Oscar Kuipers Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

Vrijdag 24 mei ontvangt prof.dr. O.P. Kuipers de Koninklijke Onderscheiding die hem op 26 april j.l. werd toegekend. Hij werd benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De onderscheiding zal om 9.00 uur door burgemeester Den Oudsten worden uitgereikt in de Linnaeusborg, Nijenborg 7, Groningen. Tijdens de lintjesregen op 26 april verbleef de heer Kuipers in het buitenland.

Oscar Kuipers (Rotterdam, 1956), hoogleraar Moleculaire Genetica bij het Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB) van de faculteit Science and Engineering aan de RUG, manifesteert zich als uitmuntende en creatieve wetenschapper en gedreven, inspirerende onderzoeker, docent en begeleider. Hij werkt aan complexe, fundamenteel wetenschappelijke en vernieuwende uitdagingen die maatschappelijk uitermate relevant zijn, zoals het verbeteren van de voedselveiligheid en het bestrijden van antimicrobiële resistentie (AMR). Studenten roemen hem vanwege de manier waarop hij Groningse studententeams die meedoen aan de gerenommeerde en wereldwijd bekende International Genetically Engineered Machine Competition motiveert en inspireert.

Gedreven onderzoeker en pionier

Internationaal staat Kuipers bekend als een pionier op het gebied van onderzoek gericht op antimicrobiële resistentie: een groeiend, wereldwijd maatschappelijk probleem. Alleen al in Europa zijn hierdoor jaarlijks meer dan 25.000 sterfgevallen te betreuren. Als het niet lukt om nieuwe antibiotica of alternatieven te ontwikkelen, is de verwachting dat het aantal sterfgevallen de komende decennia dramatisch zal toenemen tot zo’n 400.000 sterfgevallen per jaar in Europa en ongeveer tien miljoen wereldwijd. Hij doet onderzoek naar bacteriële eiwitten die mogelijk kunnen leiden tot de ontwikkeling van een medicijn voor een breed scala aan vaak dodelijke ziekten, waarvoor op dit moment nog geen geneesmiddel bestaat. Zijn visie en ideeën hebben een enorme impact gehad op de moleculaire microbiologie. Zo heeft hij nieuwe lijnen van onderzoek opgezet op basis van zijn expertise op het terrein van melkzuurbacteriën en speelt hij een sleutelrol in de ontwikkeling van nieuwe moleculaire technieken en toepassingen op melkzuurbacteriën. Zijn fundamentele onderzoek naar de eiwitverbinding nisine leidde tot belangwekkende toepassingen in de voedingsmiddelenindustrie en verbetering van de voedselveiligheid. Daarnaast vormt zijn onderzoek de blauwdruk voor nieuw onderzoek gericht op de ontwikkeling van nieuwe antibiotica.

Doorbraken op het gebied van kwaadaardige bacteriën

Sinds 1999 zet Kuipers zich binnen de wetenschappelijke staf van zijn instituut met enorme toewijding en passie in om het genetisch onderzoek aan micro-organismen naar een hoger plan te brengen. De doorbraken die hij realiseert hebben bovendien een brede maatschappelijke impact. Zo is zijn werk op het gebied van kwaadaardige bacteriën ongekend waardevol en behoort zijn onderzoek naar de ontwikkeling van antibiotica ter bestrijding van deze bacteriën tot de absolute wereldtop. Daarbij maakt hij actief gebruik van de nieuwe toepassingen en technieken op het gebied van genetica en methodes vanuit de synthetische biologie, waarbij hij steeds op zoek is naar manieren om nieuwe antibiotica te kunnen ontwikkelen.

