Verhaal van de grutto voor hoofd en hart opent jubileumcongres Wereld Natuur Fonds

Het verhaal over de grutto in woord, beeld en muziek. Daarmee openen, in aanwezigheid van Koningin Beatrix, bioloog Theunis Piersma en musicus Sytze Pruiksma het jubileumcongres van het Wereld Natuur Fonds. Dit evenement vindt plaats op dinsdag 8 mei aanstaande op de SS Rotterdam in Rotterdam. ‘Met deze voorstelling hopen we de toeschouwers niet alleen in het hoofd te raken, maar vooral in het hart,’ aldus Piersma.

In de voorstelling ‘Music of Migration’ vertellen RUG-hoogleraar dierecologie Theunis Piersma en multi-instrumentalist Sytze Pruiksma om-en-om hun eigen verhaal over de grutto. Filmbeelden van een ‘gruttodag’ in het zuidwesten van Friesland en het onderzoeksverhaal van Piersma worden afgewisseld met improvisaties van Pruiksma.

Kapot gemaaid

Piersma vertelt in de voorstelling onder andere hoe de steeds intensievere landbouwmethoden in Nederland ervoor zorgden dat de grutto’s steeds vroeger terugkeren naar Afrika. ‘Deze vogels komen in het vroege voorjaar helemaal hier naartoe gevlogen vanuit West-Afrika, om bij ons te broeden. Hun nesten of jongen worden vaak al in mei of juni kapot gemaaid. We zien dan heel vroeg in de zomer dat grote groepen grutto’s samenscholen om zich op te maken voor de terugtocht naar Afrika.

Kiemende rijst

Maar omdat de ‘Nederlandse’ grutto’s zo vroeg terugkeren naar hun overwinteringsgebieden, moeten boeren in bijvoorbeeld Guinee-Bissau hun manier van werken aanpassen. Met die vroeg terugkerende grutto’s kunnen ze geen rijst zaaien, zoals ze voorheen deden, omdat de vroege vogels die kiemende rijst opeten. In plaats daarvan kweken ze jonge plantjes en poten die één voor één in de grond. Dat is dus extra werk, wat terug te voeren is op onze slechte zorg voor grutto’s en al die andere typisch Nederlandse weidevogels,’ aldus Piersma. ‘De muziek van Sytze versterkt de emotie bij dat verhaal van de teloorgang van een trekvogel,’ aldus Piersma.

Musicus of bioloog?

Piersma en Pruiksma vonden elkaar enkele jaren geleden in hun fascinatie voor weidevogels. Waar Pruiksma ooit bioloog wilde worden, maar in de muziek terecht kwam, heeft ook Piersma lang getwijfeld tussen de muziek en de biologie. ‘Het is geweldig om te zien hoe onze verhalen vanuit de wetenschap en de muziek elkaar nu versterken,’ aldus Piersma. ‘We hebben Music of Migration nu enkele keren opgevoerd en we merken dat het een snaar raakt. Er wordt veel langer over doorgepraat dan na een gewone lezing. En op een congres voor biologen hebben we de toeschouwers met tranen in hun ogen gezien. Dat krijg je zonder muziek niet voor elkaar.’

China

Later deze maand zullen Piersma en Pruiksma een vergelijkbare voordracht organiseren in China. De baai van Bohai, een waddengebied in de Gele Zee, wordt in hoog tempo ingepolderd. ‘We hopen daar met deze manier van informatie geven ook bewustwording te creëren rond de gevolgen van ons handelen voor de biodiversiteit’, aldus Piersma.

Theunis Piersma

Theunis Piersma (1958) is hoogleraar dierecologie aan het Center for Ecological and Evolutionary Studies (CEES) van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is als waddenonderzoeker tevens verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ) op Texel. In 2004 werd hij onderscheiden met de Prijs voor Natuurbehoud van het Prins Bernhard Cultuurfonds en met de eerste Luc Hoffmann Medal for Excellence in wetland science and conservation van Wetlands International. In 2009 werd bij benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Als auteur van meer dan 300 wetenschappelijke publicaties geeft hij, samen met zijn onderzoeksteams aan NIOZ en RUG, gestalte aan het best mogelijke ecologische onderzoek, veelal aan trekvogels van weide en wad. Hij probeert de uitkomsten van dit onderzoek zo breed en laagdrempelig mogelijk uit te dragen, de afgelopen jaren in steeds inniger samenwerking met de musicus Sytze Pruiksma.

Sytze Pruiksma

Sytze Pruiksma (1972) is componist, geluidskunstenaar en vogelaar en aan het conservatorium van Amsterdam geschoold in klassiek slagwerk. Na als slagwerker te hebben gespeeld bij o.a. het Koninklijk Concertgebouw Orkest en het Nederlands Philharmonisch Orkest, richtte hij zich op eigen projecten waarbij hij een eigenzinnige speelstijl ontwikkelde. Deze kenmerkt zich door grote aandacht voor klankkleur, geïnspireerd op landschappen, natuur en vogels. Hieruit ontstond in 2008 zijn soloproject LÂN (land), waarin hij die fascinaties vertaalde naar film en muziek. De voorstelling speelde op het Frysk Festival, Oerol, Simmerdeis, het Dinkeldal Festival en op het New Island Festival in New York. Naast zijn soloprojecten zoekt hij naar een rol voor kunst in het maatschappelijk debat. Zo ontwikkelde hij met Theunis Piersma het programma Tonen van Vogeltrek, waarmee ze eerder optraden voor het WNF in China en op universiteiten in Nederland en Zweden. Sinds 2003 speelt hij samen met de Friese zangeres Nynke Laverman.

Meer informatie

- Prof. dr. Theunis Piersma

- Sytze Pruiksma