Programma

Het doel van het programma is om ruimtelijke en organisatorische ontwerprichtlijnen en handvatten te ontwikkelen voor ontwerpers en planners voor het versterken van ruimtelijke kwaliteit in waterveiligheidsbeheer. Het onderzoek sluit daarmee aan bij de actuele situatie in het waterveiligheidsbeheer en met name de vraag hoe het versterken van waterveiligheid gecombineerd kan worden met ruimtelijke kwaliteit.

De dubbeldoelstelling van waterveiligheid én ruimtelijke kwaliteit zoals die in het programma Ruimte voor de Rivier (RvdR) werd gehanteerd, is in actuele waterveiligheidsprogramma’s zoals het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) losgelaten. Minder landelijke regie betekent echter niet dat ruimtelijke kwaliteit nu uit beeld is. Integendeel, waterbeheerders signaleren juist een toenemende behoefte om recht te doen aan maatschappelijke wensen uit de omgeving. Bovendien wordt ruimtelijke kwaliteit met de komst van de Omgevingswet en de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) steeds belangrijker. Ruimtelijke kwaliteit is nu in principe de verantwoordelijkheid van de individuele projectaansturing - zo bepalen waterschappen zelf per waterveiligheidsproject hoe zij invulling willen geven aan het waarborgen of versterken van ruimtelijke kwaliteit. Een mogelijk risico hiervan is dat kansen tot versterking van ruimtelijke kwaliteit onvoldoende worden geëxploreerd en benut. Kennisontwikkeling en innovatie vanuit de ruimtelijke en ontwerpende disciplines kunnen bijdragen aan de versterking van ruimtelijke kwaliteit in waterveiligheidsbeheer.

Het onderzoek beoogt kennis te ontwikkelen over de versterking van ruimtelijke kwaliteit in waterveiligheidsprojecten:

a) Vanuit een fysiek-ruimtelijk perspectief (WU, Cluster Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning)

1. Het identificeren van criteria voor ruimtelijke kwaliteit ten behoeve van de inrichting van waterveiligheidsprojecten;

2. Het toetsen van deze criteria samen met verschillende stakeholders in een ontwerpend onderzoeksproces en het aanscherpen van deze criteria in een participatief proces;

3. De criteria omzetten in ontwerprichtlijnen en handvatten om de ruimtelijke kwaliteit van waterveiligheidsprojecten te versterken.

b) Vanuit een organisatorisch perspectief (RUG, afdeling Planologie):

1. Het identificeren van instrumenten op programma- en projectniveau die leiden tot een versterking van de ruimtelijke kwaliteit;

2. Het evalueren van de gevonden instrumenten door middel van grootschalig vergelijkend casestudie-onderzoek en verdiepend casestudie-onderzoek;

3. De ontwikkeling van kennis over de rol en kwaliteiten van sleutelpersonen of ‘grenswerkers’ in het verbinden van ruimtelijke kwaliteit met waterveiligheid;

4. De ontwikkeling van concrete handvatten en richtlijnen om de versterking van ruimtelijke kwaliteit in de procesarchitectuur van waterveiligheidsprojecten te borgen.