Wat beweegt mensen om technologie te gebruiken?

Technologie als bondgenoot voor een gezonder leven. Dat is het thema van de Aletta Dive ‘Samen Sterker’ op 18 oktober. Claudine Lamoth, UMCG-hoogleraar bewegingsanalyse, slimme technologie en veroudering, geeft alvast haar visie op het succesvol inzetten van technologie. Daarbij is de interactie met de eindgebruiker cruciaal. ‘We zeggen vaak dat we mensen niet kunnen bereiken, maar we zouden dat meer bij onszelf kunnen leggen.’

De inzet van technologie voor een gezonder leven is een ontzettend breed begrip, stelt Lamoth. Het kan gaan om robots in de kliniek tot draagbare technologie voor leefstijlinterventies en monitoring op afstand. Technologie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de huidige gezondheidsvraagstukken, weet de hoogleraar. ‘Maar we moeten geen overspannen verwachtingen koesteren. Het brengt niet alleen wat, het vergt ook veel aandacht.’

De inzet van technologie vraagt bijvoorbeeld om betrouwbaarheid en nauwkeurigheid. ‘Bij valpreventie wil je valspositieven natuurlijk voorkomen.’ Ook acceptatie en transparantie spelen een grote rol. En de technologie moet daadwerkelijk iets bijdragen aan de oplossing van het probleem. ‘Het gebruiksvoordeel moet duidelijk zijn. Iedere zorgprofessional kan technologie op de afdeling aanwijzen die uiteindelijk niet werd gebruikt.’

Karakteriseren

Lamoth benadrukt het belang om de eindgebruiker goed te definiëren. Bij de Aletta Dive staan ‘kwetsbare individuen’ centraal. ‘Maar dé kwetsbare individu bestaat niet. Ze zijn vaak zeer verschillend. Kwetsbare individuen vormen een diverse groep, variërend van ouderen met chronische aandoeningen tot jongeren met mentale gezondheidsproblemen. Er is zelden een one-size-fits-all-oplossing.’

Bij het succesvol inzetten van technologie is het daarom belangrijk om de doelgroep zo nauwkeurig mogelijk te omschrijven en karakteriseren. ‘Maar het gaat verder dan dat: we willen weten wat gebruikers beweegt om technologie te gebruiken, of juist niet. Dat verschilt per groep, en juist daarom is het karakteriseren van de groep van belang. Zorg voor een goede stakeholderanalyse door mensen te betrekken die het aangaat.’

Bottom-up

Het door de NWO gefinancierde onderzoeksproject 'Healthy Living as a Service' hanteert een dergelijke aanpak. Het consortium staat onder leiding van Lamoth en heeft als doel het blijvend ondersteunen van mensen bij het maken van gezonde keuzes, ondersteund door technologie en een op AI gebaseerd beslissingscoachsysteem. Binnen het project, dat in 2022 is gestart, werken onderzoekers uit verschillende disciplines, een data scientist, ontwerpers, architecten, kunstenaars, bedrijfsleven (MKB) en burgers samen aan het onderwerp leefstijl, leefomgeving en technologie en AI.

De aanpak is bottom-up. De onderzoekers proberen met hun fieldlabs aan te sluiten bij bestaande gemeenschappen en initiatieven. ‘In het programma zit heel sterk dat data alleen niet voldoende is. Je moet ook via waarden, normen en kwalitatieve analyses te weten komen wat mensen beweegt om al dan niet technologie te gebruiken en aan bewustzijn hierover werken.’

Interactie

Lamoth noemt als voorbeeld een loopgroep opgezet door het Gezondheidscentrum in Appingedam. Onderzoekers volgden 12 weken een wandelgroep. Alle leden van de groep kregen een activiteitenhorloge. De promovendi namen interviews af, en voerden groepsgesprekken via focusgroepen. De gegevens worden op dit moment verwerkt.

‘We wilden weten wat mensen vonden van het horloge: de gebruiksvriendelijkheid, de barrières die ze tegenkwamen, en het feit dat gegevens worden bijgehouden. Ook waren we benieuwd of de mensen met een horloge gestimuleerd werden om bijvoorbeeld meer te gaan lopen, omdat ze met een activiteitenhorloge weten wat ze doen.’

Het is tijdrovend onderzoek en het duurt lang voor het publicaties oplevert, weet Lamoth. Maar het is wél de manier om met eindgebruikers in contact te komen. Vaak verzuchten onderzoekers dat ze mensen niet kunnen bereiken, weet de hoogleraar. ‘We hebben de neiging om dat bij de ander te leggen. Maar de vraag is of we zelf genoeg investeren. Het is beter om de verantwoordelijkheid bij onszelf te leggen. Je moet dan wel achter je bureau vandaan, richting de eindgebruiker en vertrouwen kweken.’

De Aletta Dive ‘Samen Sterker: Technologie als bondgenoot voor een gezonder leven voor kwetsbare individuen’ vindt plaats op vrijdag 18 oktober van 10.00 tot 16.00 uur. Aletta Dives zijn kleinschalige evenementen die wetenschap en praktijk samenbrengen om concrete maatschappelijke uitdagingen aan te pakken en ter plekke een discussie te voeren. Meer informatie over het programma is te vinden op de website van de Aletta Jacobs School of Public Health.