De kosten van het gebruik van de distributienetten voor gas en elektriciteit in Nederland zijn in het afgelopen decennium met ongeveer 2% per jaar gedaald. Bij de stroomnetten is bovendien de kwaliteit van de levering sterk toegenomen. Het aantal minuten dat stroomgebruikers geen gebruik konden maken van het elektriciteitsnet daalde van 30 minuten in 2006 tot ongeveer 20 minuten in 2018. Bij de levering van gas daarentegen is de omvang van de onderbrekingen wel toegenomen, maar deze bedroeg in 2018 gemiddeld genomen slechts enkele minuten per jaar.

Dit blijkt uit een onderzoek van Melissa Nieuwenburg, Emy Smit en Machiel Mulder van het Centre for Energy Economics Research (CEER) van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit onderzoek is gebaseerd op de informatie die de netbeheerders en de toezichthouder (Autoriteit Consument & Markt, ACM) in de afgelopen jaren publiceerden in onder meer hun jaarverslagen en tariefbesluiten.

De beheerders van de distributienetten voor gas en elektriciteit hebben een monopolie, wat wil zeggen dat ze geen concurrenten hebben, en daarom worden ze gereguleerd. Deze regulering wordt in Nederland uitgevoerd door de ACM.  Deze regulering ziet erop toe dat de tarieven niet te hoog zijn, de kwaliteit van de distributie op peil blijft en de bedrijven financieel gezond blijven. Deze drie doelstellingen van de regulering kunnen elkaar bijten, omdat lagere tarieven ertoe kunnen leiden dat de netbeheerders minder investeren in de kwaliteit van de infrastructuur en/of dat hun financiële positie verslechtert. Het gaat er dus om een goede balans te vinden tussen deze drie doelstellingen. Uit het onderzoek blijkt dat de toezichthouder daar goed in geslaagd lijkt.

De kosten voor het gebruik van de gasnetten voor huishoudens zijn sinds 2012 met 1,6% per jaar gedaald. In 2012 betaalden huishoudens gemiddeld 110 euro voor het gebruik van het gasnet en in 2018 was dit gedaald naar 100 euro (gecorrigeerd voor inflatie). Voor het gebruik van het elektriciteitsnet betaalden huishoudens gemiddeld genomen in 2012 nog 196 euro, maar in 2018 was dit gedaald naar 147 euro. Voor industriële gebruikers zijn de kosten van het gebruik van het gasnet gemiddeld genomen gedaald van 2340 euro in 2012 naar 1872 euro in 2018.

Tussen de netbeheerders bestaan overigens wel grote verschillen. Gedurende de gehele periode betaalden huishoudens bij de netbeheerder Westland voor het gasnetwerk ongeveer 20 euro minder dan gemiddeld in geheel Nederland, terwijl huishoudens bij de netbeheerder Rendo (in zuidwest Drenthe) ongeveer 20 euro meer dan het gemiddelde betaalden. Voor het gebruik van het elektriciteitsnetwerk betaalden huishoudens bij de netbeheerder Westland daarentegen 10 tot 20 euro meer dan gemiddeld in Nederland.

De kwaliteit van de levering van gas is bij vrijwel alle netbeheerders verslechterd, maar blijft desondanks nog op een laag niveau van een paar minuten per jaar. Bij de levering van elektriciteit is de kwaliteit van de levering in het bijzonder verbeterd bij de netbeheerders Enexis en Stedin.

Alle netbeheerders hebben hogere financiële opbrengsten per eenheid getransporteerde energie gerealiseerd. Omdat de getransporteerde hoeveelheden energie niet wezenlijk zijn veranderd, betekent dit dat de netbeheerders meer aansluitingen hebben gerealiseerd, dus meer huishoudens en bedrijven van gas en stroom zijn gaan voorzien. Ondanks de daarvoor benodigde investeringen hebben de netbeheerders hun financiële positie weten te verstevigen. Het aandeel van schulden in de totale financiering is gemiddeld genomen licht gedaald, terwijl de dekking van de rente-uitgaven sterk is toegenomen.

Voor meer informatie:

Prof. Machiel Mulder, email: machiel.mulder rug.nl, tel: 06-31035729

Rapport:

Melissa Nieuwenburg, Emy Smit and Machiel Mulder, Performance of Dutch energy-distribution operators; an assessment of tariffs, quality and financial position since 2010. CEER Policy Paper 7.