Veelgestelde vragen

Volgens de Auteurswet is degene die een werk gemaakt heeft in de regel de rechthebbende. Als meerdere personen een oorspronkelijke bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van een werk, zijn alle makers gezamenlijk rechthebbende. Uitzondering hierop is wanneer het werk gemaakt is onder leiding en toezicht (op grond waarvan degene die de leiding heeft de auteursrechten bezit). Uiteraard is het altijd verstandig om van te voren afspraken te maken over het auteursrecht van een gezamenlijk werk.

Auteursrecht kan door de makers(s) (gedeeltelijk) worden overgedragen, bijvoorbeeld aan een uitgever. Uitgevers vragen vaak aan auteurs om de exploitatierechten af te staan en over te dragen. Echter: dit hoeft niet. 

Zie ook: 

• Moet ik het standaardcontract dat gebruikt wordt door mijn uitgever accepteren?
• Welke rechten moet ik behouden en niet overdragen aan mijn uitgever?

Werkgeversauteursrecht

Bij een werk dat gemaakt is door een maker in dienstverband komt, volgens de auteurswet, het auteursrecht in de regel toe aan de werkgever. Dat betekent dat de Rijksuniversiteit Groningen als auteursrechthebbende kan worden aangemerkt.

Waarschijnlijk heb je gezamenlijk auteursrecht. Daarom heb je toestemming nodig van uw medeauteur(s) voor alles wat je met het materiaal wilt doen, behalve als:

• Uw werk een deel is van een gezamenlijk werk waarvan de werken bij elkaar horen en aan elkaar zijn aangepast, maar deelbaar zijn. Bijvoorbeeld een artikel in een handboek.
• De bijdragen van meerdere auteurs nog te onderscheiden zijn.

Als de publicatie een gemeenschappelijk ondeelbaar werk is, waarin de diverse bijdragen van de auteurs niet meer te onderscheiden zijn, heb je altijd toestemming van alle makers nodig voor exploitatie van de publicatie.

Je bent niet verplicht je auteursrecht volledig over te dragen aan de uitgever. Door SURF is een modelovereenkomst (Licentie tot publiceren) ontwikkeld waarmee een auteur het publiceren van een artikel met een uitgever goed kan regelen.

De Licentie tot Publiceren richt zich op wetenschappers die publiceren in tijdschriften die het zogenaamde abonnementsmodel hanteren. De auteur blijft eigenaar van het materiaal en kan het materiaal daardoor o.a. in Pure plaatsen of gebruiken als lesmateriaal. Indien de uitgever akkoord gaat, mag je de pdf van de uitgever gebruiken. Op verzoek van de uitgever kan de openbare toegankelijkheid worden uitgesteld (embargotermijn).

Nee. Een standaard publicatie-overeenkomst ondertekenen waarmee je het gehele auteursrecht overdraagt aan de uitgever is niet altijd noodzakelijk en ook niet in je eigen voordeel. Een contract geeft de afspraken tussen twee partijen weer. Uitgevers hebben meestal een standaardovereenkomst voor het publiceren van materiaal, maar dat betekent niet dat daarin geen veranderingen mogelijk zijn. Wees duidelijk in wat je wilt en vraag je uitgever dat in het contract te verwerken. Het is vaak kwestie van onderhandelen; je bent zeker niet verplicht een standaardovereenkomst zomaar te tekenen.

Onderhandel!

Het standaardcontract van je uitgever is niet bindend zolang je niet ondertekent. Amendementen kunnen gemaakt worden wanneer je de druk van de uitgever weerstaat en met hem communiceert. Je kunt over de voorwaarden van het contract onderhandelen. Vraag uzelf af: is dit een exclusieve licentie? Kan de licentie beëindigd worden?

Voor en na onderhandeling

De meest effectieve techniek is om ongewenste termen te schrappen en de gewenste wijzigingen erin te schrijven en te initialiseren.

De Nederlandse Universiteiten, in samenwerking met Surf, hebben een voorbeeld van een Licentie tot Publiceren opgesteld, dat je als template kunt gebruiken.

Enkele van de belangrijkste te behouden rechten als je gaat publiceren:

• Het recht om een artikel te hergebruiken voor plaatsing in een boek, onderwijsbundel of reader;
• Het recht om een artikel te herschrijven en aan te passen;
• Het recht om het artikel te verspreiden onder vakgenoten;
• Het recht om kopieën te maken van je artikel voor lesdoeleinden;
• Het recht om het artikel full-text te laten opnemen in een repository, bijvoorbeeld Pure.

