Ziekenhuisscans leggen zichzelf uit

Ze zeggen wel eens: een plaatje zegt meer dan duizend woorden. Maar hoe weet je wat die woorden zijn als je het plaatje niet in één oogopslag begrijpt? Dit dilemma speelt ook bij een scan die in het ziekenhuis wordt gemaakt. Hoe zorg je dat een arts in één oogopslag de volledige scan begrijpt zonder dat hij onmiddellijk terug hoeft naar de radioloog of laborant? Jos Roerdink, hoogleraar aan de Faculteit Science and Engineering van de RUG, werkt aan technieken om ziekenhuisscans te voorzien van aanvullende informatie.

Scans worden gemaakt door laboranten en komen dan via een radioloog bij de arts. Tijdens dit proces wisselen zij onderling informatie uit; er gaat een heel communicatieproces achter schuil. Vaak overlegt de arts bijvoorbeeld nog even met een radioloog om een beter beeld te krijgen. Roerdink ondersteunt het communicatieproces door alle uitleg, opmerkingen en andere toevoegingen meteen in een visualisatie van de scan op te nemen. Deze techniek wordt visual storytelling genoemd. Hij en zijn collega’s Jiri Kosinka en Lingyun Yu werken hierbij samen met onderzoeker Peter van Ooijen van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en onderzoeker Frans van Hoesel van het Centrum voor Informatie Technologie (CIT) van de RUG. ‘Artsen zijn door onze technieken hopelijk in staat een snellere en misschien zelfs betere diagnose te stellen doordat de communicatie in de visualisatie verwerkt zit’, aldus Roerdink.

Informatie toevoegen
De visualisatietechnieken van Roerdink en zijn collega-onderzoekers zorgen ervoor dat ondersteunende informatie continu wordt aangevuld: vanaf het eerste moment dat ruwe data wordt omgezet in een 3d-visualisatie tot aan het stellen van een diagnose door de arts. Dit is mogelijk door bijvoorbeeld notities of spraakberichten toe te voegen aan de visualisatie. Een arts krijgt op deze manier een sneller en beter inzicht. ‘Tegenwoordig is er veel meer informatie dan alleen de scan. Zo is er bijvoorbeeld de geschiedenis van de patiënt, de gebruikte technieken voor de scan en wat er met de data is gedaan. Wij voegen deze informatie toe aan de visualisatie die op basis van de scan wordt gemaakt.’

Interactieve scans
Een belangrijk aspect van het project is de manier waarop de laborant, radioloog en arts met de scans kunnen werken. Roerdink: ‘Patiënten willen steeds vaker weten wat er te zien is op een scan. Het is makkelijker voor de arts om dat uit te leggen als hij een interactieve visualisatie heeft.’ Met de techniek van de onderzoeksgroep van Roerdink hebben artsen de mogelijkheid om met touchscreens te werken. Zo kunnen ze visualisaties met de hand draaien, en in- en uitzoomen. Op deze manier bewegen ze door de gehele scan. Roerdink heeft deze technieken al eerder toegepast voor de visualisatie van sterrenstelsels. 

Meerdere toepassingen
Het project focust zich op dit moment op medische toepassingen omdat er al samenwerkingen zijn met het UMCG. De visual-storytelling-techniek voor een snelle inzichtelijke visualisatie is echter bruikbaar in veel meer contexten. Denk bijvoorbeeld aan visualisatie van aardbevingen in Groningen of migratiestromen in Europa. ‘Het maakt voor ons niet uit of we onze techniek voor medische toepassingen gebruiken of voor andere doeleinden. De techniek blijft hetzelfde’, aldus Roerdink. Zo is het in de toekomst mogelijk om iedere visualisatie sneller inzichtelijk te maken.