SCOOP: op zoek naar duurzame samenwerking

Door samen te werken bereiken individuen resultaten die ze in hun eentje nooit hadden gerealiseerd. Maar hoe zorg je ervoor dat mensen duurzaam, dus over lange periodes, met elkaar samenwerken? Op deze vraag probeert het multidisciplinaire onderzoeksprogramma SCOOP antwoorden te vinden. Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) zijn Rafael Wittek en Russell Spears, beiden hoogleraar aan de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, hierbij nauw betrokken.

‘Samenwerken is een oerinstinct van de mens’, aldus Spears. ‘Het is dé sleutel tot veerkrachtige gezinnen, gemeenschappen en organisaties.’ Toch gaat samenwerken in de huidige samenleving steeds moeilijker, legt hij uit. ‘Bijvoorbeeld doordat toenemende diversiteit in sociale groepen zorgt voor meer onderlinge verdeling. En kijk naar technologische ontwikkelingen: hierdoor zitten we nu veel op onze telefoons te kijken, of hangen we voor de tv.’ Het multidisciplinaire onderzoeksprogramma SCOOP – Sustainable Cooperation: Roadmaps to a Resilient Society – heeft als doel om deze bedreigingen te begrijpen. ‘Daarnaast willen we ontdekken welke factoren ervoor zorgen dat samenwerkingsverbanden juist wél bestand zijn tegen maatschappelijke veranderingen. Een vergrijzende bevolking, grootschalige migratie, de digitale revolutie: goede samenwerking tussen mensen kan ervoor zorgen dat een samenleving hier snel van herstelt.’

SCOOP in de praktijk
SCOOP richt zich op nieuwe oplossingen voor duurzame samenwerking in de domeinen van de zorg, het werk, en integratie. Spears noemt als voorbeeld het managen van de verschillende domeinen in ons leven. ‘Denk aan de dubbele rol van werknemer en vader. Te veel stress op je werk maakt je prikkelbaar; je bent dan ook thuis niet meer te genieten. De ene sociale kring krijgt invloed op de andere, waardoor je in beide kringen niet meer goed kunt samenwerken. Vraag is dan: hoe kun je deze verschillende verantwoordelijkheden efficiënt beheren?’
Het waarborgen van duurzame samenwerking speelt ook op het niveau van organisaties, gemeenschappen en staten. ‘Als we erachter kunnen komen welke factoren bijdragen aan het behoud van samenwerkingen, kunnen we die kennis ook inzetten op beleidsniveau’, vertelt Spears. ‘Onze bevindingen moeten uiteindelijk leiden naar inzichten die sociale problemen kunnen aanpakken, zoals bijvoorbeeld politieke corruptie of overheden die uit elkaar vallen.’

Een smeltkroes van vakgebieden
SCOOP is een multidisciplinair samenwerkingsverband van topwetenschappers, waaronder sociologen, psychologen, filosofen en economische historici. Behalve de RUG zijn ook de Universiteit van Utrecht, de Universiteit van Leiden, de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Vrije Universiteit Amsterdam vertegenwoordigd. Het onderzoeksprogramma maakt deel uit van de route ‘Op weg naar veerkrachtige samenlevingen’, een onderzoeksthema van de Nationale Wetenschapsagenda dat in 2016 werd gepresenteerd. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft € 18,8 miljoen toegekend aan het project.