‘Tja, de ene bibliotheek is de ander niet’. Dat viel me in toen ik tijdens een excursie in voorbereiding op mijn stageperiode de hal van het Fries Historisch en Letterkundig Centrum Tresoar binnenstapte. Bibliotheken veranderen snel. Ze verhuizen naar mooie gebouwen waar in gezellige energieke ruimtes mensen samenkomen, waar jonge mensen gamen, oudere mensen computerles krijgen, multimediale hulpmiddelen nieuwe mogelijkheden laten zien, en boeken met blozende konen wachten om begeerd, geopend en verslonden te worden. Andere bibliotheken daarentegen blijven een toonbeeld van serene rust, van onderzoek en bezinning. Zoals Tresoar in Leeuwarden. ‘Hier komen mensen binnen om boeken te lenen, om te onderzoeken, te studeren en vooral om stil te zijn’, dacht ik…en laat dit nu juist de plek zijn waar ik kortgeleden mijn stage ben begonnen. Terwijl ik toch vooral niet bekend sta om mijn vermogen om stil, beheerst en evenwichtig te zijn.

Deze stage past mij

Veel studenten die een stageplek zoeken houden daarbij rekening met hun toekomstige carrière of carrièrekansen. Je zoekt een plek die ervaring oplevert, die je kunt inzetten bij een toekomstige zoektocht naar een baan, of die misschien wel een opstap is naar een blijvende werkomgeving. Het is goed om met deze overwegingen een keuze te maken. Bij mij speelden deze overwegingen niet. Ik zocht geen opstap naar een baan, ik wilde gewoon een zinvolle opdracht. En die bood Tresoar. Men zocht een student die een opdracht wilde uitvoeren om alle literaire plekken in de provincie Friesland in kaart te brengen. En dan moet je denken aan monumenten, schrijvershuizen, beelden, gedichten op stenen of gedenktegels, en meer. Zolang deze maar zichtbaar zijn en herinneringen aan schrijvers, schrijfsters of hun werk oproepen. 

De literaire herinnering

Hoe gek dit misschien ook klinkt, het is echt een interessante opdracht en het is ook een relevante opdracht. Het roept vragen op. Hoe herinneren wij ons de schrijvers en schrijfsters uit het verleden? Zijn deze nog belangrijk voor ons? Hoe herinneren wij ons hun werk? Heeft het zin om, buiten het boek om, te gedenken en herinneringen te bewaren? Niet voor niets is een onderdeel van mijn opdracht ook te onderzoeken wat de staat van onderhoud van deze herinneringen is. Zijn ze vervallen of vergaan, voelt iemand zich nog voor deze monumenten verantwoordelijk? Hoe levend is de literaire herinnering nog aan hen die via deze beelden tot ons komt?

Op zoek en op pad

Heb ik al gezegd dat het ook een hele leuke stagopdracht is? Want dat is het. Een deel van de opdracht is onderzoek. Ik zoek in de literatuur, in brochures, schrijf de provincie en de gemeenten aan, het Rijksarchief, allemaal om mijn missie te volbrengen om zoveel mogelijk herinneringen in kaart te brengen. De mensen leren mij kennen, ik krijg tips en hulp, en ik bouw een netwerkje op. Daarnaast ga ik op pad om de beelden te beschrijven, foto’s te maken en de literaire geschiedenis opnieuw te ontdekken. Dat doe ik op de motor – want die heb ik –, maar dat alleen bij mooi weer. Dit leidt tot bijzondere ontmoetingen. Soms zie ik een beeld in niemandsland, waarbij door de verstilling je gedachten aan de schrijver tijdloos worden. Een andere keer zie ik een paar dichtregels op een straattegel die dagelijks wordt overlopen door duizenden voetstappen van jachtige voetgangers. Allemaal onbewust van de zorgvuldig gekozen woorden beneden hen.

Lang leve Tresoar!

Ondertussen leer ik de Provinciale bibliotheek Tresoar kennen. Het is een prachtige omgeving. Er zijn veel studenten die een studieplek zoeken, er is nog ruimte zat.  Er zijn mensen met een missie:  vrijwilligers die speuren in oude documenten en brieven om – nog altijd – in kaart te brengen welke Joodse mensen uit Friesland zijn weggevoerd. En er zijn onderzoekers die …euh... onderzoek doen. O ja, je kunt ook boeken lenen. Iedereen is behulpzaam, gemotiveerd en betrokken. Ik leer ook een beetje Fries, waarmee ik overigens niemand wil afschrikken, het is mijn eigen keuze.  Zoals ik wilde, voer ik een stageopdracht uit die gewenst is. Er is niets voor mij gezocht, ik voer een onderzoek uit waar Tresoar behoefte aan had. En dat voelt goed. Ik denk niet dat ik alles afkrijg, want ik heb maar drie maanden. Maar ik kom een heel eind. En wellicht is dat een kans voor een volgende stagiair?

Meer info? t.j.h.woudstra@student.rug.nl