Nee, deze activiteiten hebben geen invloed op uw auteursrechten. In principe maakt het niet uit of er een kopie wordt gemaakt van een gedrukte tekst of van een elektronisch bestand. Voor beide gevallen gelden dezelfde beperkingen betreffende het hergebruik van materiaal. Niemand kan uw werk als zijn/haar eigen werk claimen. En niemand mag de inhoud ervan wijzigen of verder verspreiden zonder uw uitdrukkelijke toestemming, ongeacht wat de technische mogelijkheden zijn.

Ja, dat is het geval, net zoals bij ieder ander digitaal document. Dit betekent echter niet meer dan dat het gebruikers is toegestaan om een kopie van uw publicatie op te slaan op hun eigen computer, voor eigen gebruik. Met nadruk op ‘voor eigen gebruik’. Men mag niet zomaar het document vermenigvuldigen of verspreiden.

Dat hangt ervan af:

• Indien je zelf het auteursrecht hebt behouden, bijvoorbeeld door het open access te publiceren, dan kun je zelf bepalen wat je met je werk doet. Je kunt het zonder beperkingen verspreiden, bijvoorbeeld via je eigen website of via Pure. Je kunt het voor lesdoeleinden gebruiken en je kunt het aanpassen en er een nieuwe publicatie van maken.
• Indien je het auteursrecht op je publicatie hebt overgedragen aan een uitgever, dan zal in het contract staan wat je als auteur met je publicatie mag doen. Waarschijnlijk heb je toestemming van de uitgever nodig als je je publicatie wilt verspreiden (bijvoorbeeld via je eigen website of een website van anderen) of opnieuw wilt gebruiken (bijvoorbeeld in een bundel met andere publicaties).
  
  Mogelijk kan je publicatie wel na 6 maanden fulltext beschikbaar komen via Pure. Zie: ‘Taverne’.
  
  Met de pre-print en post-print versie van je artikel mag je over het algemeen meer doen. Op SHERPA/RoMEO vind je informatie over de voorwaarden van uitgevers en de rechten die auteurs hebben om een artikel vrij toegankelijk op hun eigen website of in een repository te plaatsen.

De universiteit vraagt je om je publicatie aan te leveren, zowel de uitgeversversie (pdf) als de post-print. De UB controleert de uitgeversrechten voordat de publicatie zelf toegankelijk wordt gemaakt. Heb je zelf informatie dan vragen we je om die gegevens bij ‘Rights statement’ te plaatsen.

Het komt regelmatig voor dat de uitgeversversie niet full-text beschikbaar mag worden gesteld, maar wel een andere versie, een post-print of pre-print. De UB controleert hierop.

Meer informatie over Pure.

Uitzondering: korte publicaties

Op basis basis van art. 25fa van de auteurswet (het zgn. Amendement Taverne) heeft de RUG besloten tot invoering van de Open Access Procedureregeling: openbaarmaking ‘korte’ publicaties RUG-medewerkers waardoor publicaties van RUG-medewerkers 6 maanden na publicatie automatisch beschikbaar worden gesteld via de institutionele repository. Daarbij gaat het om de uitgeversversie, ook wel de Version of Record genoemd. Dit is ongeacht de embargoperiode die de uitgever zelf hanteert. Voor meer informatie: RUG - Taverne of UMCG - Taverne.

Je mag altijd een link naar je onderzoeksoutput delen op platforms zoals ResearchGate, Academia.edu of ScholarMate. Je mag echter alleen een pdf van je onderzoeksoutput delen als je de auteursrechthebbende van het werk bent en het werk niet wordt beperkt door contractuele afspraken (bijv. met betrekking tot vertrouwelijkheid). In de meeste gevallen wordt het auteursrecht van onderzoeksartikelen, rapporten of boeken echter overgedragen aan de uitgever. Controleer daarom of de voorwaarden van de uitgever het toelaten om je artikel of andere onderzoeksoutput te delen op ResearchGate, Academia.edu of ScholarMate, bijvoorbeeld via SHERPA/RoMEO, of bekijk je overeenkomst met de uitgever.

In veel gevallen staan ​​uitgevers het delen van de post-print of pre-print versie van je artikel toe, soms na een embargo.

