[English version below] Aletta Henriëtte Jacobs (9 februari 1854 – 10 augustus 1929) werd geboren in het Groningse plaatsje Sappemeer, als achtste van elf kinderen in het Joodse gezin van plattelandsdokter Abraham Jacobs en Anna de Jongh. Ze maakte zich al vroeg sterk voor het recht op hoger onderwijs voor vrouwen. In 1870 was ze de eerste Nederlandse vrouw die – als toehoorster – officieel werd toegelaten aan de HBS in haar geboorteplaats. Een jaar later vroeg ze de liberale minister Thorbecke toestemming om aan de universiteit te studeren.

Het antwoord – dat niet aan haarzelf maar aan haar vader was gericht – was positief. Ze werd in 1871 toegelaten als studente Medicijnen aan de Rijksuniversiteit Groningen, aanvankelijk voor een proefperiode van één jaar. Op zijn sterfbed gaf Thorbecke haar toestemming om ook examens af te leggen.

Aletta behaalde in snel tempo het propedeutische- en het kandidaatsexamen, waarna ze zich aan de Universiteit van Amsterdam voorbereidde op haar doctoraal en het landelijke artsexamen. Het eerste deel daarvan legde ze op 12 april 1877 met goed gevolg af. Niet lang daarna werd ze echter ziek, zodat ze pas een jaar later, op 3 april 1878, voor het tweede deel slaagde. Hierna besloot ze door te gaan voor haar promotie en op 8 maart 1879 verdedigde ze aan de Rijksuniversiteit van Groningen een proefschrift over de lokalisatie van fysiologische en pathologische verschijnselen in de grote hersenen.

Vrouwengeneeskunde 
Na haar promotie vertrok Aletta naar Londen om zich verder te bekwamen in kinder- en vrouwengeneeskunde. Haar vriend en latere echtgenoot politicus Carel Victor Gerritsen (1850-1905) introduceerde haar bij de Engelse social reformers.

Ze kwam ook in contact met een groep vrouwelijke artsen rond het New Women’s Hospital en de London School of Medicine for Women. Via Elizabeth Garrett Anderson, de eerste vrouw die in Engeland een medische praktijk opende en haar zuster, Millicent Garrett Fawcett, die meer dan veertig jaar aan het hoofd van de National Union of Women's Suffrage Societies (de gematigde vereniging voor vrouwenkiesrecht) zou staan, kwam Aletta in aanraking met de vrouwenkiesrechtbeweging. Gerritsen liet Aletta ook kennismaken met het neomalthusianisme, een theorie over het ongedaan maken van de negatieve gevolgen van overbevolking door geboortebeperking.

In Nederland richtte Gerritsen in november 1881 met enkele geestverwanten De Nieuw-Malthusiaansche Bond op, waarvan Aletta lid werd. Als arts had ze een progressief standpunt ten aanzien van geboortebeperking en bepleitte ze de wenselijkheid van de toepassing van anticonceptiemiddelen.

In de herfst van 1879 kwam Aletta terug naar Nederland om het internationale medische congres in Amsterdam bij te wonen. De positieve (media)aandacht die ze daar kreeg, benutte ze door zich direct als arts voor vrouwen en kinderen in Amsterdam te vestigen. Ze opende een praktijk, waar ze gratis spreekuren hield voor mindervermogende vrouwen, cursussen gaf en het pessarium (dat daarvóór werd gebruikt om verzakte baarmoeders te ondersteunen) als voorbehoedmiddel introduceerde.

Vrouwenkiesrecht 
In 1883 gaf Aletta de eerste aanzet tot de strijd om het vrouwenkiesrecht in Nederland, een kwestie die hier tot dan slechts sporadisch ter sprake was gekomen. In dat jaar diende ze een verzoek in bij de gemeente Amsterdam om op de kieslijst voor de komende verkiezingen te worden geplaatst. Tot drie keer toe kreeg ze nul op haar rekest: van de gemeente Amsterdam, van de arrondissementsrechtbank en tenslotte van de Hoge Raad.

