Opdrachtontwerp en transparante instructie

Bedenk studentvarianten van wetenschappelijke communicatie

Schrijfopdrachten die de ‘studentenvariant’ van professionele wetenschappelijke communicatie vormen (bijvoorbeeld: onderzoeksvoorstellen, proposals voor een congres, bijdragen aan artikelenbundels, etcetera) bevorderen de academische vorming van studenten. Dergelijke opdrachten vergroten bovendien de betrokkenheid van studenten en versterken hun motivatie om sterke producten af te leveren.

Gebruik ondubbelzinnige tekstsoortaanduidingen

In het universitair onderwijs circuleren vele stilzwijgende definities voor vage tekstgenres als ‘werkstuk’, ‘paper’ of ‘essay’. Houd er rekening mee dat studenten niet uit zichzelf weten wat u bedoelt als u zulke genre-aanduidingen gebruikt. Gebruik bij voorkeur minder ‘academische’ termen, waaruit de functie van de tekst blijkt (‘onderzoeksverslag’ of ‘adviesrapport’).

Bedenk schrijfopdrachten met een communicatief doel

Opdrachten met een concreet en voorstelbaar communicatief doel helpen studenten zich te oriënteren op de schrijftaak en het eindproduct. Als studenten weten waartoe en voor wie ze een tekst produceren, zijn ze minder vatbaar voor schrijfproblemen en -blokkades. Denk hierbij behalve aan wetenschappelijke communicatie ook aan voorlichtende, educatieve of journalistieke teksten, waarbij ze hun vakkennis en inzicht toegankelijk moeten maken voor een publiek van niet-ingewijden.

Expliciteer liever de functionaliteit dan de uiterlijkheid van de gewenste tekst

Ook al geeft u gedetailleerd aan wat er in een tekst moet staan, als studenten de ratio en de functionaliteit daarvan niet begrijpen, zullen ze moeite hebben om aan uw eisen te voldoen. Beperk u dus niet tot een beschrijving van de anatomie van de tekst die u verlangt, maar geef vooral aan wat de functie van het geheel en de onderdelen is. Maak bijvoorbeeld duidelijk waarom onderzoeksverslagen doorgaans een IMRD-structuur hebben, in welk soort communicatie zo’n tekst gewoonlijk functioneert en wat de positie van de auteur van zo’n tekst daarbinnen is.

Bedenk wat potentieel onduidelijk is

Vermoedelijk zitten er in uw hoofd een aantal stilzwijgende eisen aan de eindproducten van de studenten, waarvan u zich nauwelijks bewust bent, omdat ze voor u, als ervaren lezer en schrijver van academische teksten, volkomen vanzelfsprekend zijn. Bedenk echter dat studenten nog niet ingewijd zijn in de wetenschappelijke communicatiecultuur; zij moeten de daarbij horende gewoontes en conventies nog leren kennen en beheersen.

Wees helder en consequent over eisen en werktraject

Bedenk of onderstaande aandachtspunten bij de schrijftaak afdoende beschreven worden in de instructie. Of maak expliciet duidelijk dat de studenten hierover zelf weloverwogen keuzes dienen te maken:

• onderwerp/invalshoek/probleemstelling/bronnen/data
• tekstsoort en -doel, lezerspubliek
• gewenste hoofdstructuur (kernonderdelen) en afwerking (titelblad, inhoudsopgave etcetera)
• omvang en deadlines
• tussentijdse consult- of peer-feedbackmogelijkheden
• beoordelingscriteria/weging
• herkansingsmogelijkheden

Kies voor gedetailleerd of globaal

Gedetailleerde instructie , waarin u precies expliciteert wat u van de studenten verwacht, kan leerzaam zijn voor studentschrijvers die nog onbekend zijn met de tekstsoort die u van hen verwacht. Wanneer studentschrijvers geacht worden zelfstandig keuzes te maken in planning en uitvoering van de schrijftaak en de vormgeving van het eindproduct volstaat globale instructie .

Bied oefengelegenheid

Wanneer u studenten een academisch tekstgenre laat beoefenen, verlangt u van hen een topprestatie die voorbereiding en training behoeft. Bedenk hoe zij de benodigde competenties kunnen opbouwen en hoe u hen daarbij kunt coachen. U kunt daarbij denken aan een (met collega’s af te stemmen) leerlijn waarin de opdrachten een opklimmende moeilijkheidsgraad en/of afnemende begeleidingsintensiteit kennen. Een andere mogelijkheid is studenten oefengelegenheid te bieden via ‘informele’ schrijftaken waarvoor geen beoordeling wordt gegeven.