‘Ego’s moeten weg uit de zorg’

Goede bestuurders en managers kennen het zorgproces en stellen dat centraal, aldus prof.dr. Erik Heineman 2 maart 2010 in zijn oratie bij het aanvaarden van de leerstoel Heelkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Volgens hem hebben alle werknemers in de zorg de verantwoordelijkheid om van een egosysteem naar een ecosysteem over te gaan. Er is vaak sprake van een stammenstrijd in de zorg, tussen medisch personeel en bestuurders. De spelers in de zorg leven volgens Heineman te veel volgens een ik- of egosysteem. Omdat de zorg complexer wordt en er behoefte is aan integrale en thematische zorg, voldoet dit systeem volgens hem niet meer en staan we aan de vooravond van een nieuwe ordening van de zorg, waarin de huidige vakgroepen ten dele achterhaald zijn.

De gezondheidszorg is een van de meest complexe organisatiesystemen die men zich kan voorstellen. Hoewel de zorg in Nederland mondiaal bij de top hoort, is de gezondheidszorg de afgelopen jaren bij herhaling negatief in de pers gekomen in verband met tekortkomingen op het gebied van kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid.  

Van IK naar WIJ

Gezondheidszorgsystemen zijn levende systemen, ofwel ecosystemen, stelt Heineman in zijn oratie “Het paradigma van de zorg: EGO-systeem of ECO-systeem?” Een gezondheidszorgsysteem kent namelijk net als een ecosysteem diversiteit, onderlinge afhankelijkheid, individuele groei en beweging. Door te functioneren als een ecosysteem worden prachtige resultaten geboekt waar zowel patiënt als medewerker als organisatie beter van worden. Een voorbeeld hiervan is een nieuwe checklist voor medische operaties, waardoor complicaties en sterfgevallen zijn teruggedrongen.

Wie het weet mag het zeggen

Alle spelers in de zorg moeten daarom toe naar een ecosysteem, meent Heineman. Niet wie de baas is mag het zeggen, maar wie het weet mag het zeggen. Bestuurders en managers in een ecosysteem zijn zelf meewerkend voorman en voorvrouw en hebben de focus op inhoud en vakmanschap. Bovendien bedenken zij niet alleen plannen, maar ze implementeren die ook en organiseren vanuit de beweging.

Vertalen naar kleine schaal

Een ecosysteem is ook een goede manier om de medewerkers zich veilig te laten voelen in hun werkomgeving. Daarin ligt ook een taak voor de managers, zij moeten grootschalige verschijnselen voortdurend vertalen naar de kleinere schaal waarop de medewerker functioneert.

Curriculum Vitae

Erik Heineman (Velp, 1952) studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hierna werkte hij drie jaar in Nepal in een community health programma (tuberculose bestrijding). Hij werd tot chirurg en kinderchirurg opgeleid in Rotterdam en promoveerde aldaar 1986. Daarna werkte hij o.a. als hoogleraar Kinderchirurgie aan de universiteit van Auckland, Nieuw Zeeland. Van 2007 tot 2009 was hij lid van de raad van bestuur in het Maxima Medisch Centrum in Veldhoven/Eindhoven. Hij is momenteel hoofd van de afdeling Chirurgie van het Universitair Medisch Centrum Groningen en hoogleraar Heelkunde. De volledige titel van zijn oratie luidt: “Het paradigma van de zorg: EGO-systeem of ECO-systeem? - ‘Hoe weten de waterdruppels dat ze samen een rivier zijn?’.” De oratie vindt plaats op dinsdag 2 maart om 16.30 uur in de Aula van het Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen.

Noot voor de pers

Contact: via de persvoorlichters van het UMCG, tel. 050-361 2200