Vijf scholieren naar Estland

De eerste vijf scholieren uit de nationale finale van de Natuurkundeolympiade vliegen 14 juli naar Estland. Daar mogen ze met ongeveer vijfhonderd anderen uitmaken wie de beste is in het oplossen van theoretische en praktische natuurkundevragen. Ter voorbereiding zaten de vijf Nederlanders afgelopen week in Groningen voor een ‘trainingskamp’.

De training

Een aluminium buis met een rij gaatjes, een pennetje dat in het gat past, tape, een stopwatch en een touwtje. Daarmee moeten de vijf aan de slag. Ergens in het buisje zit een massief balletje verstopt en door de slingerbeweging van de buis te meten – wanneer die op het pennetje geprikt zit – moeten ze achterhalen waar dat is.

“Het is een vraag uit een oude Natuurkunde olympiade”, vertelt Enno van der Laan van het opleidingsinstituut Natuurwetenschappen en Technologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij gaat mee als begeleider van het Nederlandse team. Er liggen nog meer ‘oude vragen’, zoals een doosje met drie contactpunten voor stekkers. “Daar zitten een condensator, een weerstand en een diode in. De vraag is hoe de schakeling in elkaar zit, en welke waarden die componenten hebben.”

De vijf zitten drie dagen in Groningen, overdag op de universiteit en ’s avonds in een hostel. Maar ook daar gaat het over natuurkunde. De scholieren vinden het uitdagend. “Sinds ik hier aan mee doe, krijg ik vragen waar ik echt over moet nadenken”, zegt Thijs van der Gugten, nummer drie van de finale.

In Estland krijgen ze een theoretische en een praktische testdag. Daarnaast zijn er acht dagen met culturele, wetenschappelijke en ontspannende activiteiten gepland door het gastland. “Het moet ook zeker leuk zijn”, vindt Van der Laan. “Dit is een once in a lifetime experience. Daar moet je van genieten.” Maar wel op niveau, dus gaan de scholieren snel verder met nu slinger, om het verborgen balletje te vinden.

De winnaar

Ruben Doornenbal van het Marnix College in Ede eindigde als eerste in de landelijke finale. Hij heeft net eindexamen gedaan en gaat natuurkunde en wiskunde studeren aan de Universiteit Utrecht. Natuurkunde, wiskunde en scheikunde zijn wel z’n favoriete vakken. “Ja, ik ben wel een echte bèta. Maar ik had ook een tien voor Latijn, dat is een leuke taal.” De tien voor Latijn was een van de zeven tienen die Ruben op z’n eindlijst heeft.

Na zijn studie zou hij wel de financiële wereld in willen. “Bij een beursbedrijf kunnen ze wel mensen gebruiken die goed zijn in analyse, in wiskunde.” Maar hij sluit niet uit dat hij tijdens z’n studie ‘gegrepen’ wordt door de wetenschap. En er zijn genoeg gepromoveerde natuurkundigen die dan toch de overstap naar het bedrijfsleven maken, bijvoorbeeld als consultant.

Wat vindt hij zo leuk aan natuurkunde? “Dat je een theoretisch model hebt, dat voorspelling doet die je ook echt kunt terugzien.” Zijn favoriete vak is thermodynamica “of elektrische circuits”. Op de olympiade ziet hij liever geen vragen of opdrachten over golf-optica. “Dat is saai en lastig.”

Zijn kansen in Estland? “De concurrentie is groot, vooral de Aziaten zijn sterk. Het is lastig in te schatten. Maar ik denk dat het vooral heel leuk is om dit mee te maken.”

Nummer vijf

Koen Dwarshuis van het Gomarus College in Groningen mag als nummer vijf ook mee naar Estland. Natuurkunde en wiskunde vindt hij leuk, “scheikunde iets minder. En LO natuurlijk, vooral volleybal.” Met een negen voor natuurkunde mag je Koen wel een bèta noemen. “Altijd geweest ook. Ik knutsel graag, bijvoorbeeld met hout.” Hij ziet de wereld door bèta-ogen: “Dat is toch anders dan veel mede-leerlingen. Een stukje inzicht, zo van ‘hé, dat is een slinger’.”

Hij heeft zich ingeschreven voor de studie Werktuigbouwkunde aan de Universiteit Twente. “Techniek, iets maken, dat vind ik leuk. Maar wat ik ga doen met de studie weet ik nog niet.” Zijn vader deed een technische opleiding en ontwerpt scheerapparaten bij Philips in Drachten. “Dat is leuk, maar ik zou het niet mijn hele leven willen doen.”

Het favoriete vak van Ruben, thermodynamica, vindt Koen juist uitgesproken lastig. “Echt moeilijk. Ik heb meer plezier aan elektronica, al is dat ook niet eenvoudig.” Hij verwacht geen toppositie te halen in de finale in Estland. “Ik was al hartstikke blij dat ik zo ver gekomen ben.”

Naast Ruben en Koen gaan ook Martijn van Kuppeveld (Stedelijk Gymnasium Nijmegen in Nijmegen), Thijs van der Gugten (SG Guido de Bres in Amersfoort), Troy Figiel (Stedelijk Gymnasium in Breda) naar de finale in Estland.