Wanneer je een artikel indient bij een traditioneel tijdschrift, draag je mogelijk het auteursrecht over door de 'overeenkomst voor de overdracht van auteursrechten' te ondertekenen. Wanneer je in open access-tijdschriften publiceert, behoud je het auteursrecht . Open access-artikelen worden gepubliceerd onder vrije licenties (zoals Creative Commons-licenties). Dit betekent dat je het auteursrecht behoudt en aangeeft (bij wijze van licentie) wat anderen met het artikel mogen doen.

Meer informatie

•  Copyright Information Point
  

Creative Commons-licenties zijn vrije licenties. Door een Creative Commons-licentie aan je publicatie toe te kennen, behoud je al je rechten, maar geef je anderen toestemming om het werk te verspreiden, te delen met anderen en - met sommige licenties - te bewerken. Met een keuze uit zes standaardlicenties (gratis verkrijgbaar) kun je bepalen in welke mate je werk verder mag worden verspreid en onder welke voorwaarden.

Het kan zijn dat uw financier een specifiek beleid heeft met betrekking tot CC-licenties (bv. cOAlition S financiers vereisen het gebruik van CC BY).

De RUG moedigt weliswaar de keuze voor de minst restrictieve licentie (CC BY) aan waar mogelijk, maar schrijft het gebruik van een specifieke licentie niet voor.

Als je twijfelt over welke licentie je moet kiezen, neem dan contact met ons op of raadpleeg de Guide to Creative Commons for Scholarly Publications and Educational Resources.

Het amendement van Taverne geeft de auteur van een kort wetenschappelijk werk het recht om dit werk na publicatie, na 'een redelijke termijn', vrij beschikbaar te stellen voor het publiek.

Meer informatie: Amendement van Taverne.

Het promotiereglement verplicht de promovendus om de elektronische versie van zijn/haar proefschrift via Hora Finita aan te leveren aan de Universiteitsbibliotheek Groningen. De promovendus dient daarbij de via Hora Finita aangeboden licentieovereenkomst te ondertekenen voor niet-exclusieve openbaarmaking van het proefschrift via de Repository Rijksuniversiteit Groningen (Pure). Hierbij behoudt de promovendus het auteursrecht, en kan dus voor een eventuele handelseditie zelf een uitgever kiezen.

Meer informatie:

• Elektronisch proefschrift en licentieovereenkomst

• Promotiereglement

Je vermeldt dan op de licentieovereenkomst bij uitzondering 2 om welk(e) hoofdstuk(ken) het gaat, waarna de UB voor de betreffende hoofdstukken een embargo instelt voor 1 jaar. Als in de loop van dat jaar blijkt dat het embargo verlengd moet worden, kun je daartoe een verzoek indienen via dissertations rug.nl.

Nee, alleen als een bestand legaal op het internet wordt gedeeld, bijvoorbeeld op de eigen website van een uitgever of auteur, kun je een link naar dat bestand gebruiken. Je mag nooit links gebruiken naar bestanden die beschikbaar zijn op dubieuze websites, d.w.z. websites die niet duidelijk geassocieerd zijn met de uitgever of de auteur, aangezien dan niet ondubbelzinnig kan worden vastgesteld of het materiaal daar legaal wordt gedeeld.

Het plaatsen (publiceren) van hyperlinks wordt niet beschouwd als kopiëren of vermenigvuldigen en is daarom geen inbreuk op iemands auteursrechten. Voorwaarde is wel dat de informatie legaal gepubliceerd is.

Nee, dat is niet toegestaan. Voor het openbaar maken of verspreiden van (delen van) een publicatie heeft u, volgens de Auteurswet, toestemming nodig van de rechthebbende. Dit kan de auteur of de uitgever zijn. Desgewenst kan de UB onderzoeken of de publicatie digitaal beschikbaar is om te kunnen aanschaffen, om op die manier de studenten er toegang toe te geven. Neem hiervoor contact op met copyright rug.nl. Werk je bij het UMCG? Neem dan contact op met auteursrecht umcg.nl.

Dat hangt er vanaf. Is je werk gepubliceerd door een uitgever? Zodra een werk is uitgegeven, bezit de uitgever meestal een deel (of zelfs alle!) auteursrechten, en kun je niet zonder toestemming van de uitgever je publicatie op Brightspace plaatsen.

Is het werk niet gepubliceerd bij een uitgever, dan bezit je alle auteursrechten en kun je het werk met bronvermelding gebruiken zoals je wilt.

Ja, dat mag. Neem in dat geval contact op met copyright rug.nl. Werk je bij het UMCG? Neem dan contact op met auteursrecht umcg.nl. Stuur in ieder geval een bewijs mee van de toestemming, de Brightspace cursuscode en het betreffende document.

