Taal van de Maand: "Sommige verhalen zijn gewoon leuker in het Surinaams"

Nederland is meertaliger dan we vaak denken. Fleur woonde jaren in Barcelona en spreekt met haar vriend thuis altijd Spaans. Ilse sprak tot haar 5^e alleen maar Fries en voor haar voelt de taal nog altijd als thuiskomen. Michael kwam als vluchteling naar Nederland en bracht het Kikongo en het Portugees mee. Zo zijn er in ieders directe omgeving meertaligen te vinden. Maar wat weten we van deze meertalige Nederlanders en van de talen die ze spreken naast het Nederlands?

Sinds september 2014 krijgen meertalige Nederlanders een stem en een gezicht in de rubriek “Taal van de maand” op meertalig.nl. Deze website, een initiatief van De Taalstudio, probeert op een laagdrempelige manier informatie te geven over meertaligheid en meertalig opvoeden. Groningse Letterenstudenten schreven (naar aanleiding van interviews met meertalige Nederlanders) de taalportretten in “Taal van de maand” binnen een wetenschapswinkelproject. Stuk voor stuk bijzondere verhalen die elke Nederlander zou moeten lezen. We leggen u graag uit waarom.

Rijkdom van talen

“Mijn talen zijn mijn grootste rijkdom en trots. Als je meertalig bent, moet je wel open minded zijn en flexibel. Dat werkt volgens mij door in je karakter en je leven. Je staat als vanzelf open voor anderen en je talen geven je de vrijheid om te reizen en contact te leggen met de hele wereld.” (Natalie)

Natalie is trots op de verschillende talen die ze spreekt en datzelfde gevoel spreekt uit eigenlijk alle portretten. De geïnterviewden spreken graag over de taal die ze als moedertaal beschouwen en laten ons zien wat de taal voor hen zo bijzonder maakt. Dat kan tot uiting komen in een favoriet woord of mooie uitdrukking die vaak verbonden is aan een herinnering. Maar het kunnen ook structuren zijn, die de taal speciaal maakt. Daarvan steekt de lezer heel wat op. Wist u bijvoorbeeld dat je in het Tsjechisch namen op vele manieren kunt personaliseren, waarmee je iets zegt over de relatie die je met de ander hebt? Dat je aan de vorm van het woord in Afrikaanse Bantoetalen kunt zien of het een dier of een plant is? Of dat je als Française heimwee kunt hebben naar de manier waarop Fransen met elkaar discussiëren? In sommige portretten is ook aandacht voor rijke geschiedenissen en culturen. Middeleeuwse Perzische dichters en Noord-Indiase contractarbeiders in Suriname, u komt ze tegen in “Taal van de maand”.

Talen in de maatschappij

“Er werken veel Surinamers op mijn afdeling. Natuurlijk praten we Nederlands tijdens het werk, maar in de pauzes dan komt er weleens wat Sranantongo voorbij. Sommige verhalen zijn nu eenmaal leuker in het Surinaams. Ik weet niet waar dat precies aan ligt. Maar als je het dan uit moet leggen in het Nederlands, dan is het gewoon niet grappig meer. Veel Nederlanders op de afdeling verstaan het trouwens ook wel, hoor. Ze zijn er aan gewend. Maar als het te gek wordt dan zeg ik er wel wat van.” (Irene)

Meertaligen maken voortdurend keuzes in welke taal ze gebruiken voor welke situatie en daarbij houden ze ook rekening met hun omgeving, zoals uit het verhaal van Irene hierboven blijkt. Natuurlijk is er daarbij wel verschil tussen talen, statusverschil. We vinden sommige talen belangrijker dan andere, vaak omdat we denken dat je er in de wereld verder mee kunt komen. Daarom krijgt een Engelse Nederlander bijna nooit het verzoek om gewoon Nederlands te praten. Sterker nog, de meeste Nederlanders zullen in zijn bijzijn zelf in het Engels overgaan. Voor een Turkse Nederlander is dat anders. Terwijl voor beiden de thuistaal een deel van hun identiteit is, toegang geeft tot een andere cultuur en kansen biedt buiten Nederland. Wanneer je de taalportretten leest, zie je wat meertaligen met elkaar gemeen hebben en krijg je vanzelf meer begrip en waardering voor de keuzes die ze maken. Voor meertaligen bieden de taalportretten een gevoel van herkenning; ze zijn niet de enige met dit soort ervaringen, keuzes en vragen.

Talen thuis

“Natuurlijk leer ik mijn dochter Deens. Deens is toch mijn moedertaal! En daarbij heeft ze het nodig om met haar familie te spreken. Ik ken mensen die niet tweetalig opgevoed zijn terwijl hun ouders wel meerdere talen spraken. Die vinden dat nu heel erg jammer, had ik het maar op jonge leeftijd geleerd zeggen ze dan.” (Sarah)

Sarah twijfelde niet welke taal ze moest kiezen om haar dochter mee te geven, maar sommige andere ouders doen dat wel. Heeft het kind iets aan de taal voor de toekomst en kan ik wel zorgen voor voldoende aanbod? Dat zijn logische vragen die ouders zichzelf stellen. Bovendien krijgen ze nog wel eens te maken met misverstanden en verkeerde adviezen van anderen. Dat maakt het niet altijd gemakkelijk. Daarom is het belangrijk dat er een website is als Meertalig.nl. Daarop vinden meertalige ouders betrouwbare informatie en leuke tips om de talen te stimuleren.

Kortom, in Nederland is een rijkdom aan talen en verhalen te vinden. Natuurlijk willen we ook allemaal Nederlands spreken, daar is geen discussie over. Maar het is belangrijk om ook aandacht en respect te hebben voor al die andere talen. Zoals de Vietnamese Kiet zei: “Ik wil van iemand horen: ik hou van jouw taal.” “Taal van de maand” maakt dat mogelijk door de verschillende talen een gezicht te geven. Hoe meer portretten je leest, hoe meer je andere talen en sprekers gaat waarderen. Hopelijk leidt dat ook tot gesprekken over taal met uw meertalige buren, collega’s, vrienden. Wie weet komt u uiteindelijk samen tot de conclusie: sommige verhalen zijn gewoon leuker in het Surinaams!

Meer taalportretten kunt u lezen op de website van meertalig.nl.