Rol ouders belangrijk bij probleemgedrag jongeren

Een aanzienlijk deel van de Nederlandse jongeren ontwikkelt probleemgedrag in de adolescentiefase. Het karakter, de gezinssituatie en de relatie met leeftijdsgenoten kunnen de ontwikkeling van agressief gedrag of depressieve gevoelens beïnvloeden. Orthopedagoge Miranda Sentse onderzocht de invloed van de sociale omgeving op probleemgedrag. Het blijkt dat ouders een belangrijke rol hebben bij het al dan niet ontwikkelen van probleemgedrag. Sentse promoveert 4 maart 2010 aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Sentse gebruikte gegevens van ruim tweeduizend jongens en meisjes tussen de tien en vijftien jaar. Niet ieder kwetsbaar kind ontwikkelt probleemgedrag. Sentse ontdekte welke factoren risicoverhogend werken. “De resultaten van mijn onderzoek zijn dan ook van belang voor hulpverleners die zich bezig houden met het opstellen van specifieke oudertrainingen of met het schrijven van schoolbeleid voor jongeren met probleemgedrag.”

Afwijzing ouders

De gezinssituatie blijkt een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling van probleemgedrag bij jongeren. Sentse: “Een kind dat vaak in conflictsituaties belandt, heeft een grotere kans op het ontwikkelen van antisociaal gedrag. Wanneer ouders warmte en steun geven aan hun kind dat met frustraties kampt verkleint dat het risico op probleemgedrag. Een afwijzende en kille houding daarentegen vergroot de kans op antisociaal gedrag aanzienlijk.”

Drang naar autonomie

Kinderen in de adolescentiefase willen graag bij de groep horen en hebben een groot verlangen naar zelfstandigheid. Jongeren met antisociale vrienden gaan vaak zelf ook probleemgedrag vertonen. Sentse concludeert dat jongeren die dan ook nog eens niet onder streng ouderlijk toezicht staan een grotere kans hebben op het ontwikkelen van antisociaal gedrag. Sentse: “Teveel controle kan echter eveneens averechts werken. Dat geldt vooral voor jongens en voor jongeren die op hun leeftijdsgenoten voorlopen in hun biologische ontwikkeling. De drang naar autonomie is bij die groep een stuk groter.”

Acceptatie leeftijdsgnoten

Jongeren zijn niet alleen gevoelig voor de waardering van hun ouders, maar willen ook geaccepteerd worden door hun leeftijdsgenoten. Sentse boog zich over het vraagstuk welke sociale context de grootste rol speelt in de adolescentie. “Ik wilde weten of afwijzing van de ouders bijvoorbeeld gecompenseerd kon worden door acceptatie van leeftijdsgenoten. Naar voren kwam dat jongeren, vooral meisjes, meer gedragsproblemen vertonen wanneer de relatie met hun ouders slecht is. Het risico daarop wordt echter verminderd wanneer zij een goede relatie onderhouden met leeftijdsgenoten. Andersom gaat die redenering echter niet op: ouders kunnen met hun acceptatie en steun niet de afwijzing van leeftijdsgenoten compenseren.”

Curriculum Vitae

Miranda Sentse (Harderwijk, 1982) studeerde orthopedagogiek aan de Radboud Universiteit en deed haar promotieonderzoek bij de afdeling Sociologie van de Rijksuniversiteit Groningen en het ICS (Interuniversity Center for Social Science Theory and Methodology). Het onderzoek werd gefinancierd door NWO. Ze promoveert bij prof.dr. S. Lindenberg en dr. R. Veenstra. De titel van haar proefschrift luidt: Bridging contexts. The interplay between family, child, and peers in explaining problem behavior in early adolescence. Sentse werkt nu als postdoc-onderzoeker bij de afdeling Psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Noot voor de pers

Contact: Miranda Sentse, tel. 050-361 3623 (werk), e-mail: m.sentse rug.nl