"Een samenwerking die naar verwachting voor een sterke basis voor verdere winstgevende groei gaat zorgen." Op die manier licht de Limburgse multinational DSM de keuze toe dat het voortaan verder gaat met niet één maar twee ceo's. Twee personen dus die één en dezelfde functie vervullen in de bedrijfstop. Hoe werkt dat in de praktijk?

Door: Janka Stoker en Harry Garretsen

In het Nederlandse bedrijfsleven is het aantal bedrijven met gedeeld bestuursvoorzitterschap op twee handen te tellen. Daar komt vanaf februari dus de Nederlandse multinational bij. Een moderne keuze, vindt hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering Janka Stoker van Rijksuniversiteit Groningen. "Want het gaat uit van gedeeld leiderschap. Iets wat we in het algemeen steeds vaker zien in organisaties, en vooral in Amerika zijn er vaker twee ceo's."

Toch is de keuze voor gedeeld leiderschap volgens Stoker niet voor de hand liggend. Wel kunnen er goede redenen zijn om hiervoor te kiezen. "Bijvoorbeeld als het belangrijk is dat inhoud en management op een lijn zitten, zoals in de zorg. Dan zie je dat de toppositie soms wordt gedeeld door een professioneel manager en iemand met een medische achtergrond."

Versimpelen

Twee personen kunnen soms meer dan een, vindt ook hoogleraar Publiek Management van de Universiteit Leiden Sandra Groeneveld. Zij noemt de keuze voor gedeeld bestuursvoorzitterschap niet gek en zelfs verstandig. "Een duo in de bedrijfstop kan bepaalde taken makkelijker maken. Iets wat welkom is in een tijd waarin veel organisaties complexe netwerken zijn geworden."

Volgens Groeneveld, die onderzoek deed naar gedeeld leiderschap in publieke organisaties, verschilt de invulling ervan per organisatie, maar is het voordeel dat bij co-ceo-schap de taken onderling worden verdeeld. "Dan zijn er twee mensen die doen waar zij het beste in zijn."

Daarnaast speelt er ook een praktische factor mee, denkt Groeneveld. "Ceo zijn is een complexe baan en het vermogen van een persoon om alle informatie uit een bedrijf op te nemen, is beperkt. Dan kan het goed zijn om twee mensen te hebben die een aantal zaken bij elkaar kunnen toetsen. Zowel inhoudelijk als ter controle op de macht."

Onderzoek

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat duaal leiderschap goed kan werken. Tegelijkertijd zegt ander onderzoek dat zelfs bij gedeeld leiderschap een van de twee ceo's 'de baas' moet zijn, wil het bedrijf beter presteren. "Uiteindelijk moet je dus toch een kapitein op het schip hebben. Want als het moeilijk wordt en er lastige beslissingen moeten worden gemaakt, moet iemand de knoop doorhakken", aldus Stoker.

Zij denkt dat DSM heeft gekozen voor dit model omdat beide ceo's andere kennis en ervaringen hebben en elkaar dus aanvullen. "Zij brengen allebei echt iets heel anders mee naar de top. Dat kan een voordeel zijn maar de vraag blijft: is er nou ook eentje écht de baas?"

Omdat gedeeld leiderschap nog relatief weinig voorkomt, is het lastig te zeggen of het werkt of niet, vindt hoogleraar Harry Garretsen die samen met Stoker een boek schreef over leiderschap. Volgens hem werpt de constructie de vraag op of het een keuze is uit kracht of zwakte.

"Het zal vaak een compromis zijn, omdat ze er bij de selectie niet uitkwamen. Dan krijg je een combinatie van een ervaren rots en een relatieve nieuwkomer als ceo. Dat kan elkaar aanvullen, maar het is niet voor niets dat er uiteindelijk vaak één ceo is. Want het is in de praktijk best lastig om gedeelde standpunten in te nemen."

Dit interview met Janka Stoker en Harry Garretsen is gepubliceerd op NOS.nl op 2 december 2019.