Nieuwsoverzicht 2019

RUG-onderzoekers onder leiding van Sijbren Otto, RUG-hoogleraar Systems Chemistry, hebben een nieuwe klasse van gevouwen moleculen ontdekt die zich spontaan vormen uit eenvoudige bouwstenen. De resultaten zijn op 16 januari gepubliceerd in het Journal of the American Chemical Society.

In een onderzoek dat op 18 januari is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications laten onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen zien dat darmbacteriën het anti-parkinson medicijn levodopa kunnen omzetten in dopamine. Omdat dopamine niet via het bloed in de hersenen kan komen, maakt dit de behandeling van de ziekte van Parkinson minder effectief.

Een groen alternatief voor PET is PEF, gemaakt van furanen uit biomassa. Alleen, om die furanen te polymeriseren tot lange ketens zijn giftige katalysatoren nodig en een hoge temperatuur. Nu hebben RUG scheikundigen onder leiding van prof. dr. Katja Loos een enzym gevonden om deze polymerisatie uit te voeren.

De Science LinX Nieuwsbrief voor februari 2019

Spintronica is een veelbelovend energiezuinig alternatief voor gewone microelectronica. Maar om een spinstroom op te wekken is een relatief grote magneet nodig. Een alternatieve methode gebruikt een speciaal type moleculen, maar daarbij is het de vraag of dit echt werkt. RUG promovendus Xu Yang heeft een theoretisch model ontwikkeld dat beschrijft hoe je dit kunt testen.

Het polymeer PVDF (Polyvinylideenfluoride) dat ferroelektrische eigenschappen heeft is te gebruiken om informatie op te slaan en kan als condensator energie opslaan. Onderzoekers van de RUG een blok co-polymeer gemaakt met PVDF die de eigenschappen intact laat, maar het mogelijk maakt om de eigenschappen van het materiaal af te stellen.

Germaneen is een tweedimensionale vorm van germanium en lijkt op grafeen. Het is alleen niet stabiel buiten de vacuümkamers waarin het wordt gemaakt, zodat het tot nu toe niet mogelijk was de elektronische eigenschappen te meten. Nu heeft een groep wetenschappers onder leiding van RUG-hoogleraar Justin Ye een manier gevonden om een stabiele meetopstelling met germaneen te maken.

Of ze nu rood zijn of geel, soms zelfs wit, klaprozen hebben een heldere, intense kleur. RUG wetenschappers Casper van der Kooi en Doekele Stavenga gebruikten microscooponderzoek en een wiskundig model dat de beschrijft hoe licht zich gedraagt in de bloemblaadjes om uit te zoeken hoe de levendige kleuren tot stand komen.

RUG-onderzoekers hebben nanoporiën ontwikkeld waarmee ze direct de massa van kleine eiwitjes (peptiden) kunnen meten. Een artikel over deze ontdekking is op 19 februari jl. gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

VSC, de sectororganisatie van wetenschapsmusea en science centers waar ook Science LinX bij aangesloten is, vraagt om het instellen van een speciaal fonds of een regeling voor het financieren van goede wetenschapscommunicatie.

In september 2017 startte SUSTAIN, een door Science LinX geleid EU project waarin middelbare scholieren en hun docenten in Nederland, Spanje en Cyprus zelf onderzoek gaan doen als ‘burgerwetenschappers’. Projectleider Maaike de Heij legt uit wat er inmiddels bereikt is.

In de werkplaats van SRON Groningen hebben wetenschappers en technici drie telescopen in elkaar gezet die gaan zoeken naar de optische tegenhanger van de bron van zwaartekrachtgolven.

Onderzoekers van de RUG en de universiteit van Manchester laten zien hoe je die overdracht van elektronenspins naar een niet-geleidende magneet het best kunt onderzoeken, in een artikel dat op 21 februari is gepubliceerd in het tijdschrift Applied Physics Letters.

De Science LinX Nieuwsbrief voor maart 2019

In een nieuw onderzoek, dat in twee artikelen verscheen in het tijdschrift eLife, heeft Cristina Paulino, hoofd van de afdeling cryo-EM aan de RUG, uitgezocht hoe een eiwitfamilie ionen, vetten of allebei kan transporteren.

RUG student Biomedical Engineering Sander Hekkelman ontwierp een ‘exoskelet’ dat een vinger kan ondersteunen.

Microbiologen van de RUG hebben, in samenwerking met collega’s uit Litouwen, een nieuwe antimicrobieel peptide ontdekt dat stabiel is bij hoge temperaturen.

Met behulp van vaste stof NMR heeft RUG adjunct hoogleraar Patrick van der Wel samen met collega’s van de universiteit van Pittsburgh (VS) ontdekt hoe cytochroom c een signaal in gang zet dat cellen aanzet om zichzelf te doden.

Vorige week werd bekend dat adjunct hoogleraar Patrick van der Wel van de RUG een subsidie van 250.000 euro heeft ontvangen van het Campagneteam Huntington, een organisatie die via crowdfunding geld ophaalt voor wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Huntington.

