Geneesmiddelen voor tropische huidziekten

Als je in Malawi woont en je hebt schurft, is het een stuk lastiger om aan een medicijn of zalfje te komen dan hier. Medisch personeel daar moet het doen met goedkopere middelen en weinig apparatuur.

Om de mensen daarbij de helpen is er nu een herziene versie van Dermatological Preparations for the Tropics. Het boek laat zien hoe effectieve medicijenen met beperkte middelen zijn te maken. Betrokken dermatologen vinden het een geschenk uit de hemel.

De eerste druk van het boek stamt uit 1990 en was al een poosje op. Rachel van der Kaaij, microbiologe en coördinator van de bètawetenschapswinkel, ging uitzoeken of er behoefte was aan een tweede druk. Die was er zeker. ‘Een heleboel dermatologen en apothekers die in de tropen werken wilden graag het boek, maar ja, wij hadden geen boeken meer.’

Er waren ook dermatologen die de eerste druk wel in huis hadden. Zo bleek de eerste druk onder andere gebruikt te worden voor de opleiding van dermatologen in Afrika. ‘Dat bewees het nut en de noodzaak van een nieuwe versie.’ Van der Kaaij heeft veel overlegd met de dermatologen en apothekers over de inhoud van de herziene versie.

Je zou denken dat er in twintig jaar veel is veranderd in de behandeling van huidproblemen. De farmaceutische industrie is ten slotte constant op zoek naar nieuwe medicijnen. Toch viel het de auteurs mee hoeveel ze moesten aanpassen. Het boek richt zich namelijk specifiek op kleinschalige en plaatselijke productie van zalfjes en medicijnen in de tropen.

De mensen daar werken met goedkope ingrediënten waar geen patenten meer op zitten. ‘Dat krijgt bijna geen aandacht in onderzoek omdat er weinig mee te verdienen valt,’ aldus Van der Kaaij. Dingen die wel zijn veranderd, zijn bijvoorbeeld ingrediënten waarvan inmiddels bekend is dat ze schadelijk zijn voor het milieu. Verder zijn er patenten vervallen, waardoor sommige ingrediënten nu wel te betalen zijn voor het medische personeel in Afrika.

Het is niet de bedoeling om weer twintig jaar te wachten voordat er een derde versie komt. ‘Een echte website zou misschien gebruiksvriendelijker zijn, maar zover zijn we nog niet,’ zegt Van der Kaaij. ‘Het boek is nu in elk geval beschikbaar als pdf.’ De pdf is zelfs gratis te downloaden vanaf de website.

De pdf is niet bedoeld voor reizigers die een jaar naar de tropen gaan, tenzij ze enige medische scholing hebben. ‘Het is weliswaar bedoeld voor mensen met een bescheiden opleiding en middelen,’ legt Van der Kaaij uit. ‘Maar het is echt niet bruikbaar voor zomaar iedereen. Je moet wel enige achtergrond en spullen voor de bereiding hebben.’ Verder is het boek ook niet bedoeld voor medische noodhulp.

De eerste exemplaren vinden inmiddels hun weg over de hele wereld, van de Filipijnen tot Zuid-Afrika. Afgelopen week zijn in de eerste exemplaren verspreid in Amsterdam, tijdens het FIP Centennial Congress voor farmacie en farmaceutische wetenschappen.

(Tekst: Glenda Vasse)