Onderzoekers vinden honderden ‘sleutelgenen’ die inzicht geven in ontstaan van ziekten

Een internationale groep van meer dan 100 onderzoekers heeft onder leiding van prof. dr. Lude Franke van het UMCG honderden ‘sleutelgenen’ geïdentificeerd. Deze sleutelgenen geven inzicht in het ontstaan van ziekten en geven aanknopingspunten voor medicijnontwikkeling.

In deze grootschalige studie is onderzoek gedaan naar de effecten van genetische factoren in het bloed van ruim 31.000 personen. ‘We hebben genetische varianten, waarvan we weten dat ze het risico op ziekte verhogen, gecorreleerd aan genexpressiepatronen', zegt UMCG-onderzoeker Annique Claringbould. ‘Vanuit 37 bestaande cohorten over de hele wereld, waaronder Lifelines, hebben we de data verkregen. Door deze enorme groep kunnen we subtiele patronen herkennen die anders verborgen blijven.’

De onderzoekers hebben verschillende analyses uitgevoerd om te kijken naar de directe en indirecte invloeden op genexpressie. Daarbij is gebruik gemaakt van polygene risicoscores om te berekenen wat het risico van de deelnemers is op ruim 1.200 ziekten. ‘Deze score is als het ware een samenvatting van het genetische risico van een persoon, maar het zegt niet veel over hoe de ziekte tot stand komt. Door de genetische score te linken aan genexpressiepatronen kwamen we tot sleutelgenen die een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van een ziekte’, aldus Claringbould.

Belangrijk voor medicijnontwikkeling

Kandidaat-medicijnen die uiteindelijk goed blijken te werken, grijpen vaak in op moleculaire processen die door genetische informatie aan de ziekte gekoppeld worden. De sleutelgenen geven dus nieuwe inzichten en aanknopingspunten waar medicijnontwikkeling zich op kan richten. Daarnaast geven de data van dit onderzoek veel kansen voor onderzoekers. De data van de studie staan online voor iedereen om te gebruiken. Inmiddels zijn er al honderden publicaties geweest waarbij de resultaten van de studie zijn gebruikt.

De studie is tezamen met Urmo Võsa van de Universiteit van Tartu in Estland gecoördineerd. De resultaten van dit onderzoek zijn op 2 september 2021 gepubliceerd in het tijdschrift Nature Genetics.