Waar stond het ook alweer? Ik blader terug. Ik heb in de roman iets gelezen dat eerder in het verhaal ook voorbij is gekomen. Als ik gewoon aan het lezen was, was me dit waarschijnlijk niet eens opgevallen. Maar ik ben een leeswijzer aan het schrijven, en dan is oog voor detail erg belangrijk.

Dikke discussie

In mijn eerste studiejaar mocht ik voor het eerst een leeswijzer schrijven. Ik vond het leuk klinken, vooral na de startbijeenkomst, waarbij werd uitgelegd hoe het werkt. De Wetenschapswinkel van de RUG werkt samen met stichting Senia, die leesclubs heeft door het hele land. Die leesclubs vinden het fijn om leeswijzers te gebruiken bij hun boekbesprekingen. 

Een leeswijzer is een boekje van ongeveer twintig pagina’s met informatie over een roman. Er staat onder andere een samenvatting in, een stukje over de auteur en een overzicht van wat recensenten over het boek hebben gezegd. Als student Nederlands kan ik mijn kennis en vaardigheden vooral kwijt in het deel over motieven, ruimte, tijd en vertelperspectief. De discussievragen vormen misschien wel het belangrijkste onderdeel van de leeswijzer. Dit zijn vragen die de leesclub kan gebruiken bij de bespreking. Ze vragen naar meningen en ideeën van de leesclubleden over het boek, maar ook over uitspraken van recensenten of de auteur. 

Het leuke aan het bespreken van literatuur vind ik dat de meeste romans niet één duidelijke betekenis hebben. Je kan verschillende conclusies trekken uit een boek en hoeft het dus niet met elkaar of met de recensenten eens te zijn. In de leesclubs waarin ik zelf zit, gebeurt het vaak dat iemand iets interpreteert op een manier waar ik zelf nooit op zou zijn gekomen. Zo ga je op een heel nieuwe manier naar het boek kijken. Een leeswijzer is bedoeld om een interessant gesprek op gang te helpen, of misschien zelfs wel een dikke discussie.

Observeren

Op dit moment ben ik bezig met een leeswijzer over het boek Sloop (2021) van Anna Enquist. Tijdens het lezen maakte ik aantekeningen, zodat ik belangrijke observaties niet zou vergeten. Een motief in dit boek is bijvoorbeeld een muurschildering van een meisje. Het wordt meerdere keren genoemd en dat viel me op, dus ben ik het bij gaan houden. Ik heb erover geschreven bij het stukje ‘motieven’ en er een paar discussievragen bij bedacht. Zo vraag ik hoe de leesclubleden dit motief interpreteren. 

Na het lezen begin ik het liefst meteen met schrijven, dan zit alles nog vers in mijn hoofd. Schrijven helpt me bovendien met nadenken, dus veel dingen worden duidelijk tijdens het schrijven. Het moeilijkst vind ik de discussievragen. Die moeten namelijk niet te ingewikkeld maar ook niet te simpel zijn en niet sturen maar wel aan het denken zetten. Dus niet: vindt u de hoofdpersoon ook zo irritant?, maar: wat vindt u van het hoofdpersonage? 

Duiken

De leeswijzers gaan meestal over nieuwe of in ieder geval recent in de aandacht gekomen literatuur. Ze helpen dus om nieuwe boeken of schrijvers te leren kennen. Vorig jaar heb ik bijvoorbeeld een leeswijzer geschreven over het boek Vallen is als vliegen van Manon Uphoff. Ik kende haar niet, maar was erg onder de indruk van het boek en werd groot fan. En nu ga ik mijn scriptie over twee van haar boeken schrijven, waaronder Vallen is als vliegen!

Het is ook leuk dat jouw leeswijzer gebruikt wordt door heel veel verschillende leesclubs. Daarnaast kan je helemaal in een boek duiken. Je kijkt op een heel andere manier naar een boek dan gewoonlijk en leert dingen die je anders nooit geweten zou hebben. Je wordt expert op het gebied van ‘jouw’ boek. Dat is heel fijn voor iemand zoals ik, met een grote interesse in literatuur. 

Wil je meer lezen van Jet? Zij schreef ook een blog over het gastschrijverschap een de RUG en over studeren met autisme en ADHD.