Kennelijk wakker geschud door Aletta’s pogingen timmerde de overheid bij de Grondwetswijziging van 1887 de kieswet dicht door het kiesrecht expliciet toe te kennen aan mannelijke Nederlandse ingezetenen. Er zou een nieuwe grondwetswijziging nodig zijn om vrouwenkiesrecht mogelijk te maken.

Vredesactiviste 
Tijdens de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) trok Aletta zich het lot van de Afrikaners aan en veroordeelde ze in felle bewoordingen de concentratiekampen die de Britten daar voor de vrouwen en kinderen van de Boeren hadden ingericht. Gedurende de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) ijverde ze zowel in Nederland als daarbuiten voor vrede.

In 1903 werd Aletta gekozen tot president van het hoofdbestuur van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en ze behield die functie tot 1919, toen het kiesrecht voor vrouwen in de Grondwet werd vastgelegd. In die hoedanigheid bezocht ze ook de internationale bijeenkomsten van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht.

Toen in 1915, tijdens de Eerste Wereldoorlog, de geplande bijeenkomst in Berlijn niet kon plaatsvinden, nam Aletta het initiatief voor de organisatie van het International Women’s Congress in Den Haag. Meer dan 1200 vertegenwoordigers uit twaalf landen waren daar aanwezig en de aangenomen resoluties werden aangeboden aan de staatshoofden van de oorlogvoerende en de neutrale landen. Hierdoor kreeg Aletta internationale bekendheid.

In september 1915 ging Aletta met enkele andere vrouwen naar de Verenigde Staten om president Woodrow Wilson te ontmoeten en hem voor te stellen een League of Neutral Countries op te richten, die zou kunnen bemiddelen in het beëindigen van de oorlog. Wilson zou zijn veertien punten van de grondslag voor de Volkenbond op dat voorstel hebben gebaseerd.

Waardering 
Als eerste vrouwelijke studente en arts, als voorvechtster van geboortebeperking en vooral als strijdster voor gelijke vrouwenrechten en vrouwenkiesrecht heeft Aletta Jacobs een niet weg te cijferen betekenis gehad voor de emancipatie van vrouwen.

Ze was de bekendste feministe van haar tijd, maar heeft nooit een lintje gekregen voor haar grote verdiensten voor zowel de Nederlandse als de internationale samenleving. Wél is de herinnering aan haar blijven bestaan en leeft haar naam voort in talloze naar haar vernoemde initiatieven en instituten. Met grote trots hebben wij ter ere van haar nagedachtenis en gedachtengoed ook onze school naar haar vernoemd: de Aletta Jacobs School of Public Health. 

Grootse, officiële opening op 15 maart a.s.

Iedereen die werkt of geïnteresseerd is in de volksgezondheid en healthy ageing, is van harte welkom.

> Lees meer en meld je aan.

English version

About Aletta Jacobs

Born in Sappemeer, a small village of in the Dutch province of Groningen, Aletta Henriëtte Jacobs (February 9, 1854 – August 10, 1929) was the eighth of eleven children in the Jewish family of country doctor Abraham Jacobs and Anna de Jongh. Already early in life she stood up for women’s rights to higher education. In 1870, she was the first Dutch woman who – as an observer – was officially admitted to the high school in her place of birth. One year later she asked the liberal minister Thorbecke for permission to study at the university.  

The answer – not addressed to her, but to her father – was positive. In 1871 she was admitted as a student of Medicine at the University of Groningen, initially for a trial period of one year. On his deathbed Thorbecke granted her permission to also take exams.

