Jacquelien Scherpen Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Prof. dr. ir. Jacquelien Scherpen is op 26 april koninklijk onderscheiden tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Scherpen (Schoonebeek, 1966), hoogleraar Discrete Technologie en Productie Automatisering aan de faculteit Science and Engineering van de RUG, behoort op het gebied van de meet- en regeltechniek tot de meest toonaangevende wetenschappers van de wereld. Ze staat bekend als een zeer begaafde, enthousiaste wetenschapper en docent, een inspiratiebron voor studenten en een sterke onderzoeker met een enorme drive om innovatieve oplossingen te vinden voor uitdagende problemen uit de beroepspraktijk. Zo draagt ze in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van nieuwe technologieën die onmisbaar zijn voor maatschappelijk zeer relevante toepassingen, zoals robotica, digitale fabrieken en slimme energienetwerken.

Uitmuntende wetenschappelijke reputatie

Scherpen heeft een uitmuntende wetenschappelijke reputatie en haar werk wordt internationaal erkend als innovatief en baanbrekend. Haar onderzoek bevindt zich op het snijvlak van de fundamentele wiskunde en toepassingen in de engineering en industrie. Meer specifiek richt haar onderzoek zich op uiteenlopende toepassingen van de regeltechniek: haar algoritmes en wiskundige vergelijkingen zorgen ervoor dat complexe systemen, zoals robotarmen in de industriële automatisering, machines die dijken inspecteren en slimme energienetwerken, kunnen functioneren. Ze combineert complexe regelsystemen met economische modellen voor slimme energiesystemen. Dergelijke systemen kunnen worden gebruikt om bijvoorbeeld wasmachines op uitgestelde momenten te laten draaien als er voldoende groene energie beschikbaar is. Ze benadert haar onderzoek bij voorkeur interdisciplinair, omdat ze ervan overtuigd is dat alleen door samen te werken voldoende draagvlak ontstaat voor de noodzakelijke omschakeling in de maatschappij naar slimme, duurzame energiesystemen. Zo werkt ze samen met gedragswetenschappers en economen en is zij uitstekend in staat wiskundige kennis te koppelen aan sociale factoren: wat accepteren mensen, wat zijn hun wensen en aan welke knoppen willen ze zelf kunnen draaien?

Technisch profiel

Ze is de drijvende kracht achter het versterken en verbreden van het engineering-onderzoek en onderwijs in Groningen. Door haar toedoen staat het Groningse onderzoekgebied van de meet- en regeltechniek internationaal bekend als top en zijn de ingenieurs die bij haar afstuderen zeer gewild op de arbeidsmarkt. Ze staat aan het hoofd van de zeer succesvolle onderzoeksgroep Discrete Technologie en Productie Automatisering en heeft onlangs de groep Smart Manufacturing Systems opgezet. Onder haar enthousiaste leiding als wetenschappelijk directeur is het Engineering and Technology Institute Groningen sterk gegroeid en staat het zeer goed aangeschreven. Met haar formidabele inzet is ze erin geslaagd de RUG een duidelijker technisch profiel te geven.

Excellent onderzoek, hoge productiviteit

De wetenschappelijke excellentie, productiviteit en impact van haar werk blijkt uit haar lijst van publicaties (75 publicaties in wetenschappelijke tijdschriften, 4 bewerkte boeken en 13 hoofdstukken in wetenschappelijke boeken) en vele lezingen die ze verzorgt op tal van internationale, toonaangevende wetenschappelijke bijeenkomsten, congressen en symposia. Ook is zij benoemd tot lid van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen.

Bevlogen docent, mentor en bruggenbouwer

Ook in het wetenschappelijk onderwijs geldt Scherpen als de motor achter nieuwe ontwikkelingen. Ze heeft verschillende vernieuwende studierichtingen opgezet en zorgde ervoor dat studenten van andere disciplines ook onderwijs in regeltechniek konden volgen. Recentelijk heeft ze de masteropleiding Mechanical Engineering opgezet, een brede opleiding in de werktuigbouwkunde. Studenten ervaren haar als bevlogen docent en ware inspiratiebron. Als mentor is ze van grote waarde voor jonge onderzoekers en draagt ze bij aan de ontwikkeling van een nieuwe generatie wetenschappers in de regeltechniek. Tijdens haar colleges koppelt ze consequent theorieën en concepten aan voorbeelden uit de beroepspraktijk. Ze legt de lat hoog voor studenten en voor zichzelf, maar hanteert daarbij de menselijke maat: begripvol voor de mens, consequent en duidelijk in haar zakelijke boodschap.

