Kunstmatige intelligentie is voor veel mensen een lastig te begrijpen onderwerp en kan in sommige gevallen zelfs wat angst inboezemen. Het is dan ook belangrijk dat de technieken die hiermee gepaard gaan zo natuurlijk mogelijk geïmplementeerd worden. Toch komen we nu al dagelijks in aanraking met de steeds verdere invoering van slimme systemen en maken we dankbaar gebruik van alle voordelen die dat met zich meebrengt.

Jan Post is buitengewoon hoogleraar bij de Faculteit Science & Engineering (FSE) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Hij is daarnaast ook werkzaam bij elektronica concern Koninklijke Philips, waar hij verantwoordelijk is voor de strategische samenwerkingen binnen Europa van Philips Personal Care. Hierbij ligt zijn focus met name op de topsector hightech systemen & materialen en is hij kartrekker van de nationale roadmap en wetenschapsagenda smart industry. Vanuit Philips is Post betrokken bij het opzetten van de Nederlandse AI Coalitie (NLAIC) en is hij sinds de winter van 2020 ook kwartiermaker van de AI-hub Noord-Nederland.

Cyber-physical systems

“Het is goed om je te realiseren dat alle systemen van de toekomst een combinatie zijn van fysieke en digitale elementen” maakt Post vanaf het begin duidelijk. “In de wetenschap noemen we dit ‘cyber-physical systems’ en de transitie hiernaartoe is een belangrijk onderdeel binnen smart industry.” zegt  Post. Deze systemen, terug te vinden in alledaagse applicaties en gebruiksvoorwerpen, worden dus steeds ‘slimmer’. Dit is in bijna alle gevallen toe te wijzen aan een bepaald niveau van autonomie vanuit waar een systeem kan opereren. De kern van die autonomie is kunstmatige intelligentie, oftewel AI.

Alledaagse voorwerpen

Als schoolvoorbeeld van een cyber-physical system noemt Post de smartphone. “Het is een voorbeeld die misschien wat voor de hand ligt, maar wel heel herkenbaar is en een duidelijke scheidslijn tussen het fysieke en digitale vertegenwoordigt.” Een telefoon heeft namelijk een hele duidelijke fysieke component. We gebruiken knoppen, het scherm en de microfoon van onze telefoons om de interactie met het toestel aan te gaan. In toenemende mate organiseert de telefoon echter, zonder directe acties van de gebruiker, bepaalde dingen. Dit varieert van het automatisch updaten van applicaties, tot het aanpassen van relevante informatie op basis van je locatie of gebruiken.

Verschil in mate van autonomie

Post geeft aan dat er per sector of per product een verschil zit in de gewenste mate van autonomie. “Dit heeft altijd te maken met de wisselwerking tussen het systeem en de mens. Neem bijvoorbeeld de zelfrijdende auto. Dit heeft op het gebied van veiligheid en mobiliteit ontzettend veel voordelen. Dus in het personenvervoer is dit een techniek die steeds verder geïmplementeerd zal worden. Aan de andere kant heb je in dezelfde markt hobbyisten die genieten van sleutelen aan en rijden in hun sportauto’s. Voor deze doelgroep ligt de gewenste autonomie aanzienlijk lager en neemt de aanwezigheid van deze autonomie het plezier juist weg.”

Human Centric AI

“Het is omwille van de acceptatie in de maatschappij belangrijk dat de implementatie van autonome systemen niet zo snel gaat, dan heeft de mens tijd om zich aan te passen.” zegt Post. Vanuit de NLAIC wordt dan ook veel aandacht geschonken aan het thema ‘Human Centric AI’, waarbij de focus ligt op het vergroten en verbreden van bewustzijn en kennis over het onderwerp en de impact van kunstmatige intelligentie op de maatschappij. Dit heeft als doel om de toenemende implementatie van AI zo natuurlijk mogelijk te laten verlopen.

Samenwerking in de regio is van groot belang

“Het is belangrijk dat het Noorden op een goede manier aansluit bij datgene wat er op nationaal en Europees niveau gebeurt op het gebied van AI. De ambitie is er om vanuit Noord-Nederland door te ontwikkelen op dit gebied en uiteindelijk zelfs een leidende rol in te nemen in de digitalisering en automatisering van de samenleving.” zegt Post. “Noord-Nederland is namelijk een mooie omgeving voor het uitrollen van demonstratieprojecten en tests omdat er een goed ecosysteem van innovatief midden- en kleinbedrijf aanwezig is waar veel mogelijkheden liggen.” voegt hij hier aan toe.

De AI-hub Noord-Nederland speelt in dit proces een centrale rol. “Het is cruciaal dat er samen wordt gewerkt vanuit de wetenschap, het bedrijfsleven en de overheid. Zoals eerder genoemd is AI overal en doorkruist het grenzen van verschillende sectoren. Daarom kunnen we dit het best ontwikkelen door onze  krachten te bundelen. We zijn nu bezig met de oprichting van de Noordelijke AI-hub als centrale spil in de regio, met haar verbindingen naar de NLAIC en Europa, absoluut op de goede weg.” sluit Post af.