Topwetenschapper Arnold Driessen gelauwerd

Op 25 april 2025 ontving Arnold Driessen (Horst, 1958) een Koninklijke Onderscheiding. Driessen is hoogleraar Moleculaire Microbiologie en voorzitter van de onderzoeks- en basiseenheid Moleculaire Microbiologie bij de Faculteit Science & Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen. Uit handen van burgemeester Mirjam van ’t Veld van de gemeente Groningen ontving hij de versierselen die horen bij de Koninklijke Onderscheiding in de categorie Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Een bijzonder aimabele, nuchtere topwetenschapper pur sang met een reputatie van wereldformaat: dat is in een notendop hoe collega’s in binnen- en buitenland Arnold Driessen omschrijven. Deze uitmuntende en gepassioneerde microbioloog is gedurende zijn wetenschappelijke carrière uitgegroeid tot een van de boegbeelden in Nederland. Dit blijkt ook uit zijn benoeming tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in 2009 en de vele prestigieuze fellowships en prijzen die hij heeft verworven door de jaren heen. Het is altijd zijn ambitie geweest om moeilijke, fundamenteel wetenschappelijke uitdagingen aan te gaan om nieuw verkregen inzichten te verbinden aan het begrijpen van belangrijke cellulaire processen. Die inzichten en nieuwe kennis vertaalt hij naar kansrijke maatschappelijke toepassingen, in het bijzonder binnen de biotechnologie.

Baanbrekend onderzoek van wereldformaat

In zijn fundamentele onderzoek richt Driessen zich op baanbrekende en creatieve wijze op verschillende aspecten van de microbiële cellen van bacteriën, gisten en schimmels. Internationaal is hij een pionier en expert op het gebied van zogenaamde transporteiwitten en lipiden, waarbij hij op nanoschaal bestudeerde hoe deze eiwitten kleine moleculen door een membraan kunnen laten passeren. Het doorgronden van dit soort complexe processen levert waardevolle kennis op over resistentievorming van cellen. Ook bestudeerde hij de biosynthese van lipiden en metabolieten in bijzonder lastig te kweken micro-organismen, zoals archae: eencellige micro-organismen die tot de oudste levensvormen op Aarde behoren en onder extreme omstandigheden kunnen overleven. Verder houdt hij zich bezig met genetische modificaties van gisten en schimmels, zodat deze kunnen worden gebruikt voor industriële fermentatie. Na al deze wetenschappelijke prestaties, is hij momenteel vooral bezig met het onderzoek naar de vraag hoe het leven op Aarde is ontstaan uit een eencellige, gemeenschappelijke voorouder.

Maatschappelijk relevante doorbraken

De aanpak van Driessen is altijd gericht op het aangaan van nieuwe uitdagingen. Telkens weer weet hij met zijn goed uitgedachte, innovatieve experimenten baanbrekende, maatschappelijk relevante resultaten te behalen. Met zijn onderzoek naar productieprocessen voor biobrandstoffen en de bouwstenen voor biomaterialen op industriële schaal heeft hij een belangwekkende bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van hernieuwbare grondstoffen en de duurzame biobased economie. Ook heeft hij een sleutelrol gehad voor het onderzoek naar de biosynthese van het penicillineantibioticum en de ontwikkelingen op het gebied van medicijnresistentie, biotechnologische toepassingen en de productie van antibiotica en medicijnen.

Rolmodel

Driessen heeft altijd actief de samenwerking opgezocht, zowel binnen als buiten de universitaire wereld. Hij nam bijvoorbeeld deel aan de eerste publiek-private samenwerkingsverbanden gericht op onderzoek naar antibiotica-resistentie (volgens de WHO nog steeds een van de grootste uitdagingen van deze tijd). Verder stond hij samen met chemici als Ben Feringa aan de basis van de ontwikkeling van licht-schakelbare antibiotica en daarmee van het onderzoeksveld Fotofarmacologie. Hij werkte hierbij nauw samen met onderzoekers van het UMCG aan lichtschakelbare medicijnen voor zogenaamde locatie-specifieke behandelingen van onder andere kanker. Hij is hiermee in vele opzichten een rolmodel voor collega's, studenten, bedrijven, beleidsmakers, journalisten en andere publieke stakeholders.

Bezielende leider

Onder de bezielende leiding van Driessen heeft de onderzoeksgroep Moleculaire Microbiologie telkens excellente beoordelingen behaald wat betreft de onderzoekskwaliteit, productiviteit, levensvatbaarheid en relevantie voor toepassingen. Zijn eigen productie is bijzonder hoog en bestaat uit bijna 500 wetenschappelijke artikelen met maar liefst zo’n 42.000 citaties. Hij heeft veelvuldig wetenschappelijke bijdragen geleverd aan breed aangeschreven vaktijdschriften en boeken. Ook heeft hij tien patenten op zijn naam gezet. Als promotor heeft Driessen bijna 90 promovendi en ruim 40 postdoctorale onderzoekers begeleid binnen zijn groep, onder wie een groot aantal jonge internationale wetenschappers. Velen van hen hebben inmiddels een eigen succesvolle carrière opgebouwd in de wetenschap en de industrie.

Inspirerende mentor

Studenten, jonge onderzoekers en stafleden roemen Driessen vanwege zijn inspirerende visie op de toekomst van zijn onderzoeksveld en de uitdagende paden die hij hen laat zien naar nieuwe, slimme en duurzame biotechnologische toepassingen. Als mentor geeft hij hen veel vrijheid om zelfstandig te overwegen of ze ongebaande paden willen bewandelen en nieuwe ontdekkingen willen doen. Hij houdt oog op hun voortgang en stuurt tijdig bij als een pad dood lijkt te lopen of in geval van persoonlijke omstandigheden. Zo kunnen projecten en promoties altijd tot een succesvol einde worden gebracht.

Ervaren bestuurder

Ook als bestuurder is Driessen zeer geliefd vanwege zijn ‘down to earth’-instelling en zijn grote ervaring om ingewikkelde kwesties aan te pakken en krachtige, goed overwogen besluiten te nemen over zowel strategische keuzes als het oplossen van persoonlijke en gevoelige zaken. Zo heeft hij actief deelgenomen aan tal van werkgroepen en commissies, zowel binnen de universiteit als erbuiten. Als bestuurslid en wetenschappelijke directeur heeft hij een onmisbare rol gespeeld bij de succesvolle, internationale ontwikkeling van het Groninger Biomolecular Sciences and Biotechnology (GBB).

Meer informatie

• Arnold Driessen