Een mismatch tussen stad en individu

Voor veel mensen is een blokje om iets waar ze amper bij nadenken, maar voor mensen met een fysieke beperking is dat lang niet zo vanzelfsprekend. In een nieuwe M20-onderzoek wordt de mismatch tussen de stad en het individu onderzocht. “Er zijn een hele hoop barrières voor mensen met een fysieke beperking waar niet aan wordt gedacht”, zegt hoogleraar gezondheidsgeografie Louise Meijering.

De stad heeft een hoop barrières voor mensen met een fysieke beperking, stelt Meijering. “Veel mensen denken dan aan fysieke barrières in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld een stoep waar je niet makkelijk op of af kan met een rolstoel, of een oneffen oppervlak. Maar het gaat niet alleen om dat soort barrières. Denk bijvoorbeeld ook aan supermarkten, kun je wel bij de producten die je nodig hebt als ze hoger in de schappen liggen?”

Daarnaast spelen ook sociale factoren een belangrijke rol. Stel je voor dat je van een afspraak in het ziekenhuis naar het station moet in een rolstoel. “Dat is op zich al een hele uitdaging, want negen van de tien keer ligt de weg open of staat er een auto op de stoep”, vertelt universitair docent Bewegingswetenschappen Riemer Vegter. “Maar probeer dat maar eens om vijf uur in de middag, wanneer er een stuk of 10.000 fietsen en heel veel voetgangers op diezelfde weg zijn. Houden mensen dan wel rekening met jou als rolstoelgebruiker?”

“Mensen met een fysieke beperking ervaren een mismatch in hun potentiële mobiliteit en de mobiliteitseisen van de omgeving; de omgeving vraagt meer van ze dan ze kunnen”, vertelt Meijering. Meijering en Vegter hebben samen met Juha Hijmans, universitair hoofddocent bij het UMCG centrum voor revalidatie, en Ward Rauws, universitair hoofddocent planologie dankzij een M20-beurs een onderzoek geïnitieerd naar deze mismatch tussen de stad en het individu.

Complex probleem

De voordeur is de grens tussen de relatief simpele thuisomgeving en de complexe buitenomgeving. Het is al vrij lastig om een huis goed aan te passen voor rolstoelgebruikers, maar we weten wel beter wat er moet gebeuren, stelt Meijering. “In de stad is dat een stuk lastiger. Thuis ben je samen met je gezinsleden de enige gebruiker van de ruimte. Als je naar buiten gaat zijn er ineens veel meer gebruikers, en is het ingewikkelder om de ruimte toegankelijk te maken voor iedereen”

“We proberen iemand in een rolstoel vaak zo fit en vaardig mogelijk te laten participeren, maar soms doen we dat zonder dat we precies weten wat er gevraagd wordt door de omgeving”, zegt Vegter. Door de verbinding te maken tussen de potentiële mobiliteit van de persoon en de mobiliteitseis van de stad hopen de onderzoekers inzicht te krijgen in waar er meer moet gebeuren. “Dan weten we waar we aan moeten sleutelen. Moet de potentiële mobiliteit van de gebruiker verhoogd worden of moet de mobiliteitseis van de stad juist omlaag? Daar willen we achter komen”, stelt Vegter.

Nieuw Onderzoek

Volgens Vegter en Meijering is het zonder gebruikerservaring niet mogelijk om die mismatch te verhelpen, omdat we nog niet goed genoeg weten wat de werkelijk beperkende factoren zijn. “Het gaat niet om de barrières waarvan wij denken dat mensen met een fysieke beperking ze ervaren, want wij hebben hun individuele beperkingen niet en kunnen dat dus niet beoordelen. De beleidsmakers die keuzes maken over de voorzieningen zitten in eenzelfde soort situatie”, legt Vegter uit. Om dat duidelijker te maken geeft hij een voorbeeld van een pingpongtafel geplaatst naast een gebouw waar constant opwaartse lucht langs stroomt waardoor je geen bal kan slaan. “Iemand heeft bedacht dat een pingpongtafel daar leuk zou staan zonder goed na te denken over de context. Dat lijkt ook het geval wanneer het aankomt op beleid voor mensen met een beperking”, zegt Vegter.

Om dat te verhelpen willen de onderzoekers in eerste instantie op pad met mensen met een beperking. In zogeheten ‘go-along interviews’ krijgen ze een beter beeld van de subjectieve ervaring van de persoon met een fysieke beperking. Deze subjectieve ervaringen willen de onderzoekers combineren met objectief gemeten informatie zoals gps-data om beter te begrijpen hoe een individu met een fysieke beperking in een omgeving functioneert.

Daarnaast streven de onderzoekers ernaar beleidsmakers ook te laten ervaren hoe het is om in een rolstoel door de stad te bewegen, zodat ze vanuit ervaring kunnen beredeneren wat er moet veranderen. De volgende stap daarin is om mensen met een fysieke beperking, hun familieleden, zorgmedewerkers, planologen en beleidsmakers bij elkaar te brengen en al die kennis te bundelen om er samen achter te komen wat er nodig is voor een inclusievere omgeving. “Om te voorkomen dat de pingpongtafel op de verkeerde plek wordt gezet”, zegt Meijering. 

Interdisciplinair werken

Het nieuwe onderzoek is een interdisciplinair project waarin gezondheidsgeografie, planologie, revalidatie en bewegingswetenschappen allemaal een rol spelen. Het project is nog niet officieel van start gegaan: de onderzoekers zijn nog druk bezig om de juiste kandidaat te vinden voor de PhD positie in het project. “Zodra we de PhD-kandidaat hebben gevonden gaat alles echt van start”, zegt Vegter.

Hoewel het project nog niet begonnen is, merken Vegter en Meijering nu al de voordelen van de interdisciplinaire samenwerking. “We hebben elkaar de afgelopen tijd veel bezocht en met elkaar gesproken. We merken nu al hoeveel we elkaar verrijken met elkaars ideeën. We hebben al veel geleerd van elkaar”, beamen beiden.

Het project is gefinancierd door Het Ubbo Emmius Fonds als onderdeel van de M20-beurzen van 2023. De M20-beurzen zijn in het leven geroepen om interdisciplinaire projecten te ondersteunen en om onderzoekers de benodigde financiën te geven om een PhD student aan te stellen. “Het is fantastisch om deze kans te krijgen, het voelt als een cadeautje”, zegt Vegter. “Het is lastig om dit soort projecten gefinancierd te krijgen. Als je een kans krijgt om het uit te voeren geeft dat veel energie.”