Minder overbelasting mantelzorgers en minder thuiszorg nodig door familiegesprek

Het inzetten van familiegesprekken in de thuiszorg kan overbelasting van mantelzorgers voorkomen. Ook zorgt het er voor dat mantelzorgende families beter blijven functioneren, zonder dat er meer professionele zorg nodig is. Dit blijkt uit het proefschrift van Susanne Broekema, docent Social Work aan de Hanzehogeschool en UMCG-promovenda. Zij promoveerde op 10 oktober op de resultaten van haar proefschrift aan de Rijksuniversiteit Groningen.

In veel landen, waaronder Nederland, wordt vanwege toenemende vergrijzing een steeds groter beroep gedaan op familieleden in de zorg voor naasten. Mensen die zorg nodig hebben, wonen langer thuis en professionele zorg is beperkt beschikbaar. Het functioneren van een familie kan door de zorg voor een naaste onder druk komen te staan en familieleden lopen risico op overbelasting. In haar proefschrift onderzocht Susanne Broekema wat het effect is van de inzet van familiegesprekken in de thuiszorg. Zij ging hierbij na of dit het familie-functioneren kan verbeteren en overbelasting kan voorkomen, zonder dat er meer professionele zorg nodig is.

Familiegesprek leidt tot gezamenlijk plan

Een familiegesprek is een gepland gesprek tussen een verpleegkundige, een patiënt en de familie of andere naasten van de patiënt. Tijdens het gesprek leren de verpleegkundige en de familie elkaar beter kennen, delen de aanwezigen hun ervaringen, verwachtingen, overtuigingen, zorgen en wensen over de zorgsituatie en formuleren ze een gezamenlijke vraag. In het gesprek komt ieders perspectief aan bod. De verpleegkundige structureert het gesprek, stimuleert open communicatie en erkent moeilijke ervaringen, emoties en ook de sterke punten van de familie. De aanwezigen werken toe naar een gezamenlijk plan van aanpak.

Minder overbelasting mantelzorgers

Het onderzoek van Broekema liet zien dat verpleegkundigen, na een meerdaagse training, goed in staat waren om familiegesprekken te voeren. In interviews vertelden families dat zij na een familiegesprek meer overzicht over de situatie ervoeren en beter onderling contact. Op de langere termijn benoemden familieleden minder overbelasting en betere aansluiting van de zorg bij zowel hun mogelijkheden als bij de wensen van de zorgontvanger.

Minder professionele thuiszorg nodig

Uit een vergelijking tussen families die hadden deelgenomen aan twee familiegesprekken en families die alleen de gebruikelijke thuiszorg kregen, bleek opnieuw dat familiegesprekken positieve invloed hadden op het functioneren van de families en de mate van overbelasting. Bovendien hadden deze families gemiddeld gezien minder professionele thuiszorg nodig.

Adviezen voor invoering familiegesprek

Volgens Susanne Broekema leidt het familiegesprek tot een aanpak die optimaal aansluit bij de wensen en mogelijkheden van alle betrokkenen: patiënt, familieleden en professionele zorg. Zij heeft enkele adviezen voor organisaties die overwegen familiegesprekken in te voeren. ‘Zorg er voor dat alle belanghebbenden betrokken zijn bij de invoering van familiegesprekken en bied van tevoren scholing aan de verpleegkundigen aan om deze gesprekken te voeren. Leidinggevenden in de thuiszorg moeten zich verder realiseren dat het familiegesprek misschien eerst extra werk lijkt op te leveren, maar dat de werkdruk op de langere termijn juist lijkt te verminderen. Het familiegesprek moet ook een vaste plek krijgen in de dagelijkse praktijk.’

Curriculum vitae

Susanne Broekema (Groningen, 1989) studeerde psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij deed haar onderzoek bij het onderzoeksinstituut SHARE van het UMCG onder begeleiding van prof. dr. Petrie Roodbol. De titel van haar proefschrift is: ‘Familiegesprekken in de thuiszorg. Ondersteunen van familie-functioneren en voorkomen van overbelasting van mantelzorgers in langdurige zorgsituaties’. Zij werkt als docent Social Work aan de Hanzehogeschool Groningen.