Delirium eerder herkennen via serious game

Plotselinge verwardheid, geheugenproblemen en zelfs hallucinaties. Het zijn kenmerkende symptomen die iemand ervaart tijdens een delirium. Jaarlijks krijgen zo’n 100.000 veelal oudere ziekenhuispatiënten in Nederland een delirium, meestal na een operatie of een infectieziekte. Een delirium wordt vaak te laat herkend, waardoor de behandeling onvoldoende is. Sophia de Rooij, hoogleraar Interne Geneeskunde aan de Faculteit Medische Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen, ontwikkelde samen met gameontwikkelaar IJsfontein de Delirium Experience. De serious game leert studenten en zorgverleners een delirium beter te herkennen, in te voelen en beter te behandelen. 

Een delirium kan voor een patiënt een heel angstig moment zijn. ‘Het is alsof je in een andere werkelijkheid zit,’ vertelt De Rooij. Met een game kun je die andere werkelijkheid nabootsen om zo door de ogen van de patiënt die realiteit mee te maken. Een delirium begint acuut, maar kan uren of zelfs dagen aanhouden. Gedurende de dag verschilt de ernst van de symptomen. Ouderen zijn het meest kwetsbaar. Een delirante patiënt kan onrustig en paniekerig zijn, of juist stil en teruggetrokken. Daarom is het lastig om een delirium te herkennen en dit maakt de ervaring voor de patiënt alleen maar erger. Ook wordt er nog vaak medicatie gebruikt. Volgens de Rooij is dit niet de oplossing. ‘De enige goede manier om een delirium te behandelen is met rust, reinheid en regelmaat en juist niet met medicatie, dit dempt alleen de symptomen.’ Zo kan het bijvoorbeeld helpen dat een familielid blijft slapen of dat ’s ochtends de gordijnen open gedaan worden zodat er genoeg daglicht in de kamer is en zo het dag-nachtritme goed gestimuleerd wordt.

Twee perspectieven
In de game leert de speler hoe hij een delirante patiënt kan herkennen en behandelen. Je speelt vier dagen en vier nachten: overdag ben je de zorgverlener, ’s nachts de patiënt. ‘Speel je als zorgverlener goed, dan gaat je patiënt een goede nacht in en heb je dus als patiënt een minder heftig delirium,’ vertelt onderzoeker Kiki Buijs-Spanjers. Als promovendus in het team van De Rooij onderzoekt zij de leereffecten van de Delirium Experience bij artsen en verpleegkundigen in opleiding. Gameontwikkelaar IJsfontein nam voor het spel ruim tweehonderd filmpjes op waarin je als speler gelijk de gevolgen ziet van de handeling die je kiest. Elke keuze telt dus. Aan het eind van de ‘speeldag’ krijgt de speler feedback op de keuzes en op de volgorde van handelen. Vervolgens ervaar je als patiënt het delirium en merk je of je goed hebt gehandeld. Er is geen vast protocol dat zorgverleners kunnen leren, het is juist belangrijk dat de spelers leren improviseren omdat elk delirium en elke patiënt verschillen. ‘Het mooie is dat je met de Delirium Experience interdisciplinair les kan geven,’ vertelt de Rooij. Artsen en verpleegkundigen worden nu vooral gescheiden opgeleid. In de kliniek komen ze bij elkaar en moeten ze goed samenwerken. ‘Samen spelen bindt. Als je met meerdere mensen speelt, ontstaat er een goede discussie en zo leer je als groep professionals ook van elkaar. Samen leren en verbeteren. Dat maakt het extra waardevol.’ 

Toepassing onderwijs
Het team van De Rooij heeft inmiddels ook een eerste onderzoek afgerond naar de effectiviteit van de game. Hieruit blijkt dat de Delirium Experience effectiever is dan andere, niet-interactieve leermethodes. Spanjers verdeelde 156 geneeskundestudenten van de Rijksuniversiteit Groningen in drie groepen. Eén groep speelde de Delirium Experience terwijl de andere twee groepen een filmpje over een delirium of over gezond ouder worden bekeken. ‘De studenten die de game hadden gespeeld konden een betere aanbeveling qua behandeling geven. Zij hebben ook een hogere leermotivatie en meer kennis over het delirium dan de andere groepen,’ vertelt Spanjers. Het is de bedoeling dat de Delirium Experience uiteindelijk standaard lesmateriaal wordt voor zowel geneeskundestudenten als verpleegkundestudenten.