English translation below
De aantallen coronabesmettingen dalen, de adrenaline van de eerste coronagolf ebt weg en het is tijd om na te gaan denken over een eventuele tweede golf. Hoe kunnen we ons hierop voorbereiden? Alex Friedrich, arts-microbioloog en hoofd medische microbiologie van het UMCG, en Jochen Mierau, gezondheidseconoom en wetenschappelijk directeur van de Aletta Jacobs School of Public Health, gaan in gesprek over hoe we een tweede golf kunnen voorkomen en over het opzetten van een toekomstbestendig gezondheidssysteem.

‘Tweede golf’

Nu begint het pas echt, volgens Alex Friedrich. “Onze grootste hoop is dat de verspreiding van het virus in de zomer stopt, omdat respiratoire virussen in de zomer altijd geremd worden of afnemen. Nu hebben we tijd om ons echt voor te bereiden. Als we dat goed doen komt er misschien geen tweede golf. We moeten het serieus nemen, vroegtijdig opsporen, laagdrempelig blijven screenen en regionale lockdownmaatregelen nemen in de gebieden waar het aantal besmettingen weer toeneemt.”

Volgens Friedrich was er overigens helemaal geen sprake van een eerste coronagolf die over Nederland is gewalst: “Dat is een vervalste waarneming. We hebben die honderden pieken laten samenvloeien tot één enorm grote piek, en ook die is vooral in het Zuiden ontstaan.”

“Wat gaat toenemen is het aantal kleine uitbraken per dag en dat stijgt weer vanaf oktober. Er komt een moment dat er honderden van dit soort uitbraken plaatsvinden, en die moet je vroegtijdig vinden en onder controle krijgen. Dat begint vanaf oktober en gaat weer door tot volgend jaar mei.”

Regionaal inrichten

Friedrich denkt dat de coronamaatregelen de komende jaren zullen blijven, maar niet allemaal tegelijkertijd. “Epidemiologisch gezien bestond Nederland aan het einde van de eerste golf uit 4 á 5 regio’s,” legt Friedrich uit. “We kunnen Nederland opdelen in noord, zuid, oost, west en midden. Dan moet elke regio de maatregelen op het goede moment toepassen die we landelijk of in Europees verband hebben afgesproken. Dus als er een uitbraak is in een hotel in Nijmegen, dan hoeven de hotels in Groningen niet dicht te gaan. Dat is logisch.”

Volgens Mierau moeten we ons regionaal gaan voorbereiden, met regionale datavoorziening en vanuit daar proberen de crisis te bestrijden. “Deze regionale infrastructuur moeten we de komende maanden neerzetten. Op dit moment wordt de data nog te weinig gedeeld met de samenleving. Er moet meer inzicht gegeven worden in de kennis op basis waarvan de keuzes van de overheid gemaakt worden. De keuzes die ons wel of niet in onze vrijheid beperken. De eerste crisis hebben we uitgezeten op adrenaline, maar dat gaan we niet nog een keer doen.”

Daarom moeten we volgens de gezondheidseconoom de zomerperiode gaan gebruiken om regionale cijfers in heel Europa, beginnend in Nederland, weer te gaan geven. “Zoals bijvoorbeeld het weerbericht; ‘Vandaag zijn er een x aantal infecties, er zijn zoveel mensen overleden in die regio en dus gaat Noord-Nederland nu 2 weken op slot”. Ik denk dat je daar ook het draagvlak voor maatregelen ontzettend mee verhoogt, omdat mensen dan begrijpen: ‘Oké, het gaat hier regenen, dus we blijven binnen.’”

Volgens Friedrich wordt landelijk vaak gezegd dat er niet voldoende getallen zijn om dit op regionaal niveau te berekenen. “Dat klopt als je het op gemeente- of provincieniveau doet, maar als je bijvoorbeeld drie provincies bij elkaar brengt dan is de kritische massa groot genoeg om wel goede voorspellingen te kunnen doen. Ongeveer 2 miljoen inwoners is een soort van kritische massa om iets te kunnen berekenen. Dit is een aantal waarmee je eigenlijk alle statistische analyses kunt doen. Noord-Nederland heeft bijvoorbeeld ongeveer dit aantal inwoners.”

Kennisintegratie 

De transparantie die ontstaat bij het delen van alle regionale cijfers, kan ook gebruikt worden voor kennisintegratie. Mierau: “Er zijn zoveel mensen die zinnige dingen kunnen zeggen over de gegevens, de modellen of wat dan ook. Die wisdom of the crowd moeten we gebruiken. 

“We moeten inderdaad niet alleen de beschikbare data delen, we moeten ook mensen mee laten denken.” beaamt Friedrich. “Dat is van deze tijd. Bijvoorbeeld door middel van een soort van oplossingsgericht hackathon-systeem, of een jamsessie. Dat je een vraag online gooit en dat mensen zich kunnen registreren en er met hun eigen achterban over mee kunnen denken. Dan gebruik je de kracht van echte ‘zwermintelligentie’. Als mensen dan met een oplossing komen kunnen andere mensen dat beoordelen, en als de oplossing dan bijvoorbeeld 4 of 5 sterren krijgt, wordt het antwoord automatisch doorgestuurd naar het centrale team.”

