Peroxisomen hebben twee onafhankelijke mechanismen voor vermeerdering

Peroxisomen zijn orgaantjes in een cel die ziekte- en verouderingsprocessen veroorzaken als ze niet goed werken. Voor het eerst hebben onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen aangetoond dat de vorming van peroxisomen kan plaatsvinden door twee processen die beide onafhankelijk zijn en waarvan één als een soort ‘back-up’ dient. Het onderzoek is op 23 mei gepubliceerd in het gezaghebbende wetenschappelijk vakblad Journal of Cell Biology.

Peroxisomen zijn celorganellen die een belangrijke rol spelen in het waterstofperoxide- en vetzuurmetabolisme. Verstoring van hun functie leidt tot ernstige ziekten en draagt bij aan verouderingsprocessen.

Onduidelijkheid

Er zijn twee vermeerderingsmechanismen bij peroxisomen bekend: door deling van een al aanwezig peroxisoom of door nieuwvorming door afsnoering vanaf een ander celorganel, het endoplasmatisch reticulum (ER). In wetenschappelijke kring heerste onduidelijkheid over de status van beide mechanismen.

Wel degelijk zelfstandig

In de publicatie in Journal of Cell Biology beschrijven de Groningse onderzoekers voor het eerst eiwitten die essentieel zijn voor de vorming van peroxisomen uit het ER. Deze ontdekking werd vervolgens toegepast door de vorming van deze eiwitten uit te schakelen. Het bleek dat wanneer de peroxisomenproductie door het ER wegviel, dit niet of nauwelijks effect had op de hoeveelheid in de cel aanwezige peroxisomen. Hieruit blijkt dat peroxisomen wel degelijk zelfstandige celorganellen zijn die zich vermeerderen door deling, net als andere belangrijke celorganellen zoals mitochondriën dat doen.

Back-up

De functie van organelvorming uit het ER is waarschijnlijk belangrijk als back-upmechanisme, wanneer een cel alle peroxisomen heeft verloren. Er kunnen dan als het ware ‘de novo’ toch peroxisomen ontstaan in een cel. Met deze uitkomsten is een belangrijke bijdrage geleverd aan het debat over het belang van het proces van peroxisomenvorming uit het ER. In twee publicaties eerder dit jaar (in EMBO Journal – Opalinski et al. en Traffic– Cepinska et al.) beschreef dezelfde onderzoeksgroep overigens ook al opmerkelijke details over het proces van peroxisoomdeling.

Noot voor de redactie

Meer informatie:
• prof.dr. Ida J. van der Klei, afdeling Moleculaire Cel Biologie, RUG, tel. 050-363 2179; i.j.van.der.klei rug.nl
• Peroxisome reintroduction in Hansenula polymorpha requires Pex25 and Rho1. Auteurs: Ruchi Saraya, Arjen M. Krikken, Marten Veenhuis, and Ida J. van der Klei. Referentie: Journal of Cell Biology 2011 193 (5)
• http://jcb.rupress.org/cgi/content/abstract/jcb.201012083