitvoeren in een laboratorium, je zou denken dat dit voor wetenschappers al de normaalste zaak van de wereld is. Toch is dit nog niet het geval. Daar probeert Thomas Freese, coördinator van het LEAF project en lid van Green Labs, verandering in te brengen.

LEAF (Laboratory Efficiency Assessment Framework) is een gebruikersvriendelijk programma, ontwikkeld in Engeland, dat wetenschappers helpt om hun labwerk op een meer klimaatvriendelijke manier uit te voeren. Dit programma wordt binnen het LEAF project gebruikt om laboratoria van de Faculty of Science and Engineering (FSE) te verduurzamen.

De onderzoekers vullen tijdens hun werk in het laboratorium gegevens in, bijvoorbeeld hoe vaak ze een koelkast openen en of ze wegwerpmateriaal gebruiken. Het programma berekent vervolgens de ecologische voetafdruk van het lab en vertelt de gebruikers hoeveel water, geld, afval en energie ze kunnen besparen door duurzamer te werk te gaan. Het is bijvoorbeeld duurzamer om glas te gebruiken in plaats van plastic, ongebruikte apparatuur uit te zetten en afval te recyclen.

Checklists

Naast het online programma hangen er in het lab ook kaartjes en checklists om gebruikers te herinneren aan het afsluiten van ongebruikte apparatuur en om koelwater te besparen door de kraan dichter te draaien als koelen niet langer nodig is. Volgens Freese is een verandering van denken het belangrijkst. Het zou eigenlijk de gewoonte moeten zijn om apparaten alleen aan te zetten wanneer ze nodig zijn, in plaats van bordjes te plaatsen met aansporingen ze uit te zetten. Dat is pas echt bewust bezig zijn.

Om aan te geven of een laboratorium op de goede weg is, doen coördinatoren van LEAF steekproeven waarbij ze onaangekondigd bekijken hoe er in het lab gewerkt wordt. Ze geven dan ook tips aan wetenschappers om duurzamer te werken. Afhankelijk van hoe goed ze de adviezen opvolgen krijgen de laboratoria een label: brons, zilver of goud. Op de zevende en negende verdieping van de Linnaeusborg zijn inmiddels al 4 Labs met het bronzen label.

Green Labs

Het LEAF project is onderdeel van Green Labs, een initiatief vanuit de Rijksuniversiteit Groningen om de laboratoria van de FSE te verduurzamen. Het LEAF project is nu nog een pilot. Het doel is om LEAF faculteitsbreed toe te gaan passen. Er is een Green Labs team opgezet van zo’n twintig mensen met verschillende opleidingen die meewerken aan de pilot. Deze vrijwilligers hebben interesse in duurzaamheid en klimaat en vinden het belangrijk om ook in het lab hun steentje bij te dragen aan een groenere toekomst.

Binnen het team bestaan speciale werkgroepen die duurzame alternatieven bedenken voor laboratoria. Zo is onlangs bekeken of een speciale wasmachine voor pipetpunten het plastic verbruik omlaag kan brengen. De RUG heeft een subsidiepotje beschikbaar gesteld voor dit soort groene innovaties. Ook werkt LEAF samen met andere Nederlandse universiteiten, om op de hoogte te blijven van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.

Freese werkt als promovendus bij het Stratingh Institute for Chemistry en is zelf veel bezig met zijn impact op het klimaat. Zo rijdt hij in een elektrische auto en eet hij geen vlees. Door zijn werk bij Green Labs is hij zich bewuster geworden van wat hij zelf bijdraagt aan klimaatverandering en wat voor impact dit heeft op de natuur. Freese vindt dat universiteiten ook moeten veranderen. Universiteiten publiceren allerlei onderzoeken die oproepen tot maatregelen om het klimaatverandering te beperken, terwijl ze daar zelf maar weinig aan bijdragen. Dat moet anders, vindt Freese. Met het LEAF project hoopt hij zelf verandering tot stand te brengen binnen de RUG.

Zie ook het artikel “Preaching water while drinking wine: Why universities must boost climate action now” geschreven door Borgermann et al.

Meer weten? Neem een kijkje op de website van Green Labs en het LEAF project, en bij Green Office, waar de kiem voor dit project werd gelegd. Green Office organiseerde ook kick-off meetings en maakte materialen voor het project, zoals de laboratorium kaartjes en -labels.

(Tekst: Myrna Kooij)