Terugblik van de PreventieVersneller

De pilot PreventieVersneller zou aanvankelijk drie jaar duren, het werden er vijf, omdat het werk na drie jaar nog lang niet af was. En natuurlijk is dat ook nu nog het geval. Sterker, we zijn pas net begonnen met de gezondheidstransitie in Noord-Nederland. We kunnen zonder te overdrijven stellen dat de PreventieVersneller bij die transitie een nu al moeilijk weg te denken rol heeft gespeeld. Door beloftevolle gezondheidsinitiatieven een cruciale ondersteuning te bieden zodat ze meer impact kunnen hebben op de gezondheid van inwoners, maar ook door het vastleggen van geleerde lessen. Want zoals bij iedere transitie geldt: leren, en dan vooral slim leren, is cruciaal.

Hoe het begon
Noord-Nederland is gidsregio als het gaat om preventie en healthy ageing. Mede-aanjagers van het eerste uur zijn UMCG en Menzis. Als grote noordelijke zorgverlener en -verzekeraar werkten ze sowieso al lang nauw samen, maar toen de urgentie van preventie steeds duidelijker werd en er overal in de provincie Groningen gezondheidsinitiatieven opkwamen, ontstond het idee dat er iets ontbrak. Dat er meer nodig was dan alleen financiële middelen om beloftevolle initiatieven de kans te geven impactvol te zijn.

De noodzaak om het aantal gezonde levensjaren van inwoners van Noord Nederland te vergroten zorgde - en zorgt - voor tal van initiatieven die zich daarmee bezighouden. Ideeën daarvoor ontstaan overal; bij overheden, zorgorganisaties, zorgprofessionals en natuurlijk bij de inwoners zelf. In veel gevallen waren er fondsen beschikbaar, maar bijna even vaak wisten initiatiefnemers die niet te vinden. En wisten ze dat wel, dan wisten ze niet hoe die aan te boren. Tegelijkertijd bleek er behoefte te bestaan op andere terreinen. Zoals op het gebied van wetenschappelijke validatie of simpelweg contact met de juiste mensen. Het UMCG en Menzis zochten de samenwerking met Aletta Jacobs School of Public Health en er werd een plan gemaakt. Het leidde tot een pilot: de PreventieVersneller.

Basis van de PreventieVersneller werd gevormd door de stellige overtuiging dat de inzet van effectieve preventieve interventies de meest effectieve manier is om meer gezonde jaren te realiseren. Daarom ondersteunde de PreventieVersneller vijf jaar lang (potentieel) effectvolle gezondheidsinitiatieven bij het komen tot impactvolle en structurele inbedding in de maatschappij waardoor het aantal gezonde levensjaren toeneemt.

Hoe het ging
De PreventieVersneller ontwikkelde zich vanaf 2019 tot een intermediair die behoeften van initiatieven koppelde aan (deel)oplossingen in de markt. Minder vaak dan vooraf gedacht bleek er behoefte aan een volledig (en dus kostbaar) begeleidingsproject. Er was vooral vraag naar een ‘duwtje in de rug’ op het juiste moment, waarna het initiatief zelfstandig weer verder kon. In enkele gevallen bleek langdurig(er) begeleidingstraject wel passend - op die momenten werd die geboden.

Geleerde Lessen
Tijdens de pilotperiode is gesproken met meer dan honderd initiatieven op het gebied van zorg en welzijn. Zo’n 35 daarvan zijn begeleidt en/of ondersteund door de PreventieVersneller. soms waren enkele gesprekken genoeg, soms waren het intensieve trajecten over meerdere jaren. In alle gevallen gold: het leverde lessen op.

• Er lijkt geen standaard blauwdruk te zijn voor begeleiding bij opschaling van een initiatief, de behoefte verschilt per initiatief en uitgangspositie. Dat wil niet zeggen dat er alleen exact maatwerk nodig is. Er lijkt veel behoefte te zijn aan individuele begeleiding, bestaande uit gestandaardiseerde componenten. Denk bijvoorbeeld aan een waardepropostiemodel en een businessmodel. De precieze behoefte hangt niet alleen af van het initiatief, maar ook van het type organisatie dat met de vraag komt.
• Om interventies breder toe te passen zijn de dimensies rondom strategie (waardepropositie), financieringsmodellen, bewijsvoering en opschaling van cruciaal belang. Dus: wat doe je, wie gaat er voor betalen en wat is je bewijs dat wat je doet, werkt op kleine(re) schaal.
• Voor het verkrijgen van financiering voor (het opschalen van) een initiatief wordt vaak als eerste gekeken naar de zorgverzekeraar. Dat, terwijl dit het meest complexe en ook vaak kostbare model is om te realiseren, gezien alle wettelijke eisen, ook qua bewijsvoering. In veel gevallen bieden routes via de consumentenmarkt, zorgaanbieders of gemeenten veel meer kansen.
• Een heldere waardepropositie, gekoppeld aan een duidelijke strategie is belangrijk voor grote maar ook - en dat ligt misschien minder voor de hand - voor kleine initiatieven. Dus: waar staan we voor, waarom bestaan we, waar willen we naartoe en hoe krijgen we mee wie we mee willen krijgen?
• Het betaalt zich uit om kleine stappen te zetten. Zo zorg je voor een flexibele organisatie en behoud je de mogelijkheid bij te sturen zonder veel tijd en geld te verliezen.
• Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Samenwerking is cruciaal om op te kunnen schalen. Met je netwerkpartners, met soortgelijke initiatieven. Veel initiatieven hebben een soortgelijk doel. Het loont om initiatieven samen te voegen. Financieel, maar ook qua kennis en onderzoek(sgelden). Uniciteit is mooi maar het werkt ook kostenverhogend.
• Betrek de eindgebruiker zoveel mogelijk bij het opzetten van een interventie. Denk niet voor mensen, maar denk met mensen.