Onderzoek van wereldklasse

Het onderzoek waaraan Kuipers leiding geeft is van wereldklasse, de productiviteit, relevantie en levensvatbaarheid zijn eveneens van uitzonderlijk hoog niveau. Hij is dan ook verkozen als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de European Academy of Microbiology. Voor zijn werk kreeg hij de prestigieuze Simon Stevin, Meesterprijs, de grootste prijs voor toegepast en technisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Deze prijs bekroont onderzoekers die excellent fundamenteel-wetenschappelijk werk op een succesvolle manier verbinden met maatschappelijk relevante vraagstukken en toepassingen. Zijn productiviteit blijkt ook uit zijn 415 wetenschappelijke artikelen in veelal zeer gerenommeerde vaktijdschriften, 18 boekhoofdstukken en 21 patenten. Zijn impact is enorm: zijn werk wordt jaarlijks minstens 2000 keer geciteerd en behoort tot een van de tien meest geciteerde wetenschappers in zijn veld. Hij heeft 51 promovendi en 28 postdoctorale fellows begeleid en heeft op dit moment 26 promovendi en vier postdoctorale onderzoekers onder zijn hoede. Zijn bijzondere verdienste is verder dat hij erin slaagt om tachtig procent van zijn innovatieve, fundamentele en pre-competitieve onderzoek te laten financieren door externe partijen, zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de Europese Unie en diverse industriële partners.

Enthousiasmerende docent en begeleider

Onder studenten, promovendi en postdoctorale onderzoekers staat Kuipers bekend als een enthousiasmerende docent en begeleider. Velen weten vervolgens een succesvolle loopbaan op te bouwen in de wetenschap of het bedrijfsleven. Hij is trekker van de Groningse deelname aan de gerenommeerde en wereldwijde bekende International Genetically Engineered Machine Competition, waarin jaarlijks ruim tweehonderd studententeams met elkaar strijden om het beste functionele en maatschappelijk relevante concept binnen de synthetische biologie. Die rol vervult hij op zeer enthousiaste wijze en zijn studententeams zijn dan ook al vaak in de prijzen gevallen, waaronder zelfs een keer als wereldkampioen.

Tomeloze energie in bestuurlijke functies

Ook bestuurlijk is Kuipers zeer actief en heeft hij verschillende functies bekleed. Als bestuurslid van het Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB) draagt hij in grote mate bij aan de behartiging van de wetenschappelijke kwaliteit en maatschappelijke relevantie van onderzoek binnen zijn instituut. Hij vervult altijd een leidende rol in grote nationale en internationale onderzoeksprogramma’s. Binnen ZonMw was hij geruime tijd lid van de programmacommissie voor het uitzetten van onderzoeksubsidies rondom antimicrobiële resistentie. Nog altijd vervult hij met tomeloze energie diverse bestuurlijke functies, bijvoorbeeld als bestuurslid van een Nederlands platform voor de ontwikkeling van antibiotica en als vertrouwenspersoon voor de wetenschappelijke integriteit binnen zijn eigen faculteit. Zijn grote belangstelling voor de problematiek van de antimicrobiële resistentie heeft ertoe geleid dat onder zijn bezielende aanvoering het Groningse Centre for Sustainable Antimicrobials (CeSAM) is opgezet.

Inspirerende onderzoeker pur sang

Kuipers staat alom bekend als een kundig wetenschapper, geweldig bestuurslid en betrokken, integer mens, die altijd constructief, creatief en oplossingsgericht meedenkt. Hij is een onderzoeker pur sang die bijzonder enthousiast en gedreven is om telkens innovatieve oplossingen te bedenken en altijd zijn werk in dienst stelt van het maatschappelijk belang. Internationaal wordt hij gezien als een pionier en zijn onderzoek wordt erkend als excellent, uitdagend, baanbrekend en uiterst accuraat. Bovendien zet het unieke karakter van zowel zijn onderzoek als zijn gedrevenheid andere wetenschappers aan om voort te bouwen op zijn ingenieuze ideeën.

Meer informatie

• Vier RUG-hoogleraren koninklijk onderscheiden
• Linda Steg
• Jacquelien Scherpen
• Martha Roggenkamp