Docenten kunnen opnames van hun colleges blijven uploaden naar Brightspace; uploaden naar andere platforms is niet toegestaan.

Als gevolg van de wijzigingen in de auteurswet zijn de regels voor de online classroom gelijk gesteld aan de fysieke classroom. Daarmee heb je meer mogelijkheden voor hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal tijdens een online college, zonder vooraf toestemming te hoeven vragen. Het betekent echter niet dat er ruimere mogelijkheden zijn om auteursrechtelijk beschermd materiaal binnen Brightspace te delen, daar is niets in veranderd. Kijk bij de bron van je keuze onder ‘College’ welke mogelijkheden je hebt binnen je college.

Nee, dezelfde copyright wetten en hetzelfde copyright beleid zijn van toepassing - je kunt geen (pdf-)bestanden met tijdschriftartikelen of (hoofdstukken van) boeken uploaden naar Google Drive, Dropbox of andere platforms om ze te verspreiden onder studenten als onderdeel van je cursus.

Vaak plaatsen wetenschappelijke onderzoekers de full text van hun gepubliceerde artikelen op ResearchGate. Het beschikbaar maken van de full text op ResearchGate suggereert dat hergebruik is toegestaan. Dit is niet (altijd) het geval.

De meeste uitgevers staan plaatsing op ResearchGate van artikelen die in hun tijdschriften zijn gepubliceerd niet toe. Laat staan hergebruik. Omdat er niet gelinkt mag worden naar auteursrechtelijk beschermde content die illegaal (= zonder toestemming van de rechthebbende) geplaatst is, mag linken naar deze artikelen dus ook niet.

Check of er een licentie aan het artikel is gehangen dat hergebruik toestaat (CC-BY licentie). Wanneer je twijfelt neem dan contact op met de uitgever/auteur.

Voorwaarde is dat je aan de bepaalde vereisten voldoet. Het citaat moet:

1. een doel dienen; het citaat moet gebruikt worden ter aankondiging, ter beoordeling, in een wetenschappelijke verhandeling of voor een vergelijkbaar doel;
2. proportioneel zijn; je mag niet meer citeren dan nodig;
3. de bron en de naam van de maker moet vermeld worden;
4. afkomstig zijn uit een reeds gepubliceerde bron.
   

Bronnen:

• Digitaal onderwijsmateriaal:
  https://www.auteursrechten.nl/gebruik/onderwijsmateriaal/

Voor publicaties, maar óók voor afbeeldingen/figuren/tabellen geldt: je moet altijd de bron vermelden.

Minimale vereisten:

• Naam maker/auteurTitel publicatie
• Jaar uitgave
• ISBN/ISSN-nummer (eventueel)
• Jaargang en nummer aflevering (bij tijdschriften en dagbladen)

Verder geldt het volgende:

• Afbeelding van internet? Link toevoegen naar originele bron.
• Afbeelding uit boek? Naam uitgever, jaartal en paginanummer.
• Open materiaal? Gebruikte licentie toevoegen. Zie ook: Best practices for attribution

Wanneer je bij het maken van een presentatie of een poster gebruik wilt maken van de materialen van anderen volg dan de adviezen op Gebruik auteursrecht in onderwijs. Kijk daar bij het het soort materiaal dat je wilt gebruiken. Als het gaat om een presentatie tijdens een college, kijk dan onder ‘Lectures. Wil je de presentatie plaatsen op Brightspace, kijk dan onder ‘E-learning (Brightspace)’.

Perusall is een innovatief online sociaal platform voor samenwerking tussen studenten en docenten, ter voorbereiding van het college.

Uitgebreide informatie: Active Learning Template Perusall​

Voor vragen hierover neem contact op met team Educational Innovation & Evaluation via edusupport rug.nl.

Request-a-copy werkt volgens het principe van peer-to-peer delen, dat wil zeggen: je kunt de auteur vragen om de full-text van een publicatie. De UB treedt op als tussenpersoon.

Meer informatie: Request-a-copy.

TDM is voor onderzoekers mogelijk bij alle werken waar zij rechtmatig toegang tot hebben. Rechtmatige toegang houdt in dat de werken, legaal, vrij toegankelijk zijn op het internet of dat de onderzoeker toegang heeft via de licenties van hun instelling. Het onderzoek moet een wetenschappelijk doel dienen.

Bent je onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen en heb je een octrooieerbare uitvinding gedaan? Of wil je op basis van intellectueel eigendom van de Rijksuniversiteit Groningen een bedrijf starten? Dan kun je voor advies en begeleiding terecht bij IP & Business Development.

