Planeet rond Ster van Kapteyn geschikt voor leven

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft twee nieuwe planten ontdekt die draaien rond de Ster van Kapteyn, een zeer oude ster op relatief korte afstand van onze Zon. De ster is vernoemd naar de Groningse sterrenkundige Jacobys Kapteyn. Een van de twee planeten staat op een zodanige afstand van de ster dat er vloeibaar water aanwezig kan zijn. Vloeibaar water wordt gezien als een voorwaarde voor het ontstaan van leven. De ontdekking is gepubliceerd in de Monthly Notices van de Royal Astronomical Society.

Kapteyn ontdekte de ster aan het einde van de 19^e eeuw. Het is de op een na snelst bewegende ster die zichtbaar is en is onderdeel van de Galactische halo, een groep sterren die een elliptische baan beschrijft om de Melkweg. Kapteyns ster is een rode dwerg, de massa is ongeveer een derde van de Zon. De ster is met een amateurtelescoop zichtbaar in het zuidelijke sterrenbeeld Schilder.

Planeet Kapteyn b is minstens vijf keer groter dan de Aarde en draait in 48 dagen om de ster heen. De planeet is warm genoeg om vloeibaar water aan het oppervlak te hebben. De tweede planeet, Kapteyn c, is een nog grotere ‘super-Aarde’ en draait in 121 dagen om de ster. Maar de temperatuur op deze planeet lijkt te laag om vloeibaar water te laten bestaan.

Er zijn nog maar weinig eigenschappen van de twee planeten bekend: de geschatte massa, de afstand tot de ster en de lengte van een de baan om de ster. De astronomen hopen over enige tijd nieuwe instrumenten te kunnen gebruiken om de atmosfeer van de planeten te kunnen bestuderen, zodat ze kunnen vaststellen of er inderdaad water aanwezig is.

‘Het is fantastisch om planeetstelsel te vinden met een mogelijk bewoonbare planeet rond een ster die zo dicht bij de Aarde staat. Dit is weer een bewijs dat bijna alle sterren ook planeten hebben, en dat mogelijk bewoonbare planeten in onze Melkweg helemaal niet zeldzaam zijn’, zegt Pamela Arriagada, de tweede auteur van het artikel. Er zijn overigens geen Groningse sterrenkundigen betrokken bij het onderzoek.

Planeetstelsels die tot nog toe zijn ontdekt door de Kepler ruimtetelescoop staan doorgaans op honderden lichtjaren afstand. Maar de Ster van Kapteyn staat op slechts 13 lichtjaar en is de 25^e ster vanaf de aarde gezien. Maar dat is niet het meest bijzondere van deze ster. De Ster van Kapteyn is naar alle waarschijnlijkheid ontstaan in een dwergstelsel dat lang geleden is opgeslokt door onze eigen Melkweg. Het is daardoor in een baan om de Melkweg gekomen en maakt nu deel uit van de halo.

De kern van dit opgeslokte sterrenstelsel is vermoedelijk Omega Centauri, een bijzondere bolvormige groep sterren op 16.000 lichtjaar van de aarde die bestaat uit honderdduizenden oude zonnen. Als de Ster van Kapteyn uit deze groep komt, is de leeftijd van de ster en de planeten naar schatting 11,5 miljard jaar, dus 2,5 keer zou oud als de Aarde en ‘slechts’ twee miljard jaar jonger dan het universum (dat ongeveer 13,7 miljard jaar oud is).

Dat brengt sterrenkundige Anglada-Escude, betrokken bij de ontdekking, tot deze uitspraak: ‘Je vraagt je dan af wat voor leven er in zo’n lange periode kan zijn geëvolueerd op deze planeten.’

Bron: persbericht Carnegie Institution for Science.

Artikel: Two planets around Kapteyn's star : a cold and a temperate super-Earth orbiting the nearest halo red-dwarf