Gevaarlijke bacterie gedijt bij concentratie in de zorg

Verregaande specialisatie en concentratie in de zorg, waarbij patiënten vaker voor een onderdeel van de behandeling naar een ander ziekenhuis moeten, vergroten de kans op een uitbraak van gevaarlijke resistente bacteriën. Dat concludeert UMCG-onderzoeker Tjibbe Donker in zijn proefschrift. Patiënten die van het ene ziekenhuis naar het andere gaan, bijvoorbeeld omdat een (deel van de) behandeling maar in één ziekenhuis gegeven wordt, beïnvloeden de verspreiding van antibioticaresistentie. Wanneer de verwijspatronen en het zorggebruik veranderen, heeft dit dus ook invloed op de verspreiding van resistente bacteriën. Donker promoveert op 24 februari aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Resistente bacteriën zijn ‘gewone’ bacteriën die ongevoelig zijn geworden voor antibiotica. Een gewone infectie, zoals een blaasontsteking, is door zo’n resistente bacterie potentieel levensbedreigend, omdat er weinig of geen behandelmogelijkheden zijn. De toename van antibioticaresistentie vormt een wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid. In Nederlandse ziekenhuizen zijn de afgelopen jaren diverse uitbraken geweest met resistente bacteriën, zoals MRSA, VRE, Klebsiella, ESBL. Deze bacteriën zijn extra gevaarlijk voor mensen die vatbaarder zijn voor infecties, zoals patiënten in ziekenhuizen. Het voorkomen van de verspreiding van resistente bacteriën binnen ziekenhuizen heeft daarom prioriteit.

Netwerken van ziekenhuizen

Ziekenhuizen waartussen patiënten zich verplaatsingen vormen met elkaar een soort netwerk. In dat netwerk verplaatsen niet alleen patiënten, maar natuurlijk ook de bacteriën die zij bij zich dragen. Als alle patiëntbewegingen in een land worden bijgehouden, ontstaat een complex netwerk van ziekenhuizen (en andere zorginstellingen). Daarin is duidelijk te zien dat sommige ziekenhuizen sterker verbonden zijn in dat netwerk dan anderen. Ook wordt duidelijk dat er per regio groepen ziekenhuizen zijn die vooral veel patiënten met elkaar uitwisselen, en minder verbonden zijn met andere regio’s.

Uitbraken indammen

Dat netwerk geeft niet alleen inzicht in hoe resistente bacteriën zich verspreiden, maar het geeft ook inzicht in oplossingen waarmee de verspreiding juist ingeperkt kan worden. Door de regionale groepen van ziekenhuizen intact te houden en patiënten niet naar regio-overstijgende medische centra te sturen, kan een uitbraak van een gevaarlijke bacterie worden ingedamd. In het netwerk kunnen gemakkelijk ziekenhuizen aangewezen worden die als peilstation kunnen dienen, of voor extra investeringen in infectiepreventie. Door een snelle signalering van een uitbraak kunnen snel adequate maatregelen getroffen worden om verdere verspreiding te voorkomen. Dat kan aanzienlijke gezondheidswinst opleveren, en een forse financiële besparing.

Regionale infectiepreventie

Resistente bacteriën stoppen niet bij de muren van het ziekenhuis. Het is dan ook zinloos om ze alleen binnen het ziekenhuis te bestrijden. Donker pleit voor regionale coördinatie van infectiepreventie. Alleen zo kunnen resistente bacteriën effectief bestreden worden.