Toekomstbestendig gezondheidssysteem 

“Er zullen nu mensen zijn die zeggen: ‘En dan hebben we straks een vaccin en dan kan dat hele systeem weer worden afgebouwd,’” zegt Mierau. “Maar er is eigenlijk geen gezondheidsuitdaging te bedenken die je niet op deze schaal kan oplossen. Nu hebben we de stormloop van het coronavirus, maar straks hebben we bijvoorbeeld weer de vergrijzing en de leefstijlproblematiek die er aankomt. We moeten een gezondheidssysteem neerzetten dat daar weerbaar voor is. We hebben in Nederland 25 GGD’en, 32 zorgkantoorregio’s, 28 jeugdhulpregio’s en ga zo maar door. Uiteindelijk zou je al die uitdagingen op een schaal van die 2 miljoen mensen moeten organiseren en daar je zorgsysteem op inrichten. Het coronavirus kunnen we gebruiken als versnelling hiervoor.” 

Volgens Mierau heeft de coronacrisis aangetoond dat ons systeem niet was voorbereid op de razendsnel verspreidende coronapandemie, maar eigenlijk zijn we ook niet voorbereid op de sluimerende leefstijlpandemie en de gevolgen van de vergrijzing. “Door nu ons gezondheidssysteem tegen het licht te houden zijn we in het najaar beter voorbereid op de tweede golf en in het geheel weerbaarder tegen de uitdagingen van de toekomst.”

‘It is only starting now’

The number of corona infections is declining, the adrenaline of the first corona wave is fading away and it is time to start thinking about a possible second wave. How can we prepare for this? Alex Friedrich, medical microbiologist and head of medical microbiology at the UMCG, and Jochen Mierau, health economist and scientific director of the Aletta Jacobs School of Public Health, discuss how we can prevent a second wave and how to set up a future-proof health system.

‘Second wave’

It is only starting now, according to Alex Friedrich. “Our greatest hope is that the virus will stop spreading in the summer because respiratory viruses are always inhibited or decreased in the summer. Now we have time to really prepare. If we do this the right way, there may not be a second wave. We have to take it seriously, put effort in early detection, keep screening widely, and take regional lock-down measures in areas where the numbers of infections start to increase again.”

According to Friedrich, we actually cannot speak of a first corona wave that bulldozed over the Netherlands: “That is a false observation. We have let those hundreds of peaks merge into one enormously large peak, which actually originated mainly in the South.”

“What will increase is the number of smaller outbreaks per day, which will increase again from October. There will be a time when hundreds of outbreaks of this kind are occurring, and you have to detect these early and get them under control. This starts from October and will continue until next May.”

Regional governance

Friedrich thinks the corona measures will continue in the coming years, but not all at the same time. "Epidemiologically, at the end of the first wave, the Netherlands consisted of 4 to 5 regions," explains Friedrich. “We can divide the Netherlands into north, south, east, west and centre. Each region must then apply, at the right time, the measures that we have agreed on nationally or Europe-wide. So if there is an outbreak in a hotel in Nijmegen, the hotels in Groningen do not have to close. That only makes sense."

According to Mierau, we need to prepare regionally, with regional data provision, and try to fight the crisis from there. “We need to build this regional infrastructure in the coming months. At the moment, the data is not yet sufficiently shared with society. More insight must be given in the knowledge based on which the government’s choices are made. Choices that may or may not restrict us in our freedom. We endured the first crisis on adrenaline, but we are not going to do that again.”

Therefore, according to the health economist, we should use the summer period to arrange the display of regional figures across Europe, starting in the Netherlands. "Like the weather forecast; ‘Today there is a number of x infections, this many people have died in that region which means the Northern Netherlands is now locked for 2 weeks.’ I think if you do it like this, you also greatly increase the support for measures because people then understand: ‘Okay, it is going to rain here, so we stay indoors.’"

According to Friedrich, nationally it is often said that there are not enough numbers to calculate this on a regional scale. “That's right if you do it at municipality or province level, but if you bring three provinces together, for example, the critical mass is large enough to be able to make good predictions. About 2 million inhabitants is a kind of critical mass to be able to calculate something. This is a number with which you can do basically all the statistical analyses. For example, the Northern Netherlands has about this number of inhabitants.”

Knowledge integration

The transparency that arises when sharing all regional figures can also be used for knowledge integration. Mierau: “There are so many people who can say sensible things about the data, the models or whatever. We have to use that wisdom of the crowd.

"We must indeed not only share the available data, but also let people think along." Friedrich agrees. “It suits modern times. We can do this for example by some kind of solution-oriented hackathon system,  or a jam session. You put a question online and people can register and think about it together with their own network. Then you use the power of real ‘swarm intelligence’. When people come up with a solution, other people can review it, and if the solution gets 4 or 5 stars, for example, the answer is automatically forwarded to the central team.”

Future-proof health system

"There will probably be people who respond to this with: ‘And then we will have a vaccine and the whole system can be phased out again,’” says Mierau. “But there is actually no health challenge that you cannot solve on this scale. Now we have that rush of the corona virus, but soon we will again have, for example, the ageing population and lifestyle problems that are coming. We need to establish a health system that is resilient to these challenges. In the Netherlands, we have 25 municipal health services, 32 care administration offices, 28 youth care regions, and so on. In the end, you should organize all these challenges on a scale of those 2 million people and organize your healthcare system accordingly. We can use the coronavirus as an accelerator for this.”

According to Mierau, the corona crisis showed that our system was not prepared for the lightning-fast spread of the corona pandemic, but we are actually also not prepared for the dormant lifestyle pandemic and the consequences of the aging population. "By examining our health system now, we will be better prepared for the second wave in the autumn and more resilient to the challenges of the future.”