Op zijn fiets onderweg naar de Jumbo bedacht Lude Franke, hoogleraar Genetica, het plan voor het Lifelines Corona-onderzoek: “Ik heb toen direct gebeld met Lifelines en Jochen Mierau om dit project handen en voeten te geven.” Met het onderzoek hoopt Lude meer inzicht te krijgen in de factoren die ervoor zorgen dat mensen ernstig ziek worden van corona. Onderweg naar de BSO om zijn kinderen op te halen vertelt hij over zijn leven tijdens de coronacrisis, het ontstaan van het onderzoek en de meest opvallende resultaten.

Persoonlijke profiel:

• Lude Franke
• Leeftijd: 40 jaar
• Woonplaats: Zwolle
• Gezinssituatie: Samenwonend met drie kinderen, twee dochters en één zoon
• Huidige werksituatie: Al acht weken thuis aan het werk terwijl hij voor de kinderen zorgt, vriendin is arts
• Hobby’s: hardlopen, grafisch ontwerpen

Als hoogleraar op de afdeling Genetica in het Universitair Medisch Centrum Groningen houdt Lude Franke zich bezig met het begrijpen van ziektes via genetica. Franke en zijn team sporen genetische risicofactoren op, de plek in het DNA die ziektes veroorzaakt en vergroot. Hiermee willen ze beter leren begrijpen hoe ziektes ontstaan. Door genen te bestuderen proberen ze inzicht te krijgen in welke biologische processen ontregeld raken bij mensen die een bepaalde ziekte hebben. Met als uiteindelijk doel om tot een medicijn te komen dat gericht is op het herstellen van die verstoorde processen.

Binnen no-time van een idee naar onderzoek

In januari, net voor de coronacrisis in Nederland ontstond, hadden Franke en zijn team het DNA van zo’n 50.000 Lifelines deelnemers in kaart gebracht. “Deze data lag eigenlijk te wachten op een goede toepassing,” vertelt de onderzoeker, “en toen ontstond ineens de coronacrisis. Onderweg naar de Jumbo zag ik ineens hoe we al de verzamelde DNA-data kunnen inzetten voor corona-onderzoek.”

En zo geschiedde. Binnen 3 weken stond de basis voor het onderzoek en werden de eerste vragenlijsten naar de 135.000 Lifelines deelnemers verstuurd, vertelt Franke. “Mensen hebben echt waanzinnig hard gewerkt om dit project van de grond te krijgen, het tempo lag ongekend hoog. Dat geeft mij ook veel voldoening, dat het ook écht lukt.”

Waarom wordt de één wel ernstig ziek en de ander niet?

“Onze achttienjarige oppas had een week voor de lockdown ook corona gekregen. Ze had net bij ons opgepast en een paar dagen later was ze ziek. Ze was er goed ziek van en heeft drie weken lang in quarantaine gezeten bij haar ouders. Onwerkelijk bij iemand die zo jong is. Hoe kan het nou dat sommige mensen zo ziek worden en anderen niet? Dat is een vraag die ik van veel mensen krijg en dat is ook iets wat mij bezighoudt. Met dit onderzoek hoop ik antwoord te krijgen op die vraag.” vertelt de hoogleraar.

Corona Barometer

Franke vindt het belangrijk om de deelnemers te laten zien dat er ook daadwerkelijk iets met de data gebeurt. “Dit is ook een van de redenen dat we de Corona Barometer hebben ontwikkeld, die inmiddels al door 10.000 unieke bezoekers is bezocht. Op coronabarometer.nl delen we relevante inzichten uit dit onderzoek. Elke week wordt de data geüpdatet en uitgebreid. Op deze manier kan iedereen de aankomende maanden de ontwikkelingen zien.

Elke week iets beter met de noorderlingen

Wat Franke fascinerend vindt aan dit onderzoek is dat je niet alleen ziet hoe het gaat met de fysieke gesteldheid van Nederland maar ook met de psychische gesteldheid. Iets wat de Zwollenaar onlangs opviel aan de resultaten is dat psychiatrische symptomen zoals eenzaamheid of depressieve gevoelens de afgelopen weken stelselmatig minder zijn geworden. “Alsof het met de noorderlingen elke week iets beter gaat”. Franke denkt dat dit komt doordat de grootste paniek voorbij is. “Mensen maakten zich zorgen of iedereen ziek zou worden, hoe het met de ic-bedden zou gaan, et cetera. Die angsten en zorgen zijn nu voor een belangrijk deel weg.”

Toch is Franke wel nieuwsgiering naar wat er de komende maanden gaat gebeuren. “Ik denk dat de impact op de economie vrij snel gevoeld gaat worden. En als mensen gaan zien wat de langetermijneffecten van corona zijn, dan denk ik dat de angsten en zorgen daarmee ook weer groter worden.

Meer kennis voor beter beleid

Wat wil de geneticus uiteindelijk bereiken met het onderzoek? “We willen inzicht krijgen in de factoren die ervoor zorgen dat mensen ernstig ziek worden,” legt Franke uit. “Als we de plekken in het DNA hebben gevonden die ervoor zorgen dat sommige mensen ernstig ziek worden van het coronavirus kunnen we begrijpen welke biologische processen verstoord raken. Misschien kunnen we een bestaand medicijn opsporen waarvan al bekend is dat het die specifieke verstoorde processen weer kan herstellen, en zou dat medicijn patiënten misschien kunnen helpen.” Franke hoopt dat de crisis snel voorbij is, maar tot die tijd zal hij blijven onderzoeken: “Hoe meer we weten, hoe beter en sneller we de juiste beleidsmaatregelen kunnen treffen.”