FOM honoreert onderzoek van biofysicus Antoine van Oijen

De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) kent 9,9 miljoen euro toe aan vijf nieuwe onderzoeksprogramma's. De onderzoeksgroepen gaan werken aan gebieden waarop de Nederlandse natuurkunde internationaal uitblinkt en waarvan het wetenschappelijk en maatschappelijk belang duidelijk aanwezig is. Een de vijf is het programma ‘Fysica van DNA-processen in een volgepakte omgeving’ van de Groningse biofysicus prof. dr. Antoine van Oijen.

De Vrije FOM-programma's verenigen de beste onderzoeksgroepen op hun terrein in Nederland. In elk onderzoeksprogramma bundelen dé specialisten van de verschillende Nederlandse kennisinstellingen hun krachten. Daarmee realiseert FOM wat in het beleidsjargon 'focus en massa' heet. Met een flink aantal van de beste onderzoekers in Nederland op nationaal niveau gecoördineerd werken aan een beperkt aantal uitdagende wetenschappelijke onderwerpen.

De vijf gehonoreerde programma's zijn de winnaars in een zware competitie die afgelopen voorjaar startte met achttien ingediende aanvragen voor Vrije FOM-programma's. Op basis van mondelinge presentaties, adviezen van commissies en een scherpe beoordeling door internationale experts van de wetenschappelijke kwaliteit van de aanvragen heeft het bestuur van FOM de hoogst eindigende aanvragen gehonoreerd.

Fysica van DNA-processen in een volgepakte omgeving

Alhoewel experimenten met gezuiverde eiwitten in het laboratorium ons veel kunnen leren over het functioneren van eiwitsystemen, is het onduidelijk hoe deze concepten vertaald moeten worden naar de veel complexere omgeving in echte levende cellen. Dit is ook het geval bij ‘crowding’ effecten, interacties tussen moleculen bij zeer hoge dichtheden. Het onderzoeksprogramma richt zich op het verklaren van de moleculaire fysica die ten grondslag ligt aan de effecten van crowding op eiwitten en hun interacties met DNA. Voor een fundamenteel begrip van deze effecten moeten de onderzoekers de kloof overbruggen tussen biofysische in vitro experimenten en studies van biologische processen in hun fysiologisch relevante omgeving.  

Programmaleider prof. dr. Antoine van Oijen (Zernike Institute for Advanced Materials): 'We bundelen de krachten van een aantal toonaangevende biofysische onderzoeksgroepen. Het onderzoek zal zich voornamelijk richten op de consequenties van crowding op eiwitten die interacteren met DNA, zowel de eiwitten die DNA kopiëren als vertalen. Op deze manier hopen we de effecten van driedimensionale én op DNA gebaseerde eendimensionale crowding te begrijpen. Meer kennis over de rol van de fysica in deze systemen zal direct vertaalbaar zijn naar tal van andere belangrijke biologische processen."

Van Oijen werkt in dit programma nauw samen met Damen en Van Noort (LEI), Danelon, N.H. Dekker en Depken (TUD), Chimizu (FOM-instituut AMOLF) en Wuite (VU).