Onderzoeksverslag

Andere benamingen voor onderzoeksverslagen of soortgelijke teksten zijn:

• Artikel

• Onderzoeksrapport

• Onderzoeksartikel

• Wetenschappelijk artikel (vooral wanneer het verslag bedoeld is voor publicatie in een vaktijdschrift)

• Afstudeerverslag of scriptie

• Paper of werkstuk. Let op: hiervoor worden verschillende definities gehanteerd. Ze kunnen ‘onderzoeksverslag’ betekenen, maar ook ‘literatuurverslag’ of ‘essay’ (voornamelijk in de alfa- en gammadisciplines). Voor studenten: ga bij de docent na wat de bedoeling is.

Het type bronnen dat gebruikt wordt, verschilt per onderzoeksdiscipline. 

• Experimenteel onderzoek, laboratoriumonderzoek, veldonderzoek en survey-onderzoek leveren vaak data voor onderzoeksverslagen in de natuurwetenschappelijke disciplines. Dit soort onderzoek is erop gericht weer te geven in welke mate een bepaald verschijnsel optreedt en hoe het nauwkeurig kan worden gemeten of gekwantificeerd. Ook geeft het onderzoek inzicht in de overeenkomsten en graduele verschillen tussen elementen van dat verschijnsel.

• Literatuuronderzoek, observaties, open interviews en documenten-en inhoudsanalyses leveren vooral data op voor onderzoeksverslagen in de sociale wetenschappen, de cultuur-historische wetenschappen en de letterendisciplines. Dit onderzoek heeft als doel de eigenschappen of de aard van een bepaald verschijnsel of een (sub)cultuur weer te geven.

N.B. er is ook een combinatie van verschillende bronnen mogelijk. Zo wordt bijna elk onderzoeksverslag ingeleid met literatuuronderzoek over het onderwerp, zodat voor de lezer duidelijk is welk onderzoek er al is gedaan naar het onderwerp.

De Inleiding geeft het kader aan. Leg uit wat het onderzoeksdoel is, waarom het onderzoek belangrijk is en hoe het zich verhoudt tot eerder onderzoek op het betreffende vakgebied. 

Voor de meeste disciplines ziet een inleiding er als volgt uit: 

1. Kondig het onderwerp aan;
   
   

2. Vat samen wat er al bekend is uit eerdere studies; de ‘stand van het onderzoek’ aangeven (NB: soms wordt verwacht dat de stand van het onderzoek in een apart literatuuroverzicht wordt samenvat);

3. Vertel waarom dit onderzoek relevant is (omdat een oplossing implicaties zou hebben voor de praktijk; omdat er nog geen kennis is over een bepaald onderwerp; omdat er veel kennis is over een onderwerp maar die nog niet is gebundeld in één overzicht, etc. )

4. Leid het eigenlijke onderzoek in door de vraag/stelling en doelstelling te presenteren;

5. Geef (in het geval van een onderzoeksvraag) er ook al een antwoord op. 

Voorbeeld van een inleiding

Een smartphone is niet meer uit het leven te denken. Ook kinderen maken op steeds jongere leeftijd gebruik van een smartphone en hebben hierbij toegang tot het internet en sociale media (1). Uit diverse onderzoeken blijkt de negatieve impact van het gebruik van sociale media op het zelfbeeld van kinderen, maar nooit zijn deze onderzoeksresultaten integraal met elkaar vergeleken (2)  De noodzaak voor meer inzicht in dit onderwerp is groot, omdat het aantal kinderen met depressieve klachten de laatste jaren flink is toegenomen. Verondersteld wordt dat dit met gebruik van social media te maken heeft (3). Voor dit artikel zijn zestien onderzoeken geanalyseerd over het onderwerp ‘Het zelfbeeld van kinderen met toegang tot social media’ (4). Uit dertien hiervan blijkt inderdaad dat het aantal uren dat kinderen onder de zestien op social media spenderen positief correleert met het aantal depressieve klachten in deze leeftijdscategorie (5).

Het Literatuuroverzicht brengt de actuele stand van zaken in het onderzoeksgebied in kaart. Of dit onderdeel opgenomen moet worden als apart tekstonderdeel of kort uitgewerkt kan worden in de inleiding of het kader, verschilt per discipline.

Zie voor dit tekstonderdeel Literatuuroverzicht.

Dit onderdeel beschrijft de aanpak en duidt de context van de onderzoeksresultaten. Laat zien hoe het onderzoek is ontworpen en uitgevoerd. Dit moet zo gedetailleerd zijn dat andere onderzoekers op basis van de beschrijving het onderzoek kunnen reproduceren. Geef aan onder welke omstandigheden de resultaten tot stand zijn gekomen en in welke context ze dus geïnterpreteerd moeten worden; in dit opzicht vormt dit deel dus ook het kader voor het deel Resultaten.

Hoewel dit deel primair beschrijvend is, is het verstandig om ook te motiveren waarom is gekozen voor de betreffende onderzoeksobjecten, steekproeven, materialen, locaties, instrumenten, procedures, etcetera.

Dit onderdeel beschrijft de onderzoeksresultaten en legt de basis voor de conclusies. Presenteer de gegevens die het in de Inleiding geconstateerde ‘gat’ in de wetenschappelijke kennis invullen door:

• de resultaten op een neutrale en overzichtelijke manier samen te vatten, eventueel in figuren en tabellen;

• patronen in de resultaten te signaleren;

• specifieke gevallen te signaleren.

Laat daarbij de gegevens niet voor zichzelf spreken, maar geef aan hoe ze geïnterpreteerd moeten worden.

De discussie plaatst de gegevens in het kader dat in de Inleiding is geconstrueerd. Geef de uitgebreide versie van het antwoord op de vraag die in de Inleiding is geformuleerd en beantwoord. Licht ook de volgende punten toe:

• de reikwijdte van de observaties;

• de voordelen en beperkingen van de gebruikte methode;

• de implicaties van de bevindingen voor het onderzoek of de theorie in het vakgebied;

• de resterende of nieuw opgeroepen onderzoeksvragen.