Chemici van de RUG zijn er in geslaagd om een groot aantal door licht aangedreven motoren samen te brengen in een soort kooi-achtige vaste 3D structuur, een metaal-organisch raamwerk. De ontdekking is op 18 maart gepubliceerd in het tijdschrift Nature Nanotechnology.

Een heel goed materiaal voor de productie van zonnecellen is formamidinium lood jodide, maar het is lastig om hiermee een goede, stabiele kristalstructuur te maken. RUG onderzoekers onder leiding van hoogleraar Fotofysica en Opto-elektronica Maria Antonietta Loi lijken de oplossing te hebben gevonden.

Het 8e lustrum van de zes RUG Wetenschapswinkels is op donderdag 21 maart groots gevierd in het Universiteitsmuseum.

De 32^ste editie van de Bèta Business Days vond plaats op 11 en 12 maart. Bètastudenten stroomden de MartiniPlaza binnen om zich onder te dompelen in hun toekomstige carrièremogelijkheden.

De Science LinX Nieuwsbrief voor april 2019

De Science LinX Nieuwsbrief voor mei 2019

Moleculair biologen van de RUG hebben met collega’s uit Zwitserland en Duitsland een productielijn ontwikkeld om een groot aantal nieuwe antibiotica (lantibiotische peptiden) te maken en te testen. Een beschrijving van de methode en de eerste resultaten is gepubliceerd op 1 april in het tijdschrift Nature Chemical biology.

Dit jaar vond de Groningse voorronde van van de internationale wedstrijd in wetenschapscommunicatie FameLab plaats in het Universiteitsmuseum, op 28 maart. Tijdens de avond kwamen allerlei onderwerpen langs, zoals de hypothese dat wij ons in een zwart gat bevinden, of het idee dat darmbacteriën ons blij kunnen maken.

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een door licht gecontroleerde schakelaar ingebouwd in een molecuul waarmee bacteriën informatie uitwisselen.

De vijf groepen leerlingen die met hun profielwerkstuk genomineerd waren voor de Jan Kommandeurprijs mochten op 1 en 2 april mee naar de Hannover Messe Challenge.

Op 9 april gingen ruim veertig 40 leerlingen van het Leeuwarder Lyceum en RSG De Lindenborg uit Leek op bezoek bij een boer om zich te verdiepen in ‘duurzame landschappen’. In een masterclass kregen ze een eerste indruk van het onderzoeksproject waar ze de komende acht weken mee aan de slag gaan.

RUG onderzoekers laten zien dat een transporteiwit uit micro-organismen twee verschillende versies van het aminozuur aspartaat net zo gemakkelijk verwerkt. De resultaten zijn op 24 april gepubliceerd in het tijdschrift eLife.

Een evolutionair perspectief kan zorgen voor nieuwe ideeën in de klinische microbiologie. Daarom moeten artsen, bio-informatici en evolutiebiologen samenwerken, zegt een groep wetenschappers onder aanvoering van RUG microbioloog Marjon de Vos in een kort overzichtsartikel dat op 29 april is gepubliceerd in The Lancet Infectious Diseases.

In een recent artikel beschrijft Klaus Hubacek dat Chinese steden hun vervuiling exporteren naar regio´s in de buurt. In zijn werk combineert hij economie en milieuwetenschap in modellen die de gevolgen van regionaal beleid voor de rest van de wereld laten zien.

Onderzoekers van het Stratingh Instituut voor Chemie aan de RUG hebben samen met collega’s van de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Twente en het Italiaanse European Laboratory for Non-Linear Spectroscopy, als eerste de structuren geïdentificeerd die een rol spelen in het schakelmechanisme van een nieuwe soort moleculaire schakelaars.

Als je een succesvolle wetenschapper wilt zijn, is het beheersen van je vakgebied pas de eerste stap. Gelukkig is er een serie boeken over die drie onderwerpen, allemaal geschreven door RUG-hoogleraar en decaan Talentontwikkeling Ritsert Jansen.

Pyrolyse, verhitting zonder zuurstof, is een techniek om van houtsnippers en ander organisch afval nuttige chemicaliën te maken. RUG-hoogleraar Chemische Technologie Erik Heeres werkt aan de productie van groen goud.

De Science LinX Nieuwsbrief voor juni 2019

Zelfreinigende oppervlakken en laboratoria op een chip worden nóg efficiënter als we in staat zijn individuele druppels op afstand te sturen. Patrick Onck, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen laat met zijn collega’s zien dat dit mogelijk is met behulp van mechanowetting.

Hoogleraar sterrenkunde Amina Helmi onderzoekt hoe de Melkweg zijn huidige vorm heeft gekregen. De Gaia-satellietmissie, waarin zij een belangrijke rol speelt, heeft al heel wat gegevens verzameld. Inmiddels is Helmi ook betrokken bij een nieuw instrument voor een telescoop op aarde, dat nog meer metingen zal opleveren.

