Bewegen als bindmiddel in Coronatijd

Datum:

24 april 2020

English translation below
Corona en de intelligente lock down heeft grote invloed op het beweeggedrag van mensen en de daarmee samenhangende consequenties voor de fysieke en mentale gezondheid, het immuunsysteem etc. Fitbit beschrijft in een blog op haar website de wereldwijde afname van lichamelijke activiteit afgemeten aan het aantal stappen per dag: Europese landen laten eind maart 2020 een afname zien die varieert van 7% tot 38%. Uiteraard ligt in eerste instantie de hoogste prioriteit bij het bestrijden van COVID-19, maar inmiddels vragen overige nadelige gevolgen van Corona ook aandacht. Een daarvan is de afname van de dagelijkse hoeveelheid beweging als gevolg van het aan huis gekluisterd zijn.

Het op dit moment beschikbare wetenschappelijk onderzoek toont overduidelijk aan dat onvoldoende beweging en lichamelijke inactiviteit het risico verhoogt van het krijgen van allerlei ziekten en aandoeningen, zoals coronaire hartziekte, diabetes mellitus type 2, borstkanker en dikke darmkanker (Lee et al., 2012). Voldoende beweging kan deze risico’s juist verminderen en heeft een positieve werking op bijvoorbeeld het voorkomen en verminderen van depressieve klachten en angst en op het verbeteren van fysieke fitheid, het energieniveau, het welzijn en de kwaliteit van leven (ACSM, 2011; Conn, Hafdahl & Brown, 2009; Martinsen, 2008; Mead et al., 2009; Puetz, 2006; Yau, 2008).

De groep die het meest te lijden heeft onder corona zijn de kwetsbare ouderen. Zij worden momenteel geadviseerd social distancing zeer strikt in acht te nemen en zoveel mogelijk binnen te blijven om het risico op infectie met COVID-19 zo laag mogelijk te houden. Echter, bijkomende nadelen van het intelligente Lock down beleid bij kwetsbare ouderen zijn een verhoogde kans op lichamelijke inactiviteit en sociaal isolement. Diverse studies gericht op de psychologische effecten bij ouderen laten zien dat cognitief vermogen, vermindering van depressieve klachten en gedrag kunnen worden bevorderd door regelmatig en voldoende bewegen (Acree et al., 2006; ACSM, 1998; Paterson, Jones & Rice, 2007; US Department of Health and Human Services, 1996).

In het vervolg van deze blog richt ik mij, aan de hand van een praktijkvoorbeeld, op de rol die bewegen kan spelen in het stimuleren van fysieke en mentale gezondheid en het doorbreken van het sociale isolement bij kwetsbare ouderen (ACSM, 2007). In dit voorbeeld wordt bewegen ingezet om enerzijds het sociale isolement van kwetsbare ouderen te doorbreken en sociale steun te bieden bij bewegen thuis in huis, en anderzijds te stimuleren tot meer bewegen (Smith, Banting, Eime, O’Sullivan & van Uffelen, 2017; Stevens, Lemmink, van Heuvelen, de Jong & Rispens, 2003).

Kwetsbare ouderen en Corona

Corona treft in het bijzonder kwetsbare ouderen, wat maakt dat zij social distancing nog strikter moeten nemen dan de rest van de bevolking. Mijn moeder is een voorbeeld van hoe deze groep momenteel te lijden heeft onder de huidige situatie. Ze is alleenstaand, heeft een auto-immuunziekte en heeft begin april haar verjaardag in complete quarantaine alleen gevierd. Geen koffieafspraken, geen wandeling en geen verjaardagsvisite van familie en kleinkinderen, alleen een keer per week naar buiten voor de meest noodzakelijke boodschappen. Ondanks deze zeer ingrijpende maatregelen is ze zeer monter en zich er ook van bewust dat ze wel dagelijks moet bewegen. Maar hoe doe je dit nu op een leuke manier in je appartement op driehoog? Er zijn meer dan genoeg online initiatieven. maar net niet passend bij wat zij wil en kan. SportDrenthe, een organisatie die zelfstandig de belangen van de sport in de ruimste zin van het woord in de provincie Drenthe behartigt, heeft het initiatief genomen om juist deze groep mensen een sociaal en beweeglichtpuntje te bieden in deze donkere tijden.

Coronactief

Het begon met het maken van persoonlijke vlogs door diverse medewerkers van SportDrenthe waarin alternatieve bewegingsvormen werden aangeprezen en getoond als suggestie in deze Coronatijd. RTV Drenthe pikte dit heel snel op en binnen no time ontstond het idee om iets te ontwikkelen voor de groep die momenteel het hardst getroffen wordt door Corona crisis: de kwetsbare ouderen. Ervaring en onderzoek bij deze doelgroep laat zien dat sociaal contact een van de hoofdmotieven om te bewegen is. Ook is de binding en de interactie met de instructeurs van deze beweeggroepen essentieel. Op basis van deze ingrediënten is in no time en met financiële ondersteuning van de provincie Drenthe het concept “Drenthe Beweegt (binnen)” ontstaan.