Voorbeeldfunctie voor vrouwen in de techniek

Als vrouw in een technisch, nog altijd door mannen gedomineerd vakgebied vervult Scherpen een belangrijke voorbeeldfunctie. Dat het percentage vrouwelijke onderzoekers binnen de systeem- en regeltechniek relatief laag is, wijt ze deels aan het voortgezet onderwijs, waar meisjes vaak onbewust wordt voorgehouden dat wiskunde te moeilijk voor ze zou zijn. Als rolmodel voor haar vrouwelijke studenten motiveert ze hen om te kiezen voor een wetenschappelijke carrière en geeft ze hen het zelfvertrouwen dat ze in staat zijn zelfstandig wiskundeproblemen op te lossen. Ze is altijd bereid om als mentor vrouwen die kiezen voor de wetenschap te steunen en motiveren.

Grote bestuurlijke drive en effectiviteit

Haar academische werk combineert Scherpen op onvermoeibare wijze met grote bestuurlijke nationale en internationale inzet voor de wetenschap. Dankzij haar betrouwbaarheid en enorme drive speelt ze een bestuurlijke rol in alle wetenschappelijke organisaties die voor haar vakgebied van belang zijn. Zo heeft ze als bestuurslid van de interuniversitaire onderzoekschool Dutch Institute of Systems and Control de zichtbaarheid van het Nederlandse onderzoek sterk vergroot. Ook heeft ze een groot succes gemaakt van het Groningen Engineering Center (GEC), waardoor het engineering-onderwijs van de RUG sterker dan ooit op de kaart staat. Vanwege haar indrukwekkende reputatie vroeg het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs de RUG in 2018 om als eerste brede universiteit de jaarlijkse Dag van de Ingenieur te organiseren. Tijdens deze dag is onder andere de prestigieuze Prins Friso Ingenieursprijs uitgereikt in aanwezigheid van Prinses Beatrix en Prinses Mabel. Ook is het grotendeels aan de statuur van Scherpen te danken dat de RUG tegenwoordig de unieke positie heeft om als volwaardige gesprekspartner deel te kunnen nemen aan gesprekken tussen de Technische Universiteiten als de techniekgelden worden verdeeld.

Verbinding met de regio

Scherpen heeft de band tussen de RUG en de regio een grote stimulans gegeven. Zij werkt intensief samen met industriële partners in Noord-Nederland om de samenhang in de verschillende samenwerkingsverbanden tussen universiteit, de industrie en de MKB-bedrijven in Noord-Nederland te verbeteren en kansen te creëren voor de werkgelegenheid. Om de banden met het bedrijfsleven te versterken en technische academici voor het noorden te behouden heeft ze onlangs het Groningen Engineering Business Centre opgericht. Zeven bedrijfscoöperaties, die samen meer dan honderd bedrijven uit de regio vertegenwoordigen hebben zich bij haar initiatief als partner aangesloten.

Invloedrijke ambassadeur van de wetenschap

De impact die Scherpen heeft op het engineering-onderzoek en onderwijs aan de RUG is enorm. Zij is er met haar tomeloze inzet verantwoordelijk voor dat de RUG nu een duidelijk technisch profiel heeft en dat de verbinding tussen de universiteit en de regio aanzienlijk sterker is geworden. Ook internationaal heeft ze de RUG stevig op de kaart gezet en dan met name de hoogwaardige kwaliteit van het onderwijs en onderzoek op technisch gebied. Niet voor niets komen onderzoekers van over de hele wereld naar haar laboratorium om door haar te worden opgeleid. Ze is een echte ambassadeur van de wetenschap: telkens slaat ze bruggen tussen verschillende onderzoekrichtingen en opleidingen, brengt ze mensen met elkaar in contact en maakt ze haar omgeving enthousiast voor plannen die ze vervolgens bij voorkeur samen met partners van binnen en buiten de universiteit op succesvolle wijze uitvoert.

Meer informatie

• Vier RUG-hoogleraren koninklijk onderscheiden
• Linda Steg
• Martha Roggenkamp
• Oscar Kuipers