Artificiële intelligentie (AI) tools, zoals ChatGPT, DALL-E en Stable Diffusion, stellen docenten, onderzoekers en studenten in staat om teksten en afbeeldingen te genereren voor verschillende doeleinden. Het gebruik van deze tools in een universitaire omgeving roept echter complexe vragen op over auteursrecht. Bijvoorbeeld, bezit iemand het auteursrecht op AI-gegenereerde output en zo ja: wie is dat dan? En wordt het auteursrecht geschonden wanneer de trainingsgegevens die zijn gebruikt om deze output te genereren auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten? Op dit moment is het moeilijk om duidelijke of definitieve antwoorden te geven op deze vragen.

Er kunnen echter wel enkele richtlijnen worden gegeven voor het gebruik van door AI gegenereerde tekst of afbeeldingen:

• Geef altijd een referentie bij het gebruik van een AI-gegenereerde tekst of afbeelding door de tool te vermelden die is gebruikt om de uitvoer te genereren. Je kunt ook aangeven wie de opdrachten heeft geschreven. Als je bijvoorbeeld een AI-gegenereerde afbeelding opneemt in een artikel dat je hebt geschreven, kan een voorbeeldreferentie zijn: 'Deze afbeelding is gegenereerd door DALL-E op basis van aanwijzingen van de schrijver'.
• Zorg ervoor dat je je houdt aan de algemene voorwaarden van de tool die je gebruikt, die specifieke voorwaarden kunnen bevatten over hoe je moet verwijzen. Sommige AI-tools hebben hun eigen licentievoorwaarden. AI-tool Midjourney, bijvoorbeeld, stelt in hun Servicevoorwaarden dat onbetaalde gebruikers een CC BY-NC 4.0 licentie moeten gebruiken voor gegenereerde afbeeldingen. 
• Als een AI-tool gebruikers toestaat om de AI-tool te voorzien van hun eigen input (d.w.z. bestaande afbeeldingen van websites of tijdschriften die auteursrechtelijk zijn beschermd), kan het gebruik ervan als AI-input zonder toestemming van de auteursrechthebbende worden opgevat als een schending van het auteursrecht. Om dit te voorkomen, gebruik je alleen open source afbeeldingen als je met dergelijke tools werkt. In de Library Guide Open Educational Resources vind je een lijst met mogelijke open source afbeeldingen
• Vanwege lopende discussies over auteursrecht, onderzoeksintegriteit, gegevensprivacy en toestemming met betrekking tot het gebruik van AI-tools, staan sommige uitgevers, zoals bijvoorbeeld Nature, het gebruik van AI-gegenereerde afbeeldingen, video's en/of tekst in hun publicaties niet toe.

Meer informatie

Computerprogramma’s (software) zijn auteursrechtelijk beschermd. Kopiëren en verspreiden van software mag niet zonder toestemming van de auteursrechthebbende. Het auteursrecht geldt alleen op de broncode en/of objectcode als zodanig. De functionaliteit, de programmeertaal en de bijbehorende bestandsformaten maken geen deel uit van de code en zijn louter functioneel van aard. Deze worden niet beschermd door het auteursrecht.

Om als programmeur je software te laten beschermen door het auteursrecht zijn geen formele handelingen nodig (net zomin als bij boeken, artikelen, films, enz.). Het auteursrecht ontstaat van rechtswege. Wel moet men er altijd op bedacht zijn dat niet alle onderdelen van de software onder het auteursrecht vallen.

Er bestaan veel softwarelicenties. Vaak leggen deze licenties onderzoekers allerlei restricties op, maar sommige geven meer vrijheid om software onder licentie te gebruiken en te hergebruiken.

• Meer informatie over verschillende softwarelicenties

Hoewel de gegevens vaak openlijk beschikbaar zijn voor iedereen, verwerk je nog steeds persoonlijke gegevens wanneer je als onderzoeker sociale media-gegevens wilt verwerken. Daarom zul je in je onderzoek rekening moeten houden met juridische en ethische overwegingen, zoals bijvoorbeeld t.a.v. privacy, informed consent en rechtmatige toegang.

Verder dien je je te houden aan de bepalingen en voorwaarden van het betreffende platform.

Voor meer informatie over de bovengenoemde aspecten: Digital Competence Centre (DCC)’s website: Using Social Media Data waar ook de ‘DCC guide to using social media data in research’ te vinden is.