De deeleconomie voor inclusiviteit

Platforms zoals Deliveroo, Thuisafgehaald en Helpling dragen bij aan inclusiviteit door laagdrempelig toegang te bieden tot de arbeidsmarkt. Uit oogpunt van inclusiviteit is ook het aanbieden van maaltijden of klusjes in de Prosumeter opgenomen. Hoewel strikt genomen klusjes doen of maaltijden koken geen tijdelijke toegang tot goederen is, en misschien meer valt onder de term “klusjeseconomie”, menen veel mensen dat we in economische zin onze tijd kunnen delen door een ander te helpen.

Het is met al deze mogelijkheden al lang niet meer vanzelfsprekend dat het ‘handelsverkeer’ is onderverdeeld in consumenten en professionele handelaren. Er zijn mensen die een beetje hier en een beetje daar geld verdienen of diensten ruilen. Te midden van deze ontwikkelingen gebruiken veel rechtsregels, in het bijzonder het consumentenrecht, nog wel die tweedeling: ‘professioneel’ of ‘beroep of bedrijf’ aan de aanbodzijde en ‘consument’ aan de vraagzijde.

Het is belangrijk te kunnen weten wie consument of professional is. Een consument-koper heeft bijvoorbeeld tegenover een professionele partij een 14-daagse bedenktijd. Dat kan een reden zijn om met een professionele partij te willen contracteren.

Voor aanbieders is het van belang te weten of zij professioneel zijn, omdat zij zich dan aan die verplichtingen moeten houden. Omdat consumenten doorgaans niet over de schaalgrootte, ervaring en financiële of juridische middelen beschikken om aan de regels voor professionele handelaren te voldoen, moeten ze kunnen weten: “Wanneer ga ik de grens over van consument naar professioneel?”

Stond pas geleden niet in de krant het geval van een vrouw die 140.000 € bijstand moest terugbetalen door haar internethandel? Dit omdat zij meer dan incidenteel privégoederen verkocht. Dankzij de successen die via een platform kunnen worden geboekt, zijn er in de afgelopen jaren honderden vergelijkbare rechtszaken geweest. Kortom: opheldering over het verschil tussen een professioneel en een consument is niet alleen in het consumentenrecht (bij contracten) van belang maar ook in het belastingrecht en het socialezekerheidsrecht.

Rechtszekerheid ontbreekt helaas. De scheidslijn tussen professioneel (of ‘handelaar’) en ‘consument’ wordt van geval tot geval beoordeeld, op basis van vele factoren. Langs die factoren wordt de gebruiker stapsgewijs geleid. Een zwart-wit indeling van professionals en consuments is er niet, maar dankzij de vele stappen wordt duidelijk hoe de aanbieder van een product of dienst overkomt op de koper of afnemer.