RUG hoogleraar Geneesmiddelenontwerp Alex Dömling heeft een methode ontwikkeld om razendsnel duizenden nieuwe moleculen te maken en hun eigenschappen te onderzoeken. Het onderzoek leverde een remmer op van fosfatase MptpB, een cruciaal enzym voor de bacterie die tuberculose veroorzaakt.

De Science LinX Nieuwsbrief voor juli/augustus 2019

Op 24 juni verdedigde Paul Zomer zijn proefschrift aan de RUG. Zomer gebruikt de technische kennis die hij opdeed tijdens het promotieonderzoek inmiddels in het bedrijf HQ Graphene, waarvan hij samen met oprichter Niko Tombros eigenaar is.

De komst van mensen naar Nieuw Zeeland, zo’n 700 jaar geleden, zorgde voor een grote uitstervingsgolf onder de vogels. Onderzoekers van de RUG en de Massey University in Nieuw Zeeland hebben berekend dat er minstens 50 miljoen jaar evolutie nodig is om het verlies aan biodiversiteit te herstellen.

RUG-onderzoekers hebben, samen met een internationaal team van collega’s, een belangrijk mechanisme ontdekt wat voorkomt dat het afweersysteem de bacterie kan doden: die produceert een soort maagzuurremmer, wat de afweercellen indigestie geeft.

A phenomenon that is well known from chaos theory was observed in a material for the first time ever, by scientists from the University of Groningen. This ‘spatial chaos’ in a material was first predicted in 1985 and could be used in applications such as adaptable neuromorphic electronics.

De Science LinX Nieuwsbrief voor september 2019

Physicists from the University of Groningen constructed a two-dimensional spin transistor, in which spin currents were generated by an electric current through graphene.

Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben synthetische blaasjes gemaakt waarin ATP, de belangrijkste energiebron van cellen, wordt geproduceerd. Dit stofwisselingsnetwerk moet uiteindelijk energie produceren in synthetische cellen.

De Science LinX Nieuwsbrief voor oktober 2019

RUG-natuurkundige Kumar Sourav Das heeft gebogen kanaaltjes voor spintransport gemaakt. Samen met zijn collega’s ontdekte hij dat die nieuwe geometrie het mogelijk maakt om de lading- en spinstroom los van elkaar te beïnvloeden.

Wetenschappers van de RUG en de universiteit van Würzburg (Duitsland) hebben een op de biologie gebaseerd systeem onderzocht dat licht omzet in stroom.

Enthousiaste scholieren van scholen uit Assen en Groningen zijn op hun vrije zaterdag naar de Zernike Campus gekomen om deel te nemen aan de ‘Astro Data Science Hackathon’.

RUG onderzoekers hebben nu een belangrijke stap gezet om transistoren te maken die gebruik maken van de spin van elektronen.

Tijdens het Festival della Scienza vertegenwoordigt Science LinX de Groningse wetenschap met een 12-daags programma voor jong en oud in het Italiaanse Genua.

De Science LinX Nieuwsbrief voor november 2019

Adjunct hoogleraar Justin Ye, hoofd van de Device Physcis of Complex Materials groep aan de RUG, bestudeerde supergeleiding in een dubbele laag molybdeen disulfide en ontdekte nieuwe supergeleidende toestanden.

Halfgeleiders kunnen energie van licht (de fotonen) omzetten in een elektrische stroom. Maar sommige fotonen bevatten meer energie dan het materiaal kan absorberen. Door deze fotonen ontstaan ‘hete elektronen’, waarvan de extra energie snel wordt omgezet in warmte. Onderzoekers van de RUG hebben nu ontdekt dat die extra energie eenvoudiger dan gedacht is te oogsten.

Ruim 20 kinderen uit groepen 7 en 8 van basisscholen uit de directe omgeving van de Zernike Campus hebben hard gewerkt om hun surprise een technische upgrade te geven in het Sinterklaas Surprise Lab.

De Science LinX Nieuwsbrief voor december 2019

For all FSE staff: join in at the Education and Outreach Day on 10 December

A phenomenon that is well known from chaos theory was observed in a material for the first time ever, by scientists from the University of Groningen. This ‘spatial chaos’ in a material was first predicted in 1985 and could be used in applications such as adaptable neuromorphic electronics.

De Science LinX Nieuwsbrief voor september 2019

Physicists from the University of Groningen constructed a two-dimensional spin transistor, in which spin currents were generated by an electric current through graphene.

Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben synthetische blaasjes gemaakt waarin ATP, de belangrijkste energiebron van cellen, wordt geproduceerd. Dit stofwisselingsnetwerk moet uiteindelijk energie produceren in synthetische cellen.

De Science LinX Nieuwsbrief voor oktober 2019

RUG-natuurkundige Kumar Sourav Das heeft gebogen kanaaltjes voor spintransport gemaakt. Samen met zijn collega’s ontdekte hij dat die nieuwe geometrie het mogelijk maakt om de lading- en spinstroom los van elkaar te beïnvloeden.