Terugblik bijeenkomst: gevarieerd publiek denkt na over modern Kinderwetje

150 jaar geleden maakte het Kinderwetje van Van Houten een einde aan fabrieksarbeid van kinderen. Hoe kan een Kinderwetje van de 21e eeuw bijdragen aan nieuw sociaal beleid in onze huidige samenleving? Deze vraag stond vorige week centraal tijdens een goedbezochte bijeenkomst in het House of Connections, georganiseerd door de Aletta Jacobs School of Public Health (AJSPH).

Dagvoorzitter Karine van ’t Land, academic lead bij de AJSPH en tevens voorzitter van de Koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid (KAMG), constateerde aan het begin van de bijeenkomst dat sociale rechtvaardigheid in Nederland vandaag de dag geen zekerheid meer is. Ze vroeg zich af hoe we deze tendens kunnen keren met een Kinderwetje van de 21^e eeuw. Volgens de eerste spreker, Jochen Mierau (hoogleraar Economie van de Volksgezondheid), moeten we onze pijlen daarvoor richten op het economische stelsel. 

De moderne gezondheidsuitdagingen komen voort uit dit stelsel: producenten verdienen aan ongezonde diensten en producten, terwijl de zorgindustrie vervolgens verdient aan zieke mensen. Voor universele preventie bestaat een dergelijk verdienmodel niet. Bedrijven zoeken bewust naar de randen van de wet om zoveel mogelijk winst te maken. Een ‘moreel appel’ op deze bedrijven heeft volgens Mierau weinig nut. Hij pleitte daarom voor dynamische regulering.

Historische blik

Een succesvoorbeeld van regulering is het Kinderwetje, dat 150 jaar geleden kinderarbeid (deels) aan banden legde. Historicus Coen Brummer is de biograaf van de liberale politicus Samuel van Houten. Tijdens de bijeenkomst plaatste hij kanttekeningen bij ‘het romantische beeld’ over de Wet en zijn naamgever. De liberaal initieerde de Wet niet zozeer uit medelijden met de hardwerkende kinderen, stelde Brummer. Nee, het ging hem om de oneerlijke concurrentie door goedkope arbeid en de daaruit voortvloeiende risico’s voor Nederlandse gezinnen.

Na Brummers betoog werden de aanwezigen onderworpen aan een korte historische quiz. In de middag vertelde Paul Beenen, onderzoeker Transitiegerichte leergemeenschappen voor brede gezondheid bij de Hanze, over de rol van de kennisinstellingen bij het creëren van effectief beleid. Hij deelde onder meer zijn ervaringen met leerateliers, waar studenten aan de slag gaan met vraagstukken uit de samenleving. Promovendus Dominique Mollet gaf vervolgens een juridische blik op een gezonde voedselomgeving en de rol die mensenrechten daarin kunnen spelen. Ze wees onder meer op het concept ‘health in all policies’, waarbij gezondheid een integraal onderdeel is van alle beleidsterreinen.

De slotlezing werd gegeven door Henk Nijboer, kwartiermaker voor de sociale agenda voor Groningen en Noord-Drenthe. Hij vertelde hoe met de sociale agenda van Nij Begun dertig jaar lang wordt geïnvesteerd in brede welvaart in het Noorden. Een eerste voorbeeld is het initiatief voor de verrijkte schooldag, waarbij kinderen de kans krijgen om hun eigen talenten te ontdekken en ontwikkelen. De plannen voor de sociale agenda worden in januari volgend jaar officieel gepresenteerd.

Nieuwe connecties

Na de feestelijke presentatie van het boek ‘Meer gezonde jaren voor iedereen’, geschreven door Paul van der Velpen, was het tijd voor een paneldiscussie. Onder leiding van dagvoorzitter Van ‘t Land gingen panelleden in discussie over een modern 'Kinderwetje' en hoe deze tot stand kan worden gebracht. ‘Met Aletta gaan we altijd voor impact’, vertelt ze na afloop. ‘In het middagprogramma was volop ruimte voor nieuwe ideeën. Uiteindelijk hebben er twintig mensen op de stip gestaan om hun ideeën te delen, waar het panel vervolgens op reageerde.’

Van ’t Land blikt terug op een geslaagde bijeenkomst. ‘Opvallend was de informele sfeer. Mensen voelden zich thuis. Het was ook een erg gemengd publiek. Ik sprak bijvoorbeeld met een groepje medewerkers van de GGD Utrecht, die als personeelsuitje naar Groningen waren gekomen. Vooraf deelden we netwerkkaarten uit en moedigen we, met een knipoog, iedereen aan om minstens twee connecties te maken. Het mooie was: iedereen ging er fanatiek mee aan de slag. Er zijn heel wat nieuwe connecties ontstaan.’

De Aletta Jacobs School of Public Health is een samenwerking van de Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool Groningen, UMCG en NHL Stenden en zet zich in voor meer gezonde jaren voor iedereen.