Wat gebeurt er als populistische politici aan de macht komen? Prof. Paul Taggart onderscheidt drie strategieën.

Wat gebeurt er precies als populistische politici aan de macht komen? Welke strategieën ontwikkelen ze? Houden populisten vast aan hun standpunten als ze aan de macht zijn, of matigen ze en laten ze hun politieke agenda varen? Zijn ze in staat om het politieke landschap te veranderen?

Drie strategieën.

Populistische politici gedijen goed in de oppositie, aangezien hun ideeën vaak het establishment uitdagen en en ze zich daartegen afzetten. Ze doen zich voor als ‘onpolitiek’ en als ‘buitenstaanders’. Uiteraard verandert dit zodra de populisten aan de macht zijn. Maar hoe?

Taggart vindt drie strategieën.

Ten eerste: eenmaal aan de macht, populistisch gematigd en op weg naar het politieke centrum en het establishment. De Italiaan Berlusconi is hier een voorbeeld van.

Een tweede strategie is 'institution engineering'. Leiders als Chaves, Orban en Erdogan gaan voor een grootschalige politieke hervorming (meestal om langer aan de macht te blijven dan de grondwet toestaat). Ze proberen onafhankelijke instellingen zoals de rechterlijke macht aan de macht te krijgen. Ook proberen ze de media en het vijandige maatschappelijk middenveld aan banden te leggen, bijvoorbeeld die door hun rijke vrienden te laten kopen.

De derde strategie is om je te blijven gedragen alsof je oppositie bent. Daarvan is Donald Trump een voorbeeld. Hij ‘bleef campagne voeren’. Dit verkleint volgens Taggart de kans op politieke samenwerking met de oppositie, en is daarom niet erg effectief. Trump slaagde er wel in de positie van instituties te ondermijnen door hen de middelen te ontnemen om te functioneren of door geen nieuwe medewerkers te benoemen, waardoor de instituties veel vacatures hadden. Maar heeft Trumpp echte institutionele veranderingen aangebracht?

'Nee', zegt Taggart: 'Dit bewijst voor mij de veerkracht van Amerikaanse democratieën...'

Discussie

Na de lezing was er gelegenheid voor vragen, en dat waren er veel. Tijdens zijn lezing stelde Taggart dat populisme alleen mogelijk is in democratieën, maar toevallig zat er een promovendus in de zaal, wiens onderwerp ‘Populisme in communistisch China’ was. Dit en diverse publieksvragen leidde tot een interessante discussie.

Over Prof. Paul Taggart

Prof. Paul Taggart is hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Sussex. Eerder was hij directeur van het Sussex European Institute, hoofd van de afdeling politiek en plaatsvervangend hoofd van de school voor recht, politiek en sociologie in Sussex. Zijn onderzoek betreft vergelijkende politiek, en richt zich vooral op populisme en euroscepsis, en meer in het algemeen op de binnenlandse politiek van Europese integratie.

Organisatie

De lezing werd georganiseerd door Studium Generale en het ‘Populism & Extremism’ Lab, onderdeel van de Rudolf Agricola School for Sustainable Development, en REPS (het Research Seminar van de European Politics and Society Chair Group).

De lezing werd voorgezeten door dr. Léonie de Jonge , universitair docent European Politics & Society aan de Rijksuniversiteit Groningen