Vroege reacties op coronacrisis als les voor de tweede golf én klimaatcrisis

De soms krachtige reacties van burgers en overheden aan het begin van de coronacrisis bieden aanknopingspunten voor het bestrijden van globale crises, waaronder de milieu- en klimaatcrisis, en mogelijk de tweede golf van het coronavirus. Dat stellen onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en Michigan State University in hun publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Sustainability.

Dr. Thijs Bouman, Stevin-winnaar prof. dr. Linda Steg (beide RUG) en prof. dr. Thomas Dietz (Michigan State) stellen dat persoonlijke normen een belangrijke voorspeller zijn van pro-sociaal gedrag, wat vaak gewenst is in globale crises. Mensen met sterke persoonlijke normen voelen zich moreel verplicht en persoonlijk verantwoordelijk om actie te nemen; ze ondernemen actie omdat zijzelf dat belangrijk vinden.

Duidelijke overheidscommunicatie

In regio’s waar krachtig werd gereageerd op de coronacrisis waren vaak veel factoren aanwezig die deze persoonlijke normen versterken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Nieuw Zeeland. Zo was in die regio’s de overheidscommunicatie vaak helder, consistent en eenduidig. Burgers waren op de hoogte van het gevaar van het virus, hoe het zich verspreidde, welke gevolgen dat had en wat ze er zelf tegen konden doen. Ook werd de coronacrisis in cijfers uitgedrukt die begrijpelijk en persoonlijk relevant waren, zoals ziekenhuisopnames of overlijdens. Zulke factoren versterken een persoonlijk verantwoordelijkheidsgevoel en dus een persoonlijke norm om actie te ondernemen. Bij klimaat- en milieucrises, evenals in de huidige tweede golf met coronabesmettingen, ontbreekt dit volgens de onderzoekers vaak.

Inzicht bieden

De coronacrisis kan volgens de onderzoekers dan ook een les vormen voor klimaat- en milieubeleid. Allereerst is het volgens hen belangrijk om burgers beter inzicht te bieden in klimaat- en milieucrises, door de brede impact van die crises duidelijk te maken. Ook bijbehorende cijfers kunnen persoonlijker worden gemaakt. Daarbij is het belangrijk inzichtelijker te maken hoe individuele keuzes bijdragen aan de crisis, maar ook kunnen bijdragen aan oplossingen. Dat kan milieubewuster gedrag stimuleren.

Gezamenlijke actie

Ook stellen de drie onderzoekers dat het belangrijk is om duidelijk te maken dat veel mensen zich zorgen maken om het klimaat en milieu en bijbehorend beleid steunen. Die steun wordt nu vaak onderschat. Bij de coronacrisis hielp dat volgens hen om een sterkere en bredere gezamenlijke actie teweeg te brengen. Mensen die niet vanuit zichzelf direct gemotiveerd zijn om actie te ondernemen, kunnen zo toch over de streep worden getrokken.

Ondersteunend overheidsbeleid

Overheidsbeleid en bedrijven moeten daarnaast deze acties duidelijk ondersteunen, aldus Steg, Bouman en Dietz. Aan het begin van de coronacrisis werd thuiswerken vaak gefaciliteerd, en werden mensen en bedrijven financieel ondersteund. Hetzelfde kan meer gedaan worden in klimaat- en milieubeleid, door burgers en bedrijven te ondersteunen in het ondernemen van duurzame acties. Ten slotte kan het volgens hen ook helpen om win-win situaties te benadrukken: thuiswerken kan het aantal coronabesmettingen terugbrengen en vermindert ook drukte op de weg, wat weer positieve gevolgen heeft voor het milieu.