Geschiedenis en archeologie

Zestienduizend jaar geleden maakten mensen al kunst voor hun plezier, beschikten ze over geavanceerde technologieën, zorgden ze voor elkaar en waren ze dol op hun honden die hun metgezellen waren. ‘Het waren beschaafde mensen zoals jij en ik’, zegt Inanna Hamati-Ataya, hoogleraar Mondiale Internationale Betrekkingen aan de Faculteit der Letteren.

Universitair docent Yuliya Hilevych van de Faculteit der Letteren onderzoekt regionale krimp in Nederland, Finland en Oekraïne door het fenomeen in sociaal-historisch perspectief te plaatsen.

Hoogleraar Health and Humanities Rina Knoeff en universitair docent vroegmoderne geschiedenis Karen Hollewand maken zich hard voor de gezondheidsgelijkheid tussen mannen en vrouwen in de medische wetenschap. ‘Ik denk dat we enorme tirades tegen de patriarchale samenleving wel iets moeten nuanceren.’

Hoogleraar Landschapsgeschiedenis Theo Spek verdiept zich in de verhalen die schuilgaan achter Nederlandse en Europese landschappen. Hij is de enige hoogleraar op dit gebied, dus zijn expertise - en die van zijn collega's en studenten - is erg gewild.

Als gevolg van klimaatverandering en toenemende verstoring van de leefgebieden is de toch al bedreigde Atlantische walrus kwetsbaarder dan ooit. Promovendus Emily Ruiz Puerta en haar collega-onderzoekers roepen op tot betere bescherming van walrussen en andere bedreigde diersoorten in de Arctische zeeën.

De groene zeeschildpad keert al circa 3000 jaar terug naar dezelfde zeegrasvelden om te eten. Het onderzoek van historisch ecoloog Willemien de Kock onderstreept het belang om de zeegrasvelden langs de Noord-Afrikaanse kust te beschermen.

Hoe was Groningen betrokken bij slavernij? Wie profiteerden van de handel in tot slaaf gemaakte mensen? Was de stad Groningen betrokken bij slavernij en slavenhandel en profiteerde de stad van investeringen in de VOC en de WIC? Dat onderzoeken historici Anjana Singh, Bram Tánczos en Lieuwe Jongsma.

Voor archeoloog Sean Desjardins is kamperen in Arctisch Canada het paradijs op aarde. Sinds 2010 reist hij jaarlijks af naar Foxe Basin, waar de Inuit-gemeenschap leeft met wie hij al jaren samenwerkt. Hij doet onderzoek naar hun tradities en gebruiken, en hoe deze door de eeuwen heen zijn veranderd.

In de Tweede Wereldoorlog zijn in vijf gemeenten in de provincie Groningen meer joden vermoord dan tot nu toe werd gedacht. Dit blijkt uit onderzoek van Richard Paping, historicus aan de Rijksuniversiteit Groningen. Voorheen werd gedacht dat 15% van de Joodse inwoners van deze gemeenten de oorlog overleefde. Nu blijkt minder dan 10% de oorlog te hebben overleefd. Het contrast met het landelijke gemiddelde van 27-29% overlevenden is daarmee nog groter dan eerder werd gesteld.

Archeologen Willemien de Kock en Jolijn Erven begeven zich in hun onderzoek op het terrein van de paleogenetica, het vakgebied waar arts, bioloog en nobelprijswinnaar Svante Pääbo in de afgelopen vijfendertig jaar veel aan heeft bijgedragen.

Prof. dr. Sabrina Corbellini onderzoekt de geschiedenis van het lezen in premodern Europa. Haar onderzoek ontkracht hardnekkige vooroordelen over de donkere, onontwikkelde middeleeuwen. “Kunnen lezen is essentieel voor het functioneren van een maatschappij. Dat was zo in de middeleeuwen, en dat is nu nog steeds zo.” Kunnen lezen betekent een kritische houding kunnen ontwikkelen, en een eigen mening kunnen vormen. Deze eigenschappen worden - ten onrechte - niet snel geassocieerd met de middeleeuwen. Corbellini ziet er wel een uitdaging in de heersende vooroordelen over de tijd die ze bestudeert te ontkrachten.

De Amerikaanse schrijver en journalist John Farrell heeft in zijn biografisch onderzoek naar het leven en werk van Ted Kennedy nieuwe bewijzen aan het licht gebracht, waaruit blijkt dat de Amerikaanse politicus zijn betrokkenheid bij het door hem veroorzaakte dodelijke auto-ongeluk in 1969 aanvankelijk probeerde te verdoezelen. Farrell kon putten uit de dagboeken van Kennedy, zijn adviseur Arthur Schlesinger Jr. en andere niet eerder gepubliceerde bronnen. Farrell hoopt op 15 september te promoveren aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Historicus Joop Koopmans doet onderzoek naar de rol en de invloed van de media in de vroegmoderne tijd. Hoe berichtten bijvoorbeeld de kranten, spotprenten en pamfletten in het Rampjaar 1672 over Bommen Berend? Tijdens de Alumnidag houdt hij er, ter gelegenheid van de viering van 350 jaar Groningens Ontzet, een publiekslezing over.

Maarten Loonen leidt nieuwe poolexpeditie met wetenschappers, journalisten, beleidsmakers en toeristen.

Prehistorische wilde zwijnen aten vooral planten, blijkt uit onderzoek van zoöarcheoloog Nathalie Brusgaard. Als eerste in Nederland bracht zij het dieet van wilde zwijnen in kaart door de chemische samenstelling van hun botten te onderzoeken.

Tegenwoordig kun je je frustraties over andermans denkbeelden met een paar venijnige tikken op je scherm in een Tweet verwoorden en de wereld in slingeren. Die frustraties waren er ook al in de zestiende eeuw. De Twitter van die tijd: de kantlijn.