Drenthe Beweegt (binnen)

Vier principes staan centraal in het concept Drenthe Beweegt (binnen):

Het moet voor ouderen bereikbaar en vindbaar zijn. Dit houdt in dat het zonder technische know-how bereikbaar moet zijn en het niet achter een paywall afgeschermd mag staan. Van hieruit is de samenwerking met RTV Drenthe ontstaan, waarbij beweeglessen opgenomen worden die vervolgens elke ochtend om 10:00 uur te zien zijn op RTV Drenthe. Eventueel kunnen online, via programma gemist, lessen teruggekeken worden;
De beweeglessen moeten het sociale isolement van de kwetsbare ouderen doorbreken. Om dit te realiseren is er heel bewust voor gekozen om de eigen instructeurs van de ouderenbeweeggroepen in Drenthe te vragen de TV-beweeglessen te verzorgen. Dit stimuleert de betrokkenheid van de deelnemende ouderen enorm en ze zien dagelijks/wekelijks hun eigen instructeurs in hun eigen huiskamer. Dus geen bekende topsporter of Olga Commandeur die de TV lessen verzorgt, maar de eigen Drentse instructeur;
Uiteraard moeten de lessen op het juiste beweegniveau zijn en gedifferentieerd worden aangereikt en voorgedaan;
De lessen moeten in een quarantainesituatie, dus binnen in de woonkamer, uitvoerbaar zijn.

Momenteel springen veel sport- en beweegaanbieders (begrijpelijk) op de Coronatrein, maar het initiatief in Drenthe valt (inter)nationaal op door haar eigen sociale focus met gebruikmaking van bewegen. En wat betreft mijn moeder: ondanks dat ze Fries is doet ze elke dag om 10:00 uur mee met dit Drentse initiatief omdat ze dan haar schoondochter ziet die op TV tips geeft voor hoe kwetsbare ouderen in deze moeilijke tijd toch kunnen blijven bewegen. Dit toont maar weer eens aan dat bewegen en sociale contacten nauw samengaan en in deze tijd hard nodig zijn.

Johan de Jong is lector Healthy Lifestyle, Sports & Physical Activity binnen het lectoraat praktijkgerichte Sportwetenschap aan de Hanzehogeschool Groningen. Johan zijn belangrijkste onderzoeksdoel is het ontwikkelen en evalueren van methoden die mensen, van jong tot oud, stimuleren om lichamelijk actiever te worden als onderdeel van een gezonde levensstijl.

Referenties

Acree L.S, J. Longfors, A. S. Fjeldstad, C. Fjeldstad, B. Schank B, K. J. Nickel, P. S. Montgomery & A. W. Gardner (2006). Physical Activity is related to quality of life in older adults. Health Quality of Life Outcomes, 4(37).

American College of Sports Medicine (ACSM) Position Stand (1998). Exercise and physical activity for older adults. Medicine and Science in Sports and Exercise, 30:992-1008.

American College of Sports Medicine (ACSM) and American Heart Association. Physical activity and public health in older adults: recommendation from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association (2007). Medicine and Science in Sports and, 39:1435-45.

American College of Sports Medicine (ACSM). (2011). Position stand on quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory, musculoskeletal, and neuromotor fitness in apparently healthy adults: guidance for prescribing exercise. Medicine and Science in Sports and Exercise, 43, 1334-1359.

Conn, V.S., A. R. Hafdahl & L. M. Brown (2009). Meta-analysis of quality-of life outcomes from physical activity interventions. Nursing Research, 58(3):175-183.

Lee, I. M., E. J. Shiroma, F. Lobelo, P. Puska, S. N. Blair & P. T. Katzmarzyk (2012). Effect of physical inactivity on major non-communicable diseases worldwide: an analysis of burden of disease and life expectancy. Lancet, 380:219-229.

Martinsen, E.W. (2008). Physical activity in the prevention and treatment of anxiety and depression. Nordic Journal of Psychology, 62(S47):25-29.

Mead, G.E., W. Morley, P. Campbell, C. A. Greig, M. McMurdo & D. A. Lawlor (2009). Exercise for depression. Cochrane Database of Systematic Reviews, 3, CD004366.

Paterson D. H., G. R. Jones & C. L. Rice (2007). Ageing and physical activity: evidence to develop exercise recommendations for older adults. Applied Physiology, Nutrition and Metabolism, 32:S69-S108.

Puetz, T. W. (2006). Physical activity and feelings of energy and fatigue: epidemiological evidence. Sports Medicine, 36(9):767-780.

Smith L. G., L. Banting, R. Eime, G. O’Sullivan & J. G. Z. van Uffelen (2017). The association between social support and physical activity in older adults: a systematic review. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14:56.

Stevens M., K. A. P. M. Lemmink, M. J. G. van Heuvelen, J. de Jong J & P. Rispens (2003). Groningen Active Living Model (GALM): stimulating physical activity in sedentary older adults; validation of the behavioral change model. Preventive Medicine, 37:561–570.

US Department of Health and Human Services (1996). Physical activity and health: a report of the Surgeon General. Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion.

Yau, M. K. (2008). Tai chi exercise and the improvement of health and well-being in older adults. Medicine and Sport Science, 52:155-165.

