Chemistry for the Future Solvay Prize voor Ben Feringa

Hoogleraar organische chemie Ben Feringa ontving op woensdag 18 november de tweede Chemistry for the Future Solvay Prize. De prijs is ingesteld om een persoon te eren die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan een doorbraak in de chemie. Feringa krijgt de prijs voor zijn werk aan moleculaire motoren.

Ben Feringa presenteerde in 1999 de eerst moleculaire motor, een molecuul waarvan een deel onder invloed van licht en warmte een volledige rotatie kon maken. Hij maakte tal van verschillende motoren, en zelfs een moleculaire ‘4 wheel drive’ auto. Door de motormoleculen vast te zetten op een oppervlak ontstond een nanomolenpark dat roteert als er licht op valt. En onlangs beschreef hij de eerste asymmetrische moleculaire motor.

Feringa wordt wereldwijd gezien als pionier op het terrein van moleculaire motoren. Zo werd hij eerder dit jaar uitgebreid geciteerd in een achtergrondartikel over nanomotoren in het tijdschrift Nature. Een van de mogelijke toepassingen van zijn motoren is het afleveren van geneesmiddelen in het lichaam. Deze week zag een publicatie het licht waarin een door licht aangedreven ‘onderzeeboot’ is beschreven. Dit artikel, verschenen in Nano Letters is deels op het werk van Feringa gebaseerd. Naast moleculaire motoren richt Feringa zich ook op katalyse. En hij werkt aan ‘slimme’ geneesmiddelen, die bijvoorbeeld aan en uit te schakelen zijn.

De prijs is uitgereikt door Koningen Mathilde van België. Het was de tweede keer dat deze Solvay prijs is toegekend. De prijs werd in 2012 ingesteld, om het 150 jarige bestaan van Solvay te gedenken. De familie Solvay, nog steeds belangrijke aandeelhouders in het bedrijf, hebben al die tijd grote belangstelling gehad in fundamentele wetenschap. Zij stelden ruim honderd jaar geleden de ‘Solvay conferenties’ in, waar topwetenschappers over thema’s uit de natuurkunde en scheikunde bespraken. Ben Feringa woonde in 2007 een Solvay Conferentie over supramoleculaire chemie en moleculaire motoren bij, en zal er in 2016 weer bij zijn wanneer katalyse op het programma staat.

Zie voor meer informatie over de prijs het persbericht van de RUG.

Werk uit de groep van Ben Feringa op Science LinX:

13/10/15 Nieuwe moleculaire motor bootst twee wielen op een as na

02/04/15 Chemische reacties te sturen met licht

28/01/15 Nieuwe moleculaire motoren zijn revolutionair          

01/12/14 Nieuwe chemische reactie groener en goedkoper

30/10/14 Dans over chemisch onderzoek bereikt finale

26/11/13 Prijzen voor twee Groningse chemici

16/09/13 Antibioticum met een ‘aan’ knop

08/08/13 Dossier moleculaire motors bij Kennislink

12/06/13 Groenere koolstof verbindingen

21/05/13 Maak 't met moleculen

14/05/13 TOP-subsidie voor chemicus Ben Feringa

08/05/12 Motor-tuning voor moleculen