Nederland gaat over op een nieuw logo voor gezonde voedselkeuze. De ‘Nutri-Score’ is al een hit in Frankrijk, Duitsland en België, en zal vanaf 2021 ook de Nederlandse consument helpen bij het maken van betere en bewustere keuzes in de supermarkt. Toch klinken er kritische geluiden rondom dit logo, want leidt het wel écht tot gezondere eetpatronen onder het Nederlandse publiek? Onderzoekers van de Aletta Jacobs School of Public Health, Koert van Ittersum en Louise Dekker, delen hun visies.

Onlangs liet staatssecretaris Blokhuis weten dat de Nutri-Score, na veel onderzoek en discussie, als meest geschikt voedselkeurmerk uit de bus is gekomen. Met het Nutri-Score logo op verpakkingen krijgen voedingsproducten middels een soort stoplicht-systeem een score van A tot en met E, waardoor consumenten in één oogopslag zien hoe gezond hun productkeuze is. Het systeem zal de komende tijd echter aangescherpt worden op basis van aanvullend onderzoek; het van oorsprong Franse keurmerk botst nu nog te veel met de Schijf van Vijf, de huidige leidraad voor gezond eten.

Witbrood gezond?
‘Momenteel sluit de Nutriscore niet goed aan bij de Nederlandse voedingsrichtlijnen’, laat ook Louise Dekker, Aletta-onderzoeker op het gebied van voeding, weten. ‘We zien dit onder meer bij bewerkte groente en dranken en brood- en graanproducten. Er zijn nu nog wittebroden en witte pasta’s die ten onrechte een Nutri-Score A krijgen. Dit komt deels doordat er in de berekening van de scores rekening wordt gehouden met het eetpatroon – deze is in Nederland anders dan in Frankrijk. In ons land is brood bijvoorbeeld een belangrijke bron van vezels, terwijl de Fransen meer groente eten.’

En een breuk met het culturele eetpatroon is allerminst de bedoeling: ‘De afspraak in het preventieakkoord luidt dat het voedselkeuzelogo in lijn moet zijn met de Nederlandse voedingsrichtlijnen. Het is daarom een goede ontwikkeling dat Blokhuis heeft besloten de Nutri-Score vertraagd in te voeren. Nu kunnen er eerst aanpassingen op basis van wetenschappelijke consensus worden gedaan. Een brandbrief van ruim 175 voedingsdeskundigen heeft daaraan bijgedragen’, aldus Dekker.

Voorlichting rondom voedingskeuzes
Volgens Dekker zou extra voorlichting ook een brug kunnen slaan tussen de Nutri-Score en de Schijf van Vijf: ‘Het is belangrijk om de noodzaak voor monitoring en evaluatie rondom de Nutri-Score aan te kaarten. Met de invoering van het logo zet de overheid een stap om producenten te stimuleren minder zout, verzadigd vet en suiker in producten te gebruiken, maar om mensen te motiveren vaker te kiezen voor producten uit de Schijf van Vijf, wordt momenteel extra voorlichting ontwikkeld.’

Koert van Ittersum, professor marketing en consumentenwelzijn, vindt de invoering van de Nutri-Score eveneens een stap in de goede richting. Bij de plannen omtrent voorlichting plaatst hij echter een kanttekening: ‘Voorlichting suggereert dat de Nutri-Score een einddoel is, maar dat is het zeker niet. Het is een middel om gezond aankoopgedrag te ondersteunen, namelijk door binnen een productcategorie duidelijkheid te scheppen over relatief gezondere alternatieven.’

Supermarkten en fabrikanten uitgedaagd door Nutri-Score
Van Ittersum voorspelt dan ook dat de Nutri-Score interessante gevolgen kan hebben: ‘Scores oefenen zowel invloed uit op de consument die boodschappen doet, als op de schapindeling in de supermarkt.’ Belangrijk hierbij is dat de Nutri-Score betere keuzes binnen productgroepen stimuleert: ‘Kleine verbeteringen in verschillende productcategorieën tellen samen op tot een potentiële relevante impact. Consumenten worden middels het nieuwe keurmerk in staat gesteld gezondere alternatieven te kiezen binnen een categorie.’

Bovendien biedt de Nutri-Score helderheid aan fabrikanten en zelfs een stimulans om hun producten te herformuleren: ‘Als hun productscores aan de lage kant blijken, en het aanbod van de concurrent gezonder uitvalt, zullen zij geneigd zijn hun aanbod te verbeteren. Mogelijk kiezen fabrikanten er uiteindelijk voor om nieuwe, gezondere voedingsmiddelen te produceren’, legt Van Ittersum uit.

De volgende stappen in een lange weg te gaan?
Dat het algehele voedingsaanbod op den duur gezonder wordt, is natuurlijk de ultieme wens. Dekker benadrukt dat er met de invoering van de Nutri-Score slechts een start is gemaakt: ‘De bedoeling is dat de Nederlandse bevolking gezonder gaat leven, namelijk door gezonder te eten, niet te roken en meer te sporten. De doelstelling vanuit de overheid is om de hoeveelheid obesitas in ons land over twee jaar terug te brengen naar de hoeveelheid van twintig jaar geleden. Met de Nutri-Score alleen gaan we dat niet redden.’

Hoe we dit dan wel kunnen bereiken? ‘We zullen allemaal moeten werken aan een omgeving die gezonde gedragingen stimuleert, bijvoorbeeld door automaten weg te halen uit schoolkantines, voedselonderwijs te introduceren op scholen, of door een suikertaks in te voeren’, stelt Dekker.

Ten slotte is het waardevol om meer overeenstemming te bereiken op internationaal niveau. ‘In meerdere Europese landen is de Nutri-Score al in gebruik’, vertelt Dekker. ‘De Franse overheid is bezig met de ontwikkeling van een internationaal Nutri-Score systeem en zal daartoe een onafhankelijk wetenschappelijk comité in dienst stellen. Dit is een mooie stap om op grote schaal impact te maken.’

Voor vragen neem contact op:
Louise Dekker, Programma coördinator Aletta Fryslân, l.h.dekker umcg.nl
Koert van Ittersum, Professor of Marketing and Consumer Well-Being, Aletta onderzoeksthema coördinator, k.van.ittersum rug.nl