Aletta quickly obtained the propaedeutic- and candidate exam, after which she prepared for her master’s degree and the national medical degree at the University of Amsterdam. She passed the first part of her exams on April 12, 1877. Shortly after that she fell ill, so it wasn’t until one year later, on April 3, 1878, that she passed the second part. After this she decided to go for her doctoral degree, and on March 8, 1879 she defended her thesis on the localisation of physiological and pathological phenomena in the large brain.

Women’s medicine
After her graduation, Aletta left for London in order to become more proficient in children’s and women’s medicine. Her friend (who later became her husband), politician Carel Victor Gerritsen (1850-1905), introduced her to the English social reformers. She also came into contact with a group of female physicians, connected to the New Women’s Hospital and the London School of Medicine for Women. Via Elizabeth Garrett Anderson, the first woman who opened a medical practice in England, and her sister, Millicent Garrett Fawcett, who for more than forty years would be at the head of the National Union of Women's Suffrage Societies (the moderate association for women’s suffrage), Aletta came into contact with the women’s suffrage movement.

Gerritsen also introduced her to Neo-Malthusianism, a theory about undoing the negative consequences of overpopulation by birth control.

In the Netherlands Gerritsen and some kindred spirits founded De Nieuw-Malthusiaansche Bond (The New-Malthusian Alliance), in November 1881. Aletta became a member. Being a physician, her point of view regarding birth control was progressive, and she advocated the desirability of the use of contraceptives. 

In the fall of 1879 Aletta came back to the Netherlands to attend the international medical congress in Amsterdam. She utilised the positive (media) attention she got there, by immediately settling as a physician for women and children in Amsterdam.

She opened a practice, where she gave free consultations for underprivileged women, held courses, and introduced the pessary (that until then was used to support prolapsed wombs) as a contraceptive 

Women’s suffrage
In 1883, Aletta gave the first impulse for the struggle for women’s suffrage in the Netherlands, an issue that until then was mentioned only sporadically here. In that year she served the city of Amsterdam with a request to be placed on the electoral list for the upcoming elections. Three times in a row she met with a refusal, by the city of Amsterdam, by the District Court, and finally by the High Council.

Apparently awakened by Aletta’s attempts, in 1887 the Dutch government granted by constitutional amendment electoral rights exclusively to Dutch male residents. A new constitutional amendment would be needed to allow women’s suffrage.

Peace activist
During the Second Boer War (1899-1902) Aletta took the fate of the Afrikaners to heart, and she condemned in fierce terms the concentration camps that the British had set up for the women and children of the Boers. During the First World War (1914-1918) she devoted herself to peace, both in and outside the Netherlands.

In 1903 Aletta was elected president of the executive board of the Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (the Association for Women’s Suffrage), and she kept that position until the year 1919, when the right for women to vote was embedded in the Constitution. In that capacity she also attended the international meetings of the World League for Women‘s Suffrage.

When in 1915, during the the First World War, the planned meeting in Berlin could not take place, she took the initiative for the organisation of the International Women’s Congress in The Hague. More than 1200 representatives from twelve countries were present, and the adopted resolutions were offered to the heads of state of the belligerent and the neutral countries. This brought Aletta international fame.

In September of the year 1915 Aletta and some other women went to the United States to meet with President Woodrow Wilson, and propose to him to install a League of Neutral Countries, that could mediate in ending the war. It is said that Wilson based his fourteen points for the foundation of the League of Nations on that proposal.

Appreciation

Being the first female student and physician, as a supporter of birth control, and especially as a champion of equal rights for women and for women’s suffrage, Aletta Jacobs had an impact on the emancipation of women that cannot be ignored.

She was the most famous feminist of her time, but she has never been awarded a ribbon for her great achievements for both the Dutch and the international community. However, her memory and her name live on in numerous initiatives and institutes that were named after her. In honour of that memory and her thoughts and beliefs, and with great pride we also named our school after her: the Aletta Jacobs School of Public Health.

Grand official opening on March 15th

Everyone who works or is interested in public health and healthy ageing is most welcome.

> Learn more and sign up.