Verken samen de mogelijkheden van burgerwetenschap

De Aletta Jacobs School of Public Health en het Expertisecentrum Sociale Wetenschappen, gezondheid en welzijn organiseren op 14 mei van 12:00 tot 17:00 samen een evenement over burgerwetenschap in het House of Connections in Groningen. Volgens Lisette van der Meer, directeur van het expertisecentrum, kan burgerwetenschap nieuwe kansen bieden in de sociale wetenschappen.

Wetenschap samen met burgers

Burgerwetenschap, of citizen science, is een vorm van wetenschap waarin burgers een actieve rol spelen in het onderzoek. Er wordt dan niet alleen wetenschap gedaan voor burgers, maar juist ook wetenschap samen met burgers. Volgens Van der Meer is burgerwetenschap tegenwoordig erg belangrijk. 

Allereerst wordt veel wetenschappelijk onderzoek gefinancierd vanuit publieke middelen. Burgers hebben recht om mee te denken over waar die middelen aan worden besteed en om te profiteren van de kennis die we met wetenschappelijk onderzoek ontdekken, stelt Van der Meer.  Daarvoor moet dan wel onderzoek gedaan worden waar burgers ook van kunnen profiteren. “Burgerwetenschap biedt ons de kans om samen met burgers onderzoek voor burgers uit te voeren”, zegt Van der Meer. 

Burgerwetenschap biedt ook voor wetenschappers kansen, bijvoorbeeld op sociaal wetenschappelijk gebied. “In de sociale wetenschappen bestuderen wij het gedrag van mensen”, legt Van der Meer uit. “Heel vaak doen we dat op een enigszins kunstmatige manier, met vragenlijsten of testjes in laboratoria. Veel minder vaak wordt er in de echte wereld geobserveerd.”  Daar kan burgerwetenschap een rol spelen volgens Van der Meer. “Als je burgerwetenschap inzet om menselijk gedrag te bestuderen, heb je de kans om mensen in hun eigen omgeving te bestuderen en informatie te verzamelen over de werkelijkheid in plaats van een artificiële omgeving."

Aletta’s burgerwetenschap

De Aletta Jacobs School of Public Health houdt zich al een behoorlijke tijd bezig met burgerwetenschap. Samen met het Forum Groningen en Science Linx zijn er onder de naam ‘CurioUs?’ een aantal meetacties georganiseerd waar burgers een belangrijke rol in speelden. Zo waren er bijvoorbeeld meetacties over fijnstof in de lucht, een lichtvervuiling, hittestress en adaptatie aan de hand van kruisspinnen. Daarnaast vonden er bijen- en wormentellingen plaats. 

Volgens Gerda Vrugteman, projectleider van ‘CurioUs?’, is balans erg belangrijk voor een goed burgerwetenschapsproject, zowel de wetenschappers als de burgers moeten er iets aan hebben. “Als er geen terugkoppeling met de deelnemer is, zijn mensen veel minder geneigd om mee te doen. Mensen moeten antwoord krijgen op de vraag die ze hebben”, stelt Vrugteman. Dat is ook in de praktijk te merken. Voor de wormentelling gingen bijvoorbeeld meer dan 600 mensen de tuin in om een schop in de grond te zetten en bij te dragen aan het onderzoek. “Mensen kwamen te weten hoe vruchtbaar de bodem in hun tuin was, daar hebben ze wat aan”, vertelt Vrugteman.

Ook merkt Vrugteman dat de meest succesvolle projecten vaak goed aansluiten bij de actualiteit. “In deze tijden van klimaatverandering en vervuiling zijn lucht- en bodemonderzoek onderwerpen die bij mensen leven”, stelt Vrugteman. “Als je op een actueel thema aan kunt haken, zijn mensen vaak enthousiast om mee te doen.” 

Het evenement

In de sociale wetenschappen wordt steeds vaker samen met de burger onderzoek gedaan en ook wordt er steeds vaker kennis teruggegeven aan de burger, vertelt Van der Meer. Maar als het gaat om het verzamelen van data, dan blijft het actief betrekken van burgers in de sociale wetenschappen achter in vergelijking met de natuurwetenschappen, stelt Van der Meer. “Ik denk dat het de moeite waard is om samen te ontdekken of het mogelijk is om in de sociale wetenschappen samen met burgers data te verzamelen over menselijk gedrag in hun eigen omgeving. Daar is het evenement van 14 mei perfect voor.”

Tijdens het evenement krijgen deelnemers eerst een tweetal presentaties over diverse manieren om burgerwetenschap te benaderen van Margaret Gold, citizen science lead op de universiteit Leiden, en Niels Alberts, coordinator van de bèta wetenschapswinkel, die zich op verschillende manieren bezig houden met burgerwetenschap. Daarna delen onderzoekers van hogescholen hun ervaringen en tips over burgerwetenschap. 

Na deze presentaties gaan deelnemers onder leiding van Margaret Gold met elkaar in gesprek over de mogelijkheden die zij zien in de burgerwetenschap. “We gaan met elkaar in gesprek over wat voor sociaalwetenschappelijke vragen we kunnen beantwoorden met burgerwetenschap. We staan ook stil bij de valkuilen en kansen waar we rekening mee moeten houden voor dit soort onderzoek”, vertelt Van der Meer. Daarnaast wordt er tijdens het evenement aandacht besteed aan de financiering van burgerwetenschapsprojecten. “Dat is soms lastig te vinden. We willen deelnemers een overzicht geven van waar ze terecht kunnen voor financiering”, legt Van der Meer uit.

Tot slot is er een plenaire discussie waarin deelnemers de kans krijgen om te delen wat ze met elkaar besproken hebben tijdens het evenement. Meer informatie over het programma van het evenement en het registratieformulier vind je in de link hieronder.