‘We zien nu al een rif vol leven’

Sinds november 2021 liggen langs de Groningse Lauwersmeerdijk 48 kunstmatige riffen om de onderwaternatuur van de Waddenzee te versterken. Onderzoekers hebben de riffen langs de Lauwersmeerdijk voor het eerst naar boven gehaald, om te kijken wat er op en rond leeft.

Hoogleraar Marine Ecologie van Rijksuniversiteit Groningen Britas Klemens Eriksson, is positief over de eerste resultaten: ‘Wat we zien is dat de kunstmatige riffen langs de zeedijk werken. We hebben veel biodiversiteit ontdekt op de riffen, zoals vis en sessiele (vastzittende, red) organismen. Dat is echt goed nieuws.’ Tot en met 2024 wordt onderzocht wat er op en rond de riffen leeft. Dan wordt bepaald hoe en welke kunstmatige riffen een definitieve plek krijgen langs de zeedijk.

Aantrekkelijk

Op de beelden van de opgetakelde riffen is volop zeeleven zichtbaar. En dit is nog maar boven water, onder water leeft er nog veel meer. Onderzoekcoördinator en PhD-onderzoeker Jorien Rippen van Van Hall Larenstein en Rijksuniversiteit Groningen: ‘We zien een rif vol leven. Zo zagen we dat er veel palingen uit het rif tevoorschijn kwamen. Ze verstoppen zich dus graag op deze plekken’. Naast een schuilplek voor palingen, lijkt het ook een paaiplek te zijn. Er zijn namelijk jonge palingen ontdekt. Maar ook voor schelpdieren, stekelhuidigen en algen zijn de rifelementen een fijne plek om zich op te hechten. ‘De gaten zijn aantrekkelijk voor krabben en garnalen om zich in te verschuilen. Ook zie je sessiele organismen als oesters, zeepokken, zeeanemonen en zakpijpen.’

3D scanner

Rijkuniversiteit Groningen en Hogeschool Van Hall Larenstein monitoren de voortgang in een wetenschappelijk onderzoek met behulp van verschillende methoden. Enerzijds vinden er handmatige metingen plaats, van onderwaterplanten, dieren en vissen. PhD-onderzoeker Maryann Watson van de Rijksuniversiteit Groningen vertelt over het visonderzoek: ‘We monitoren de vissen op twee manieren. We hebben de vissen eerst gemonitord voordat de riffen werden uitgezet. Nadat de riffen zijn uitgezet, hebben we fuiken op de riffen geplaatst om te weten welke soorten er rond de riffen voorkomen. En nu de riffen aan boord zijn gehaald, verzamelen we alle vissen die eraf vallen en meten ze op dezelfde manier.’

Naast de handmatige monitoring van het rif gebruikt het onderzoeksteam ook een 3D scanner. Rippen: ‘Omdat we dit ieder jaar doen, zien we hoe het rif zich ontwikkelt over de tijd, bijvoorbeeld in omvang, maar ook of de soorten zich er daadwerkelijk blijvend vestigen.’ De metingen worden volgend jaar nog een keer herhaald en geven de onderzoekers inzicht in de effecten en effectiviteit van de rif-elementen en getijdepoelen in de Waddenzee.

Over de proef

Deze unieke grootschalige proef voor onderwaternatuur geeft nieuwe inzichten voor het verzachte van de randen van het Wad, om daarmee de waterkwaliteit en de natuur te verbeteren. De uitkomsten van het onderzoek worden straks gebruikt voor het maken van een definitief ontwerp voor een rif bij de dijk. Daarnaast geeft het onderzoek wetenschappelijk inzicht in de effecten van de elementen in de Waddenzee. De proef zal uitwijzen op welke manier de toename aan leefgebieden op en rond de dijk en verbinding tussen het wad en het land het beste gerealiseerd kan worden. Hierdoor draagt de dijk bij aan het behalen van de natuurdoelen voor het Waddengebied en maakt het ecosysteem robuuster en diverser.

Samenwerking

De proef is onderdeel van de dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat, waarbij veel extra’s wordt gedaan voor de natuur. De onderwaternatuur aan de voet (teen) van de dijk is daar een voorbeeld van. De proef maakt ook onderdeel uit van het Waddentools Swimway project. Binnen dit project wordt het bestaande gebruik van de Waddenzee door vissoorten onderzocht. Deze kennis wordt vertaald naar adviezen om de visstand te verbeteren. Partners van het project zijn Waterschap Noorderzijlvest, Het Groninger Landschap, Rijkswaterstaat Noord-Nederland, gemeente Het Hogeland, provincie Groningen, ingenieursbureau Arcadis en aannemerscombinatie Waddenkwartier (Heijmans en GMB). Het project wordt mede gefinancierd vanuit het Waddenfonds en de Programmatische Aanpak Grote Wateren. De leveranciers van de elementen zijn ECOncrete Tech, Reefsystems en Moreef. Van Hall Larenstein en Rijksuniversiteit Groningen monitoren en onderzoeken de ecologische ontwikkeling.

Tekst: Swimways