Subsidie voor onderzoek naar werking COVID-19 vaccins bij kwetsbare groepen

Onderzoekers van het UMCG gaan onderzoek doen naar de werking van COVID-19-vaccins op nierpatiënten, longtransplantatiepatiënten en patiënten met kanker. Zij ontvangen hiervoor in totaal 7,4 miljoen euro subsidie van ZonMw.

Kwetsbare mensen

Transplantatiepatiënten, patiënten met immuunstoornissen en patiënten met kanker horen bij de kwetsbare groepen voor wie COVID-19 extra gevaarlijk kan zijn. Bovendien heeft de pandemie een ernstig negatief effect op het sociale leven van kwetsbare patiënten, omdat zij zich uit angst voor COVID-19 nog meer dan anderen hebben geïsoleerd. Juist voor deze kwetsbare mensen is een goed werkend en veilig vaccin dus heel belangrijk.

De huidige beschikbare vaccins zijn echter vooral in relatief gezonde volwassenen onderzocht. Specifieke risicogroepen worden niet of slechts heel beperkt in deze studies meegenomen. Daardoor is er onvoldoende kennis over de immuunrespons van het vaccin bij patiënten waarvan bekend is dat zij een minder goed functionerend immuunsysteem hebben, als gevolg van een aangeboren aandoening, van medicatie na een transplantatie of van chemotherapie of immuuntherapie bij kanker.

COVID-19 onderzoeksprogramma

ZOnMW ondersteunt zes onderzoeksprojecten naar de werking van COVID-19 vaccins bij kwetsbare groepen. Drie onderzoeksprojecten worden gecoördineerd in het UMCG:

1: Effectiviteit bij longtransplantatiepatiënten

Een onderzoeksgroep onder leiding van medisch microbioloog Corette Van Leer-Buter en longtransplantatiearts Erik Verschuuren gaat de effectiviteit van een COVID-19 vaccinatie bij drie groepen longtransplantatiepatiënten onderzoeken. Zij gaan na of het COVID-19 vaccin bij deze groepen patiënten net zo effectief is als bij mensen die geen longtransplantatie hebben gehad. De onderzoekers werken hierin samen met het Erasmus MC.

De drie groepen patiënten zijn patiënten die al een longtransplantatie hebben ondergaan en nog geen covid hebben gehad, een groep die nu op de wachtlijst staat voor een longtransplantatie en een groep die al een longtransplantatie heeft ondergaan en die al wel covid heeft gehad.

Bij de eerste groep wordt voor en na de vaccinatie gekeken of zij antistoffen en COVID-19-specifieke afweercellen aanmaken. Bij de groep op de wachtlijst wordt dit eveneens gemeten, en wordt gekeken of deze afweer stand houdt na de longtransplantatie. Bij de patiënten die al longtransplantatie en COVID-19 hebben gehad, wordt gekeken of zij al een goede afweer tegen COVID-19 hebben gemaakt na de infectie en of die afweer nog verbetert met de vaccinatie.

Met de uitkomsten van deze studie kan de behandeling voor longtransplantatie-patiënten rond het coronavirus verder bepaald en beveiligd worden. De uitkomsten hebben ook betekenis voor andere transplantatiepatiënten.

Het project ontvangt een subsidie van ZonMw van 0,7 miljoen euro.

2: Reactie van immuunsysteem bij nierpatiënten

Een onderzoeksgroep onder leiding van Jan-Stephan Sanders in samenwerking met Ron Gansevoort, beiden internist-nefroloog, onderzoekt de reactie van het immuunsysteem op een COVID-19 vaccinatie bij patiënten met nierfalen, bij dialysepatiënten en bij niertransplantatiepatiënten die afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken. Ook onderzoeken zij de werkzaamheid en bijwerkingen van vaccins in een grote groep niertransplantatiepatiënten en dialysepatiënten. Deze studies zullen samen waardevolle informatie verschaffen over de werkzaamheid en veiligheid van COVID-19 vaccinatie in kwetsbare patiëntengroepen.

De onderzoeksgroep is een consortium waarin de afdelingen nierziekten van alle UMC’s in Nederland deelnemen. De studie wordt gesteund door Nederlandse Federatie van Nefrologie), de patiëntenvereniging NVN en de Nierstichting.

Het project ontvangt een subsidie van ZonMw van 3,2 miljoen euro.

3. Afweerreactie bij kankerpatiënten

Een onderzoeksgroep onder leiding van hoogleraar medische oncologie Liesbeth de Vries gaat onderzoeken of patiënten met kanker, die behandeling krijgen met chemotherapie, immuuntherapie of een combinatie van beide, ten opzichte van mensen zonder kanker een vergelijkbare afweerreactie maken na COVID-19-vaccinatie.

In deze studie krijgen patiënten met een tumor in een orgaan of weefsel die een behandeling ondergaan met chemotherapie, immuuntherapie of een combinatie van beide, een COVID-19-vaccinatie. Er wordt bloedonderzoek gedaan om de afweerreactie te volgen en bijwerkingen worden nauwkeurig vastgelegd. Als uit het onderzoek blijkt dat een deel van de patiënten geen baat heeft bij deze vaccinatie, dan moeten voor hen in de toekomst andere maatregelen getroffen worden.

Voor dit laatste onderzoek werken UMCG-onderzoekers samen met onderzoekers van het Erasmus MC, het NKI-AvL, het RIVM en het IKNL, in samenspraak met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten (NFK). De eerste resultaten van de studie worden in de loop van 2021 verwacht.

Het project ontvangt een subsidie van ZonMw van 3,5 miljoen euro.

Meer informatie op de website van ZonMw.