RUG-hoogleraren buigen zich over parlementaire enquête aardgaswinning Groningen

Drie Groninger hoogleraren hebben stevige kanttekeningen geplaatst bij de wijze waarop de overheid omgaat met de aardbevingsproblematiek. Zij deden dit in de webinar ‘Parlementaire Enquête Gaswinning Groningen’, georganiseerd door Sustainable Society en Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen. Doel van deze enquête is waarheidsvinding en het verkrijgen van verklarend inzicht in de besluitvorming over de aardgaswinning, de schadeafhandeling en de versterking in Groningen. Dit zou het mogelijk moeten maken tot oordeelsvorming te komen over de gehele periode en lessen te trekken uit deze ramp in slow-motion, om daarmee bij te dragen aan toekomstperspectief voor Groningen en de ontwikkeling van toekomstig beleid.

In maart 2019 besloot de Tweede Kamer dat het zwaarste parlementaire middel, de enquête, ingezet moest worden naar de besluitvorming over de aardgaswinning en de gevolgen daarvan voor Groningers. Deze maand start het feitenonderzoek, in juni 2022 beginnen de openbare verhoren en in 2023 wordt het eindrapport gepresenteerd. In het onderzoek wordt ingezoomd op drie periodes: (1) de start van de gaswinning na de ontdekking van het gasveld in 1959, (2) het begin van bodemdaling en aardbevingen na de aardbeving bij Assen en (3) de periode na de aardbeving bij Huizinge met daarbij ook de afbouw van de gaswinning, het schadeherstel en de versterking.

Er moeten nú oplossingen komen

“Er is iets structureels verkeerd met hoe de overheid omgaat met individuele belangen van burgers” stelt prof. dr. Dirk Jan Wolffram, hoogleraar geschiedenis van bestuur en politiek in de moderne tijd. Volgens Wolffram is het van belang dat uit de enquête duurzame richtlijnen komen inzake overheidsverantwoordelijkheid en aansprakelijkheid bij onvoorziene schade door grote infrastructurele werken. “Er zijn natuurlijk reguliere wettelijke kaders, maar het gaat hier om gecompliceerde aansprakelijkheid en lange-termijn-ellende. Er moeten zeker ook nu oplossingen komen, nog voor de enquête is afgerond”, aldus de hoogleraar.

Het had beter aangepakt kunnen worden

Volgens prof. dr. Charles Vlek, emeritus-hoogleraar omgevingspsychologie en besliskunde, is er een ontbrekende vraag in het parlementaire enquête onderzoeksvoorstel: ‘Hoe had het allemaal, vanaf 1963, beter aangepakt kunnen worden? Vlek concludeert: “Experts hadden al omstreeks 2000 kunnen inschatten dat verdere gaswinning in Groningen zou leiden tot steeds meer aardbevingen”. In zijn recente boek Aardgas, risico’s en besluiten gaat Vlek dieper in op de zaken waar de enquête om dient de draaien, wil er een fatsoenlijke en duurzame afhandeling van de aardbevingsproblematiek komen.

Groningers moeten niet te veel verwachten

Prof. dr. Herman Bröring, hoogleraar bestuursrecht, benadrukt dat Groningers geen hoge verwachtingen van de enquête moeten hebben. “Hun problematiek vormt voor de enquête weliswaar de aanleiding, maar oplossing ervan is niet het doel”. De hoogleraar vult aan: “Het falen van de overheid, oftewel het zich verschuilen achter NAM, staat centraal in de enquête. Niet de concrete problemen van individuele mensen”.

Bröring sluit af: “Als je de verkiezingsprogramma’s voor de aanstaande verkiezingen doorneemt, is de erkenning die de parlementaire enquête impliceert te meer van belang omdat de Haagse aandacht voor de affaire Groningen alweer sterk is afgenomen. De meeste partijen komen in hun verkiezingsprogramma’s niet verder dan de opmerking dat de problemen in Groningen opgelost moeten worden. Die verkiezingsprogramma’s brengen voor ‘Groningen’ niet meer een urgentie tot uitdrukking”.