Exercising as social glue in Corona time

Corona and the intelligent lock down has a major influence on people's exercise behaviour and the related consequences for physical and mental health, the immune system, etc. Fitbit describes in a blog on its website the worldwide decrease of physical activity measured by the amount of steps per day: at the end of March 2020, European countries show a decrease in the varying from 7% to 38%. Of course, combating COVID-19 was initially the top priority, but other adverse effects of Corona now also require attention. One of these effects is the decrease in the daily amount of exercise as a result of being confined at home.

Currently available scientific research clearly shows that insufficient exercise and physical inactivity increases the risk of developing all kinds of diseases and conditions, such as coronary heart disease, type 2 diabetes mellitus, breast cancer and colon cancer (Lee et al., 2012). Adequate exercise can reduce these risks and has a positive effect on, for example, the prevention and reduction of depressive symptoms and anxiety and on improving physical fitness, energy levels, well-being and quality of life (ACSM, 2011; Conn, Hafdahl & Brown, 2009; Martinsen, 2008; Mead et al., 2009; Puetz, 2006; Yau, 2008).

The group most affected by corona are the frail elderly. They are currently advised to practice social distancing very strictly and to stay indoors as much as possible, in order to keep the risk of infection with COVID-19 as low as possible. However, additional disadvantages of the intelligent lock down policy for vulnerable elderly are an increased risk of physical inactivity and social isolation. Several studies focusing on the psychological effects among older people show that cognitive ability, reduction of depressive symptoms and behaviour can be improved by regular and sufficient exercise (Acree et al., 2006; ACSM, 1998; Paterson, Jones & Rice, 2007; US Department of Health and Human Services, 1996).

In the remainder of this blog I will focus on the role that exercise can play in stimulating physical and mental health and breaking the social isolation of vulnerable older people (ACSM, 2007), using a practical example. In this example, exercise is used on the one hand to break through the social isolation of vulnerable older people and to offer social support in exercising at home, and on the other hand to stimulate more exercise (Smith, Banting, Eime, O'Sullivan & van Uffelen, 2017; Stevens, Lemmink, van Heuvelen, de Jong & Rispens, 2003).

Vulnerable Elderly and Corona

Corona particularly affects vulnerable older people, which means that they have to take social distancing even more strictly than the rest of the population. My mother is an example of how this group is currently suffering. She is single, has an autoimmune disease and celebrated her birthday alone in complete quarantine at the beginning of April. No coffee appointments, no walks and no birthday visits from family and grandchildren, only going out once a week for the most necessary groceries. In spite of these very drastic measures, she is very cheerful and also aware that she has to move around daily. But how do you do this in a fun way in your apartment on the third floor? There are more than enough online initiatives but just not what she wants and can do. SportDrenthe, an organization that independently represents the interests of sports in the broadest sense of the word in the province of Drenthe, has taken the initiative to offer precisely this group of people an exercise and social light in these dark times.

Coronactive

It started with the making of personal vlogs by several employees of SportDrenthe, in which alternative forms of exercise were promoted and shown as a suggestion in this Corona time. RTV Drenthe picked up on this very quickly and within no time the idea arose to develop something for the group that is currently most hit by the Corona crisis: the vulnerable elderly. Experience and research among this target group shows that social contact is one of the main motives to exercise. Also the bonding and interaction with the teachers of these movement groups is essential. Based on these ingredients, in no time and with financial support from the Province of Drenthe, the concept "Drenthe Moves (indoors)" was created.

Drenthe Moves (indoors)

Four principles are central to the concept of Drenthe Moves (indoors):

It must be accessible and findable for the elderly. This means that it must be accessible without technical know-how and may not be shielded by a paywall. This is where the collaboration with RTV Drenthe originated, where exercise lessons are recorded which are then broadcasted on RTV Drenthe every morning at 10:00. If necessary, lessons can be viewed again online, via uitzending gemist.
The exercise lessons must break through the social isolation of the vulnerable elderly. In order to realize this, a conscious decision was made to ask the teachers of the elderly exercise groups in Drenthe to provide the TV exercise lessons. This stimulates the involvement of the participating older people enormously and they see their own instructors in their own living room on a daily/weekly basis. So not a famous athlete or Olga Commandeur who provides the TV lessons, but their own instructor from Drenthe.
Of course the lessons have to be given and performed at the right level of movement.
It must be possible to follow the lesson indoors, in a quarantine situation.

Currently, many sports and exercise providers (understandably) jump on the Corona train, but the initiative in Drenthe stands out (inter)nationally because of its own social focus using exercise. And as for my mother: despite being Frisian, she takes part in this Drenthe initiative every day at 10:00 because she sees her daughter-in-law who gives tips on TV on how vulnerable elderly people can continue to move during this difficult time. This shows once again that exercise and social contacts are closely linked and urgently needed at this time.

Johan de Jong is professor Healthy Lifestyle, Sports & Physical Activity at the Hanze University of Applied Sciences Groningen. Johan his main research objective is to develop and evaluate approaches that stimulate people, from young to old, to become more physically active as part of a healthy lifestyle.

References