Cor Wagenaar

Cor Wagenaar, hoogleraar Geschiedenis en Theorie van Architectuur en Stedenbouw aan de Rijksuniversiteit Groningen, hoofddocent Architectuur- en Stedenbouwgeschiedenis op de TU Delft en hoofd van het Kenniscentrum Architectuur, Stedenbouw en Gezondheid

Ik heb geschiedenis gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen en ben afgestudeerd met een scriptie over de wederopbouw van Groningen; over de architectuur, de stedenbouw en het politiek beleid door de jaren heen. Daarna heb ik hetzelfde gedaan voor een promotieonderzoek, maar dan over de wederopbouw van Rotterdam. Per toeval ben ik in de volksgezondheid beland, toen ik werd gevraagd een boek te schrijven over de geschiedenis van de ziekenhuisarchitectuur. Want wat is een ziekenhuis eigenlijk? Wanneer is het ontstaan? Wat draagt architectuur bij aan het welzijn en herstel van patiënten? Van oorsprong is een ziekenhuis helemaal niet bedoeld om bij te dragen aan de genezing van patiënten. Voor de achttiende eeuw waren het armenhuizen voor zieke paupers. In 1772 brandde het Parijse ziekenhuispaleis l’Hôtel-Dieu af. Na die brand werd er gediscussieerd over de wederopbouw en rees de vraag: ‘Wat is een ziekenhuis eigenlijk?’. Toen werd een ziekenhuis gedefinieerd als een plek die moet bijdragen aan de genezing van patiënten, dus een genezingsmachine. Door o.a. het gebrek aan pijnstillers en infectiebestrijding speelden medische ingrepen en chirurgie toen nog nauwelijks een rol in het ziekenhuis, dat is pas midden negentiende eeuw gekomen. Die hele ontwikkeling van ziekenhuizen hebben we opgeschreven in een boek en geïllustreerd aan de hand van Nederland. Vorig jaar hebben we een tweede boek uitgebracht over de substantiële evolutie die ziekenhuizen de afgelopen jaren hebben doorgemaakt. Bijvoorbeeld de impact van evidence-based medicine en de aandacht voor preventie.

Ik ben Cor Wagenaar, hoogleraar Geschiedenis en Theorie van Architectuur en Stedenbouw aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen, hoofd van het Kenniscentrum Architectuur, Stedenbouw en Gezondheid (een joint venture van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, het UMCG en de Letterenfaculteit), en hoofddocent Architectuur- en Stedenbouwgeschiedenis op de TU Delft. Ik werk nu mee aan een project met ZonMw in Paddepoel, een typische na-oorlogse woonwijk van het type dat op het gebied van de gezondheid altijd onder doet van andere wijken. Dat heeft te maken met auto-afhankelijkheid, en het zijnfood desserts, je kunt er bijna geen gezond voedsel kopen. Dat komt doordat de dichtheid laag is wat rampzalige gevolgen heeft voor de distributie van voorzieningen. Maar het grootste probleem in Paddepoel is mobiliteit, mensen lopen daar niet omdat ze al die straten waar ze doorheen moeten lopen zien als barrières en ook omdat er niet veel is om naartoe te lopen. We zijn nu bezig om delen van die wijk te herontwerpen. Het leuke ervan is dat de bewoners ook meedoen. Door middel van virtual reality kunnen de bewoners door de nieuw ontworpen situatie heenlopen. Het Paddepoel project is een typisch voorbeeld van wat stedenbouw kan doen. Want medische ingrijpen zijn een extreem dure en inefficiënte manier om public health te bevorderen. Als je geld stopt in de verbetering van steden kan dat enorme invloed hebben op de volksgezondheid. Er liggen nog veel kansen op het gebied van stedenbouw en de inrichting van ziekenhuizen. Aletta zie ik als een koepel en als deze koepel zich goed manifesteert heeft iedereen er baat bij.