Groningse biologen komende maanden naar Antarctica

Een groep Nederlandse, aan het Willem Barentsz Poolinstituut gelieerde wetenschappers doet komende maanden onderzoek op het Antarctische onderzoekstation Rothera, waar Nederland een viertal nieuwe mobiele laboratoria heeft. Hoewel deze laboratoria pas eind januari officieel geopend worden zijn de eerste Nederlandse onderzoekers daar deze maand al begonnen. Ook de Groningse delegatie vertrekt binnenkort, na maandenlange intensieve voorbereidingen. Het onderzoek wordt door NWO gefinancierd .

Onderzoek op Antarctica vereist speciale voorbereidingen. Ook in deze moderne tijd is Antarctica nog een moeilijk te bereiken en afgelegen plek. De onderzoekers moeten verplicht diverse veiligheidscursussen volgen en allerlei medische tests ondergaan, alvorens zij naar het verre zuiden mogen vertrekken. Ook moeten zij heel zorgvuldig hun onderzoeksmateriaal uitzoeken en pakken. Eén vergeten schroefje kan het hele onderzoek al in de war schoppen. Er landt slechts af en toe een vliegtuig met beperkte bagage capaciteit. Zelfs schepen komen zelden langs om goederen en personen te brengen.

Het Groningse onderzoek zal zich enerzijds richten op het microleven in de ijszee en anderzijds op de klimaatgassen die dit microleven en dan met name de algen produceren. Er wordt met kleine bootjes gevaren om monsters te verzamelen voor analyse in de laboratoria.

Smeltende gletsjer

De monsters worden op verschillende locaties in een baai bij Rothera genomen. De Sheldon Gletsjer eindigt namelijk in de baai. Deze gletsjer heeft zich, net als vele andere, sinds de jaren 50 al meer dan 2000 meter teruggetrokken. Het smelten van de gletsjers zorgt voor meer zoet smeltwater in de kustzeeën van Antarctica. Het Groningse onderzoek probeert uit te zoeken wat deze toename aan smeltwater betekend voor de samenstelling van het microleven en de uitstoot en opname van broeikasgassen.

De vier Nederlandse laboratoria zijn vernoemd naar de schepen die in 1598 uit Rotterdam vertrokken om via Zuid-Amerika een handelsroute te zoeken naar Azië; Blijde Boodschap, Hoop, Liefde en Geloof. Het schip de Blijde Boodschap, onder leiding van Enkhuizer Dirck Gerritszoon Pomp, werd bij Zuid-Amerika zuidwaarts geblazen. Hij zag vermoedelijk als eerste Europeaan Antarctica.

Voor meer informatie

Annette Scheepstra

Patrick Rozema

Projecten

Structuring of marine pelagic microbial communities by glacial meltwater in Ryder Bay, Antarctica

Prof. dr. A.G.J. Buma (RUG)

Sinds enkele decennia trekken gletsjers op het West-Antarctische Schiereiland zich duidelijk aantoonbaar terug. De bijbehorende toename in smeltwater zal mariene gemeenschappen, waarvan microbiële organismen (fytoplankton, bacteriën) de basis vormen, sterk beïnvloeden, maar hoe dit gebeurt is niet bekend. Tijdens twee veldcampagnes in Ryder Bay bij Rothera willen de onderzoekers de invloed van smeltwater op microbiële activiteit, diversiteit en samenstelling onderzoeken.

T emporal dynamics of the climate gas dimethyl sulphide (DMS) and related compounds in a changing Antarctic sea-ice environment

Prof. dr. J.T.M. Elzenga (RUG)

In de atmosfeer boven Antarctica vinden heftige chemische reacties plaats tussen klimaatgassen, waarvan het resultaat in belangrijke mate het klimaat bepaalt. Veel klimaatgassen komen vrij tijdens algenbloei in het voorjaar. Sinds enkele decennia vindt snelle opwarming langs de westkust van de Antarctische Peninsula plaats, die zorgt voor grote veranderingen in zeeijsbedekking en daarmee gepaard gaande algenbloei. Hoe dit de productie van klimaatgas zal beïnvloeden is nog volkomen onbekend. De onderzoekers stellen voor om deze gassen met een nieuwe, door henzelf ontwikkelde, techniek te meten en zodoende belangrijke tijdseries te genereren ten behoeve van klimaatmodellen.

Seasonality of iron and other trace metals in relation to the rapidly changing ice/water cycle and plankton dynamics of the West Antarctic Peninsula

Prof.d r. ir. H.J.W. de Baar (NIOZ/RUG)

Het West Antarctisch schiereiland is één van de snelst opwarmende plaatsen ter wereld. Gletsjers smelten sneller, grote ooit permanente ijsvelden op zee verdwijnen, en jaarlijks zee-ijs is kortere tijd aanwezig in de winter. Als gevolg zullen de gehaltes in zeewater en zee-ijs van ijzer en andere spoorelementen (mangaan, kobalt, nikkel, koper en zink) veranderen. Deze spoormetalen zijn essentieel voor elk levend organisme, en dus voor hele ecosystemen. De onderzoekers willen voor het eerst de gehaltes van deze metalen meten in zeewater en zee-ijs in Marguerite baai, Antarctica.

Antarctic phytoplankton in a changing world and its consequences for the lower pelagic food web (Antphirco)

Dr. C.P.D. Brussaard (NIOZ)

Algen vormen de basis van de meeste voedselketens in zee en er zijn aanwijzingen dat productie en soortensamenstelling in Antarctische wateren veranderen als gevolg van klimaatveranderingen. Het is echter niet duidelijk hoe dit het functioneren van het voedselweb zal beïnvloeden en wat de gevolgen zullen zijn voor hogere organismen. De verwachte resultaten van dit project, met betrekking tot algengroei, sterftesnelheden door virusinfecties en begrazing, lipiden-samenstelling van (geïnfecteerde) algensoorten, en effect op lipiden-compositie van copepoden (en dus succesvolle overwintering), kunnen waardevolle inzichten verschaffen hoe de ecologisch belangrijke Antarctische wateren reageren op klimaatveranderingen.